Το ελληνικό ραπ μέσα από πέντε ντοκιμαντέρ

Πώς φτάσαμε στο σημείο να ασχολείται το ευρωπαϊκό τηλεοπτικό κανάλι Arte με την περίπτωση του ελληνικού ραπ, στο πρόσφατο ντοκιμαντέρ του "Από το τραμπέτικο στην πολιτική τραπ"; Τόσο το γαλλικό ντοκιμαντέρ όσο και η πρόσφατη κυκλοφορία του "Εμείς – Μια ταινία για τον Bloody Hawk" δίνουν αφορμή για μια αναδρομή στα ντοκιμαντέρ που κατέγραψαν τη μετεωρική πορεία της ελληνικής ραπ σκηνής και τις ιστορίες μερικών από τους πιο αξιόλογους εκπροσώπους της. Ορισμένα δε, κατορθώνουν να αιχμαλωτίσουν το πολιτιστικό και κοινωνικό αποτύπωμα της σκηνής, το πώς το ραπ έγινε το πολιτικό τραγούδι της εποχής – γεγονός που τα καθιστά ακόμα πιο πολύτιμα.

1. "Εμείς – Μια ταινία για τον Bloody Hawk", 2025

Η πιο πρόσφατη κινηματογραφική κυκλοφορία που τεκμηριώνει τη γιγάντωση της hip-hop κουλτούρας στην Ελλάδα, μέσα από την εμπειρία ενός από τα μεγαλύτερα ονόματα της σκηνής, του Bloody Hawk.

Ο Ορέστης Πλακιάς και ο Στέλιος Κοτιώνης ακολουθούν τον ράπερ από τις γειτονιές της Ξάνθης μέχρι τα γεμάτα γήπεδα της Ελλάδας και την πανηγυρική επιστροφή του στον τόπο όπου μεγάλωσε. Δεν γίνεται να μη θαυμάσει κανείς, πέρα από το ταλέντο και το όραμα του Bloody, το απαράμιλλο work ethic αλλά και τη βαθιά πίστη στη δύναμη του συλλογικού — εξ ου και το όνομα "Εμείς".

2. "No Cap", 2025

Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί, όπως πολλοί ακόμη φαντάζομαι, αν ο Light του "Primo" υπήρξε πράγματι ή τον φανταστήκαμε. Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι ακόμα κι αν προβλέπαμε μια διαφορετική πορεία για τον Θεσσαλονικιό ράπερ το 2017, ο ίδιος μετράει τα "δαχτυλίδια" του σε πολύ πραγματικούς όρους – και καθόλου λίγα δεν είναι αυτά που έχει κατορθώσει: πλατινένιοι δίσκοι, εκατομμύρια streams στο Spotify και ένα πολύ επιτυχημένο δισκογραφικό label, ανάμεσα σε άλλα (όχι απαραίτητα μουσικά) επιτεύγματα.

Ο Ντένης Ηλιάδης ανατρέχει στη ζωή, την καριέρα και την ανέλιξη του ράπερ Light – από την ίδρυση της ανεξάρτητης δισκογραφικής του, τη συμβολή του στην ανάδειξη του trap ήχου, έως και την κατάκτηση της κορυφής, αποφεύγοντας τους εξωραϊσμούς αλλά όχι πάντα τις άβολες στιγμές (π.χ. η ανακύκλωση του beef Light–Snik), που ωστόσο εξυπηρετούν με κάποιον τρόπο την όλη αφήγηση.

3. "Arte Povera", 2023

Το ασπρόμαυρο φιλμ του Φώτη Γεωργιάδη, a.k.a. Beats Pliz, θα μπορούσε να είναι το video clip του ομώνυμου μουσικού άλμπουμ του, αλλά επιτελεί πολύ περισσότερους σκοπούς από αυτό. Ο συνθέτης, παραγωγός και σκηνοθέτης μας ταξιδεύει σε τέσσερις ευρωπαϊκές μητροπόλεις (Πράγα, Σόφια, Βουδαπέστη, Θεσσαλονίκη), αφηγούμενος το παράτολμο εγχείρημά του να συνθέσει πρωτότυπη συμφωνική μουσική για τη ραπ σκηνή.

Με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη, παρακολουθούμε τη διαδικασία της δημιουργίας του δίσκου. Συνοδοιπόροι του σε αυτή είναι καλλιτέχνες με τους οποίους έχει συνεργαστεί στο παρελθόν ή/και θαυμάζει το έργο και την αισθητική τους: Bloody Hawk, Dani Gambino, Εθισμός, Hawk, ΛΕΞ, Μικρός Κλέφτης, Σαντάμ, Vlospa, Wang.

4. "Κάθε Μέρα", 2017

Με κεντρικά του πρόσωπα τους Dash, Εισβολέα και ΛΕΞ, ο Σπύρος Γερούσης πατάει πάνω στο original soundtrack του Spells για να σκηνοθετήσει μια καθόλα ραπ αφήγηση των συγκυριών που καθόρισαν την πρωτόλεια σκηνή του 2000. Σε πρώτο πρόσωπο, οι τρεις MCs μιλούν στην κάμερα του Γερούση για το πώς οι ίδιοι διαμορφώθηκαν από τη hip hop κουλτούρα.

Περιγραφές μιας χώρας που βρέθηκε από μια φούσκα ευμάρειας και καταναλωτισμού να βυθίζεται στη λιτότητα και την κρίση. Μιλούν, επίσης, για τους πρώτους σοβαρούς διαχωρισμούς της σκηνής: ανάμεσα σε εμπορικό και ανεξάρτητο ραπ, ανάμεσα σε εκείνους που βρέθηκαν εκεί για να δώσουν στη φάση και σε εκείνους που ήθελαν να πάρουν από αυτή· και, τέλος, ανάμεσα στο ποιοι είναι και ποιοι δεν είναι "δικά μας παιδιά".

+1 "Tracks: Από το τραμπέτικο στην πολιτική τραπ – γιατί η ελληνική ραπ σκηνή είναι μοναδική;", 2025

Πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε το νέο επεισόδιο της σειράς "Tracks" του ευρωπαϊκού Arte. Το ντοκιμαντέρ εξερευνά την ιδιαίτερη ταυτότητα του ελληνικού (t)rap με αφετηρία το τραμπέτικο – όπως μας το σύστησε ο Νέγρος του Μoριά – τον αδιαφιλονίκητο GOAT της σκηνής, ΛΕΞ, και τον ιδρυτή των ATH Kids και Dalmatia, Kareem Kalokoh, που βρίσκεται στην εμπροσθοφυλακή της αφρο-ελληνικής καλλιτεχνικής σκηνής τα τελευταία αρκετά χρόνια.

Οι συνεντεύξεις των τριών ράπερ έρχονται να φωτίσουν – ακόμη και για το ήδη μυημένο ακροατήριο – πώς αυτή η νέα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών απαντά στην κοινωνική αδικία, την άνοδο της ακροδεξιάς και το μίσος, με μοναδικό εργαλείο της — πέρα απ’ το ραπ καθαυτό — την κοινωνική συνείδηση.