"Living Room": Στα άδυτα του σαλονιού της Εναλλακτικής, η οποία συμμετέχει για πρώτη φορά στο Athens Pride

Η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής συμμετέχει φέτος για πρώτη φορά στο Athens Pride 2023 με την πρώτη παρουσίαση της περφόρμανς "Living Room", την Τετάρτη 7 Ιουνίου. Ο βαρύτονος και ντραγκ περφόρμερ Γεώργιος Ιατρού μαζί με την εικαστικό και σκηνοθέτρια Ανθή Κουγιά δημιουργούν μια περφόρμανς, βασισμένη στο προσωπικό βίωμα, για την έννοια του χαμαιλεοντισμού που συχνά υιοθετούμε, θάβοντας την πραγματική μας ταυτότητα προκειμένου να προσαρμοστούμε στο περιβάλλον. Οι δύο δημιουργοί μίλησαν στο "α" για τη σκηνική μεταφορά που θα παρουσιάσουν στην Εναλλακτική Σκηνή και για όσα θέλουν να επικοινωνήσουν μέσα από αυτή. Συζήτησαν ακόμη το pinkwashing, τον βαθύ συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας και το αύριο του (ΛΟΑΤΚΙ) κινήματος.

O Γεώργιος Ιατρού είναι δημιουργός της ντραγκ περσόνας Νίνα Νάη: "H Νίνα αποτελείται κατά βάση από κρυφές και καταπιεσμένες πτυχές του εαυτού μου και εξελίσσεται μαζί μου και παίρνει συνεχώς νέες μορφές. Τα ερεθίσματα μου ήταν μεγάλες ντίβες όπως η Κάλλας και η Πονσέλε, το ντραγκ που έβλεπα στις Κούκλες, η Divine, η Rupaul αλλά και τραγουδίστριες όπως η Κατερίνα Στανίση και η Bülent Ersoy. Το drag ήρθε στη ζωή μου σαν αντίδοτο στον φορμαλισμό και στην τελειομανία της όπερας. Χρειαζόμουν μία καλλιτεχνική διέξοδο που να είναι κάπως άτακτη και άναρχη".  Στο "Living Room”, η Νίνα Νάη βρίσκεται στο σκηνικό μια βραδιάς λιντ (Lied), ένα σαλόνι. Το λιντ είναι είδος φωνητικής μουσικής που άνθησε κυρίως τον 19ο αιώνα στον γερμανόφωνο χώρο, όπου και, στις απαρχές του, συνηθιζόταν να εκτελείται παραδοσιακά σε σαλόνια της αστικής τάξης. Χαρακτηρίζεται από τη μελοποίηση ποιητικών κειμένων όπου το πιάνο και η φωνή βρίσκονται σε ισότιμη καλλιτεχνική σύμπραξη.

Η Κουγιά συνδυάζει το ντραγκ με το κλασικό τραγούδι, τη μελοποιημένη ποίηση και τις εικαστικές τέχνες. Η παραδοχή της ευαλωτότητας ή και της αποτυχίας είναι κάτι που τη αφορά βαθιά, όπως μας λέει: " Η περφόρμανς αφηγείται μια ιστορία απέκδυσης μιας φορεμένης πανοπλίας, μια πορεία προς την αποκάλυψη του εαυτού που ναι μεν έχει κάτι απελευθερωτικό αλλά και κάτι τρομερά ευάλωτο”. Η επιλογή του σκηνικού είναι εμπνευσμένη από το πραγματικό σκηνικό μιας βραδιάς λιντ. Στην προκειμένη περίπτωση, ωστόσο, η ατμόσφαιρα του σαλονιού θυμίζει τα σαλόνια στα οποία μεγαλώσαμε ή στα οποία ζούμε ακόμη. Αναπόφευκτα, η ιδέα της απορρόφησης ενός ανθρώπινου όντος από τους τοίχους και τους καναπέδες του καθώς και η μοναξιά που είναι τόσο παρούσα στο έργο συνδέονται με το πρόσφατο συλλογικό τραύμα της πανδημίας.

Ποια ανάγκη γέννησε το "Living Room"; 
Α.K. : Με το Γιώργο γνωριστήκαμε το 2020 στα πλαίσια του έργου ORFEAS2020 των ΦΥΤΑ όπου και συνεργαστήκαμε άψογα. Από τότε λοιπόν ξεκίνησε μια συζήτηση να δουλέψουμε κάτι άλλο μαζί που να συνδυάζει με ένα τρόπο τους καλλιτεχνικούς κόσμους από τους οποίους προερχόμαστε. Εγώ ασχολούμαι σαν δημιουργός με την εικαστική περφόρμανς και το πειραματικό θέατρο κι εκείνος με το drag και την όπερα. Ο Γιώργος σε εκείνη τη φάση ήθελε να κάνει κάτι που να συνδυάζει το drag και το Lied, ένα είδος φωνητικής μουσικής που χαρακτηρίζεται από τη μελοποίηση ποιητικών κειμένων όπου το πιάνο και η φωνή βρίσκονται σε ισότιμη καλλιτεχνική σύμπραξη. Το Lied άνθισε κυρίως τον 19ο αιώνα στον γερμανόφωνο χώρο, όπου και, στις απαρχές του, συνηθιζόταν να εκτελείται παραδοσιακά σε σαλόνια της αστικής τάξης. Αυτό με ενέπνευσε σκηνογραφικά, ότι δηλαδή μπορούμε να επιμείνουμε στην ιδέα του σαλονιού. Στην προκειμένη περίπτωση, ωστόσο, η ατμόσφαιρα του σαλονιού του Living Room, θυμίζει τα σαλόνια στα οποία μεγαλώσαμε ή στα οποία ζούμε ακόμη με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αυτόματα, αυτό με πήγε σε μια εικαστική ιδέα που υπήρχε μέσα μου χρόνια αυτή του καμουφλάζ, του χαμαιλεοντισμού. Κάπως αισθάνθηκα λοιπόν ότι θα κούμπωνε θαυμάσια σε αυτό το πρότζεκτ και όντως λειτούργησε.

Τι θέλετε να επικοινωνήσετε μέσα από αυτή την περφόρμανς;
Α.K.: Το Living Room προέκυψε από τη συνομιλία των προσωπικών μας βιωμάτων και είναι μια σκηνική μεταφορά μιας μικρής πράξης αντίστασης απέναντι σε ένα περιβάλλον που μας εξομοιώνει και μας αφομοιώνει. Το κοινό βρίσκει ένα πλάσμα πλήρως εναρμονισμένο ή καλύτερα παγιδευμένο θα λέγαμε σε ένα κλειστοφοβικό, τακτοποιημένο και ελαφρώς μουχλιασμένο περιβάλλον. Οι σκηνογραφικές και αισθητικές επιλογές του έργου, ουσιαστικά αντιπροσωπεύουν τα άκαμπτα χωρικά και κατ’ επέκταση κοινωνικά όρια τα οποία συχνά διέπουν τις ζωές μας. Η περφόρμανς αφηγείται μια ιστορία απέκδυσης μιας φορεμένης πανοπλίας, μια πορεία προς την αποκάλυψη του εαυτού που ναι μεν έχει κάτι απελευθερωτικό αλλά και κάτι τρομερά ευάλωτο. Γενικά, η παραδοχή της ευαλωτότητας ή και της αποτυχίας είναι κάτι που με αφορά πάρα πολύ στη δουλειά μου, καθώς θεωρώ πως οι έννοιες αυτές δαιμονοποιούνται ολοένα και περισσότερο στα κοινωνικά πλαίσια που ζούμε και εργαζόμαστε αλλά στα αλήθεια για μένα είναι κινητήριες δυνάμεις.

Ποια είναι τα τραγούδια που συνθέτουν το μουσικό σύμπαν του "Living Room"; 
Γ.Ι.: Τα τραγούδια που συνθέτουν το μουσικό σύμπαν του "Living Room" εξερευνούν συνθέτες της ύστερης ρομαντικής περιόδου (τέλη 19ου–αρχές 20ού αιώνα) όπως οι Ρίχαρντ Στράους, Γκούσταφ Μάλερ, Χούγκο Βολφ και Άλμπαν Μπεργκ. Ο πλούτος των μελωδιών, η πολυπλοκότητα της αρμονίας και η νοσηρότητα των ποιητικών κειμένων αντικατοπτρίζουν το παρακμιακό καλλιτεχνικό κίνημα της εποχής. Το τελευταίο τραγούδι του προγράμματος, "Τα παρήλια" από τον κύκλο τραγουδιών Χειμωνιάτικο ταξίδι, είναι ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο και στον πιο σημαντικό συνθέτη του είδους του λιντ, τον Φραντς Σούμπερτ, που, με τη στροφική του κατασκευή, απηχεί την απλότητα των τραγουδιών της αναγεννησιακής περιόδου.

Γιατί η γερμανική λέξη "Sehnsucht" είναι κλειδί για την περφόρμανς;
Γ.Ι.: "Sehnsucht", σημαίνει "λαχτάρα", "επιθυμία", "καημός", "πόθος" είναι μία κατάσταση όπου τα πράγματα δεν ολοκληρώνονται, ένα διαρκές edging. Ψυχαναλυτικά ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις σκέψεις και τα συναισθήματα που κινούνται γύρω από όλες εκείνες τις πτυχές της ζωής που είναι ημιτελείς ή ατελείς. Στη μουσική, ο ακροατής συχνά μένει μετέωρος,  έχουμε κορυφώσεις που όμως δεν ολοκληρώνονται ή υποδηλώνουν ότι θα έρθει μεγαλύτερη κορύφωση. Είναι σαν να ελλοχεύει ο φόβος ότι η ολοκλήρωση θα σημάνει έναν θάνατο.

Τα κινήματα δε γεννιούνται ποτέ μέσα σε οργανισμούς και ιδρύματα. Γιατί από πίσω τους έχουν πολύ συσσωρευμένο τραύμα, θυμό, ανάγκη και όλα αυτά ξεχύνονται σαν ποτάμι, ανοργάνωτα. Α.K.

Πώς σχολιάζετε την εμπλοκή δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών με τις εκδηλώσεις του Athens Pride, δεδομένης μιας  συζήτησης που ανοίγεται περί οικειοποίησης της διοργάνωσης – ή/και του κινήματος για πολλούς - από εξωτερικούς φορείς;
Α.K.: Γενικά πιστεύω ότι τα κινήματα δε γεννιούνται ποτέ μέσα σε οργανισμούς και ιδρύματα. Γιατί από πίσω τους έχουν πολύ συσσωρευμένο τραύμα, θυμό, ανάγκη και όλα αυτά ξεχύνονται σαν ποτάμι, ανοργάνωτα. Από κει και πέρα, το γεγονός ότι τελευταία υπάρχει μια προσπάθεια συμπερίληψης αντίστοιχων με το δικό μας πρότζεκτ από μεγάλους φορείς έχει σαν αποτέλεσμα να έρθει σε επαφή με τα ζητήματα που μας απασχολούν ένα ευρύτερο κοινό.

Γ.Ι.: Για μένα είναι πολύ σημαντική αυτή η πρώτη συνεργασία της ΕΛΣ με το Athens Pride γιατί είναι από τους βασικούς χώρους που εργάζομαι και με αυτό τον τρόπο στέλνεται ένα ηχηρό μήνυμα προς τα έξω αλλά και μέσα στον οργανισμό. Βέβαια, στη συγκεκριμένη περίπτωση η ΕΛΣ δεν είναι διοργανωτής αλλά συμμετέχει με αυτή την παραγωγή στο Athens Pride. Όσον αφορά την οικειοποίηση και το pinkwashing οργανισμών που αυτοδιαφημίζονται ή κάνουν τικ κουτάκια συμπερίληψης, αλλά φέρονται άσχημα στους εργαζομένους τους κουήρ και μη… σε αυτό διαφωνώ κάθετα.

Γιώργο, νωρίτερα το '23, συμμετείχες επίσης, στην οπερατική μεταφορά της "Στρέλλας", στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ. Ποια είναι η εμπειρία σου από αυτή την παραγωγή;
Γ.Ι.: Η εμπειρία μου ήταν περίπλοκη. Θα μπορούσα να πω πολλά για αυτό αλλά θα αρκεστώ στο αποτέλεσμα. Είμαι πολύ χαρούμενος που συμμετείχα, που έγινε αυτή η παράσταση πραγματικότητα, είμαι ευγνώμων για τους νέους φίλους και συνεργάτες που έκανα και νιώθω ότι η επίγευση είναι θετική.

Θεωρείτε ότι η ελληνική κοινωνία έχει "συντηρητικοποιηθεί" τα τελευταία χρόνια, όπως σχολιάζεται μετά τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα;
Α.K.: Μετά το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα, θεωρώ ότι η ελληνική κοινωνία ιδιωτικοποιείται δε συντηρητικοποιείται. Διότι, η ελληνική κοινωνία είναι συντηρητική, δεν περιμέναμε το εκλογικό αποτέλεσμα για να την συντηρητικοποιήσει. Η ουσιαστική προσπάθεια για αποσυντηρητικοποίηση της κοινωνίας έρχεται από μικρές, ανεξάρτητες ομάδες ατόμων που το λέει η καρδούλα τους και αγωνίζονται καθημερινά με νύχια και με δόντια απέναντι στο τέρας.

Γ.Ι.: Η ελληνική κοινωνία σίγουρα δεν είναι ένα πράγμα. Υπάρχουν πολλές τάσεις, από νεοφασιστικές έως πολύ προοδευτικές και επαναστατικές. Δεν ξέρω αν η κοινωνία είναι πιο συντηρητική σε σχέση με πριν τις εκλογές, νομίζω είναι το ίδιο, βλέπω όμως ότι σίγουρα δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στο πολιτικοοικονομικό σύστημα και αυτό δείχνει μία βαθιά ανάγκη για αλλαγή. Το σοκαριστικό βέβαια είναι να ζεις δολοφονίες με τρένα, υποκλοπές, ξύλο, ιδιωτικοποιήσεις όλων των αγαθών, ανελευθερία του τύπου, πλωτά φράγματα, οικονομικά σκάνδαλα και να λες ότι εγώ αυτό ξέρω, αυτό θα ψηφίσω. Αυτό είναι βαθύς συντηρητισμός και μπέτωμα.

Τι σημαίνει αυτό για την LGBTQ + κοινότητα στην Ελλάδα;

Πολλοί δε νοιάζονται για τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα, το πρόβλημα όμως με τον φασισμό είναι ότι κάποτε θα χτυπήσει και τη δική σου πόρτα.

Γ.Ι.: Τα νέα δεν είναι καλά. Βλέπουμε να οδεύουμε σε ένα κοινοβούλιο κατά πλειοψηφία δεξιό, συντηρητικό. Μάλλον θα έχουμε μία κυβέρνηση και βουλή που βρίθει ομοφοβίας και τρανσφοβίας, βλέπε σχόλια για εξωγήινους, βλέπε ανισότητα σε βασικά δικαιώματα, βλέπε Άδωνη, Βορίδη, Πλεύρη… Πολλοί δε νοιάζονται για τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα, το πρόβλημα όμως με τον φασισμό είναι ότι κάποτε θα χτυπήσει και τη δική σου πόρτα.