Οι Pagan επιθυμούν να ταξιδέψουν τον ήχο τους στην οικουμένη

Κάθε λαιβ τους είναι μια ξεχωριστή εμπειρία, μια τελετουργία που παραπέμπει σε διονυσιακά μυστήρια, ένας συνδυασμός της αρχαίας με την νεοελληνική παράδοση. Οι Pagan, μετά τις εντυπωσιακές μουσικοθεατρικές, sold out εμφανίσεις τους στην Ελλάδα και μετά την κυκλοφορία του νέου τους video clip "ΤARA" ετοιμάζονται για ακόμα μια μυσταγωγική εμφάνιση στο Θέατρο Πέτρας στις 18 Ιουνίου. Με αφορμή τη συναυλία τους, ο Σταύρος Τσουμάνης, ο δημιουργός του συγκροτήματος, μίλησε στο "α" για όσα τους κινούν, όπως και για τη μουσική τους. 

Πώς γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία του μοναδικού τελετουργικού θεάματος που παρουσιάζετε στις εμφανίσεις σας;
Η εικαστική βάση, για αυτό που μεταγενέστερα έγινε η καλλιτεχνική κίνηση PAGAN, θεμελιώθηκε πάνω στην επιθυμία μου για την ανάδειξη της δραματουργίας των τραγουδιών, είτε αυτό αφορούσε στις αναβιώσεις των παραδοσιακών είτε στις πρωτότυπες δημιουργίες. Παράλληλα η θεματολογία του έργου εστίαζε όλο και περισσότερο στο δίπτυχο "έρωτας και θάνατος", τις δύο μεγάλες δυνάμεις της ζωής. Αφού σχηματίστηκε ο πρώτος πυρήνας των ανθρώπων που θα ξεκινούσαν αυτό το ταξίδι, η ανάγκη της προβολής του μυστηρίου που διέπει τις δύο δυνάμεις οδήγησε στην αναζήτησή μίας "πρωθιέρειας" για τον ρόλο της τραγουδίστριας. Όταν ενσωματώθηκε η Έβελυν, με τη διττή ιδιότητα της τραγουδίστριας και της ηθοποιού με πείρα στο αρχαίο δράμα, γεννήθηκε η "τραγωδίστρια" των PAGAN και το τελετουργικό θέαμα ήταν η φυσική εξέλιξη αυτού του σχηματισμού.

Τι σημαίνει για εσάς η "ψυχοακουστική" και πώς την ενσωματώνετε στις συναυλίες σας; Πώς η μουσική σας συνδέεται με τη "γενετική μνήμη" των ανθρώπων;
Ο όρος ψυχοακουστική είναι πολυδιάστατος. Για εμάς αποτελεί την υποκειμενική προβολή που έχει στον ψυχισμό του ανθρώπου ο ήχος που παράγουμε. Η μουσική μας βασίζεται κατά πολύ σε ρυθμούς που είναι εντυπωμένοι στη γενετική μας μνήμη. Έτσι μπορεί π.χ. να ακούγεται ροκ η "Σφαγή” ο ρυθμικός της πυρήνας όμως είναι τσάμικος, της "Nona" μπάλος, του "Hydro" μακεδονικός συρτός κλπ. Δημιουργείται λοιπόν μία ακούσια σύνδεση με κάτι γνώριμο στα βάθη του ψυχισμού μας και ανοίγει η πύλη για τον ενστερνισμό και των νέων ρυθμών, οι οποίοι γεννιούνται μέσα από τη βιωματική επαφή με το κληροδότημα και τους πειραματισμούς που βασίζονται σε αυτό. Σε συνδυασμό με το οπτικό θέαμα που είναι συνυφασμένο με τον ήχο, ταξιδεύουμε με έναν υπερβατικό τρόπο στο ασυνείδητο και αναδύονται μνήμες από κοινά προγονικά βιώματα.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να μεταδώσετε μέσα από τη διονυσιακή αυτή εμπειρία;
Προσδοκούμε να έρθουμε όλοι κοντά ψυχικά. Να αποτινάξουμε για λίγο τον μανδύα της συμβατικότητας που καθορίζει την ύπαρξή μας με βάση τα συμφέροντα της κοινωνίας. Να αποδεχτούμε πως η ανθρώπινη κατανόηση είναι η βάση για την υγιή λειτουργία του πολιτισμού μας και το ελιξίριο για την εξάλειψη του διχασμού, αυτής της σύγχρονης μάστιγας που όλο γιγαντώνεται.

Πώς επιλέγετε τα σκηνικά, τα κοστούμια και τα φωτιστικά εφέ ώστε να ενισχύουν τη θεατρικότητα των εμφανίσεών σας; 
Τα κοστούμια προκύπτουν συνήθως με βάση το κύριο αρχέτυπο που χαρακτηρίζει το κάθε μέλος. Ο Μάρκος για παράδειγμα, ο βιωματικός μας γκαϊτατζής και πραγματικός paganus της ομάδας, είναι μια θεραπευτική μορφή ανθρώπου και θα μπορούσε να είναι "σαμάνος" σε μία φυλή κάπου στον χρόνο. Από μικρό παιδί στον Βώλακα της Δράμας συμμετέχει στα "χαράπια" -ζωόμορφοι κωδωνοφόροι- κατά την περίοδο των διονυσιακών εθίμων των γηγενών. Έτσι όταν η Νίκη Ψυχογιού σχεδίασε το κοστούμι του, άντλησε έμπνευση από αυτά τα χαρακτηριστικά και σε συνδυασμό με κάποιες τεχνικές προδιαγραφές, όπως π.χ. το ότι έπρεπε να είναι δροσερό το υλικό γιατί η αυθεντική στολή είναι φτιαγμένη για τον βαρύ χειμώνα, προέκυψε το κοστούμι που πλέον τον χαρακτηρίζει, σε σημείο μάλιστα που μας έχουν ρωτήσει αν θα βγει και σε action figure! Επίσης χρειαζόταν μία βάση για να κρεμάει τις γκάιντες και αντί για μία κλασική μεταλλική φτιαξαμε το δέντρο. Κάπως έτσι προκύπτουν και εξελίσσονται γενικότερα τα σκηνικά και τα κοστούμια. Ο σχεδιασμός του φωτισμού τώρα είναι συνυφασμένος κατά το πλείστον με τη δραματουργική υφή του κάθε τραγουδιού, σε συνδυασμό πάντα με την ένταση και τη δυναμική που φέρει. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο πυρήνας της παράστασης είναι ο ήχος, οπότε ο σχεδιασμός ακροβατεί μεταξύ θεατρικότητας και μουσικής για να αναδεικνύεται το δράμα αλλά και η μουσικότητα του κάθε κομμάτιου.

Θα μας πείτε δυο λόγια για το νέο σας video clip "TARA”;
Το TARA ήταν ο πρώτος εφαρμοσμένος πειραματισμός με την ηλεκτρονική μουσική. Η σχέση της ζωντανής μπάντας σε συνδυασμό με τα ηλεκτρονικά στοιχεία αποτελούσε ανέκαθεν πρόκληση. Είχα εντοπίσει από την απαρχή της έρευνας πως υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία που ενώνουν τους δύο ετερόκλητους αυτούς κόσμους. Έτσι προέκυψε το TARA και θα ακολουθήσουν και άλλα παρόμοια μείγματα. Το συγκεκριμένο βίντεο γυρίστηκε πέρσι το καλοκαίρι στο δημοτικό γήπεδο της Πετρούσας στην Δράμα, όπου πραγματοποιήσαμε τη μεγαλύτερη συναυλία μας μέχρι τώρα και ήταν το φινάλε. Για πρώτη φορά συμμετείχαν μαζί μας και δυο ζωόμορφοι κωδωνοφόροι από το χωριό, οι οποίοι ανέβηκαν στη σκηνή με "το κάλεσμα της Γης" και χόρεψαν πάνω στα βήματα των προγόνων μας. Ήταν μία εκστατική μυσταγωγική στιγμή την οποία ευελπιστούμε πως θα ξαναζήσουμε στο Θέατρο Πέτρας στις 18 Ιουνίου.

Τι ρόλο παίζει η παράδοση στον ήχο σας και πώς τη μεταφράζετε στο σήμερα;
Μέσα από την παράδοση αντλούμε την πρώτη ύλη της μουσικής μας έκφρασης. Τυχαίνει να βρισκόμαστε σε έναν τόπο με τεράστιο μουσικό πλούτο που οι ρίζες του χάνονται στα βάθη των αιώνων. Συλλέγουμε βιωματικά στοιχεία από την παράδοση και σε συνδυασμό με τις δικές μας εικόνες δημιουργούμε μία μουσική σύντηξη που έχει μεν σύγχρονη συμπεριφορά, διατηρεί όμως παλαιό τον πυρήνα της.

Ποια είναι η πρόκληση στο να φτιάχνετε συναυλίες που μοιάζουν περισσότερο με τελετές παρά με κλασικές μουσικές παραστάσεις;
Η πρόκληση έγκειται στις δυσκολίες και στον τεράστιο όγκο δουλειάς που προηγείται της κάθε εμφάνισης. Θέλει αφοσίωση και βαθιά μελέτη ώστε να δύναται το έργο να αποτελεί τελετουργικό θέαμα με λόγο ύπαρξης και όχι απλά μία παράσταση. Κάθε φορά πλησιάζουμε όλο και περισσότερο σε αυτό το όραμα. Υπάρχουν φερειπείν τόσες πολλές τεχνικές παράμετροι που τρέχουν ταυτόχρονα με εμάς, που οφείλουμε πρώτα να τις τιθασεύσουμε για να μπορούμε να είμαστε απόλυτα συγκεντρωμένοι στην ερμηνεία την ώρα της συναυλίας. Όσο αναβαθμίζεται η μυσταγωγία τόσο προκύπτουν νέα ζητήματα. Είναι μια δύσκολη ισορροπία, αλλά γι’ αυτή ζούμε.

Πώς βιώνετε τη σύνδεση με το κοινό στις ζωντανές σας εμφανίσεις και τι συναισθήματα σας αφήνει;
Θα έλεγα ότι η ανταπόκριση του κόσμου είναι απλά συγκινητική. Ενδεικτικά να σας αναφέρω πως μας στέλνουν ποιητικά μηνύματα και μας εξομολογούνται τη σύνδεση που ένιωσαν με τα προγονικά τους ένστικτα, είτε ακούγοντας τη μουσική είτε βιώνοντας τη μυσταγωγία.  Μας στηρίζουν έμπρακτα σε κάθε βήμα και γεμίζουν τους χώρους που εμφανιζόμαστε, ενώ έχουν αντιληφθεί πόσο δύσκολη τεχνικά και δαπανηρή είναι η παραγωγή μας και έρχονται ως εθελοντές να εργαστούν στις μεγάλες μας εμφανίσεις! Σχηματίζεται λοιπόν ένας πυρήνας συνοδοιπόρων που μεγαλώνει και διαδίδει το έργο μας με ανιδιοτέλεια και νιώθουμε βαθιά ευγνωμοσύνη γι’ αυτό. Επιβεβαιώνεται έτσι πως η μακρά έρευνα και η σκληρή εργασία που τη συνόδευσε είχαν αποτέλεσμα. Η κίνηση αυτή δεν ξεκίνησε με σκοπό να γίνει δουλειά. Ήταν ένα κάλεσμα από τα βάθη του ασυνείδητού, που ως καλλιτέχνης δεν μπορείς να αντισταθείς στην έλξη του, παρόλο που γνωρίζεις ότι θα είναι πολύ δύσκολος ο δρόμος. Η επαγγελματική του διάσταση δίνει τη δυνατότητα να συνεχίσει την πορεία της η ομάδα και να αναβαθμίζεται διαρκώς η μυσταγωγία μας.

Υποδύεστε τον ρόλο της Κασσάνδρας στην "Ορέστεια" του Θεόδωρου Τερζόπουλου. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για αυτή την εμπειρία;
Έβελυν Ασουάντ: Η "Ορέστεια" είναι ένα μεγάλο ταξίδι προς έναν κόσμο μη ορατό. Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος αντιλαμβάνεται το θέατρο μέσα από την ποίηση και για μένα το θέατρο είναι ποίηση. Είναι η δεύτερη χρονιά που παρουσιάζουμε την "Ορέστεια". Φέτος ξεκινήσαμε από το εξωτερικό, την Ουγγαρία και την Κίνα και θα πάμε και στην Αυστρία. Έτσι, μέσω του έργου, μας δίνετε η ευκαιρία να συναναστραφούμε με άλλους πολιτισμούς και κουλτούρες μέσω της τέχνης. Πόσο πολύτιμο είναι αυτό. Είμαστε μια μεγάλη ομάδα και είναι πραγματικά συγκινητικό το πόσο έχουμε δεθεί μεταξύ μας. Όπως βαθιά συγκινητικός είναι ο χορός της "Ορέστειας". Πιστεύω πως εκεί βρίσκεται η "Ορέστεια", στον χορό, σε όλα αυτά τα παιδιά που βρίσκονται επί τρεισήμισι ώρες στη σκηνή και δίνουν την ψυχή τους. Τους θαυμάζω. Η Κασσάνδρα είναι από του πιο τραγικούς ρόλους της "Ορέστειας". Βλέπει μπροστά της αυτά που μέλλονται και μαζί τον θάνατό της. Στη δική μας εκδοχή έρχεται από τα βάθη της Ανατολής και κουβαλάει το τραύμα του πολέμου. Έχει βιώσει τον θάνατο με τρόπο φρικτό και ανείπωτο. Έχει δει παιδιά να καίγονται ενώ σφάζουν τους παππούδες και βιάζουν τις μανάδες. Σέρνεται προς την "απώλεια" και ο θάνατός της γίνεται λύτρωσή, σε έναν κόσμο που δεν βλέπει την τραγωδία που έρχεται κι ας ωρύεται η μάντισσα.

Ως ένα νέο συγκρότημα τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε; 
Πολυδιάστατη ερώτηση. Αντιμετωπίσαμε και αντιμετωπίζουμε πολλών ειδών δυσκολίες σε όλα τα επίπεδα αυτού του οργανισμού. Είμαι πεπεισμένος πλέον πως σε κάθε βήμα θα υπάρχουν πάντα εμπόδια σε συνάρτηση με το παραγωγικό μοντέλο της κάθε εποχής και με τον ανθρώπινο παράγοντα, που είναι απρόβλεπτος. Και εμείς είμαστε πολλοί. Επιθυμούμε από παράσταση σε παράσταση να εμπλουτίζουμε τη μυσταγωγία και βυθιζόμαστε βαθύτερα στο σύμπαν που δημιουργείται. Δεν θυμάμαι ούτε μία φορά που να κυλήσει το διάστημα της προετοιμασίας χωρίς μια σωρεία προβλημάτων να ζητούν λύση. Προσπαθούμε να τα αντιμετωπίζουμε σαν καταλύτες προόδου και γνώσης και κυρίως να μην επαναλαμβάνουμε λάθη, τα οποία καθυστερούν τη δημιουργία. 

Ποιο είναι το όραμά σας για τους PAGAN; 
Να ταξιδέψουμε τον ήχο μας στην οικουμένη και να αναδείξουμε τη διαχρονική ύλη της μουσικής μας κληρονομιάς, με την οποία πιστεύουμε πως μπορούν όλοι οι άνθρωποι να συνδεθούν ανεξαρτήτως καταγωγής.