Ross Daly: Μια γιορτή για τα 40 χρόνια του "Λαβύρινθου"

© Bastian Parschau

Τυπικά, ο Ross Daly είναι Ιρλανδός γεννημένος στη Βρετανία. Για εμάς, όμως, είναι ένας "δικός μας" καλλιτέχνης, ο οποίος ζει στην Ελλάδα εδώ και 47 χρόνια. Για τη δε Κρήτη λογίζεται ως πιο δικός τους και από τους δικούς της, αφού κατά τις τελευταίες δεκαετίες ελάχιστοι άλλοι μπόρεσαν να επηρεάσουν τη (βασισμένη στη λύρα) ντόπια μουσική κουλτούρα, συνδιαλεγόμενοι μαζί της με έναν απολύτως σύγχρονο τρόπο. Άλλωστε και ο ίδιος δεν θα είχε αντίρρηση για μια τέτοια πολιτογράφηση, αφού έχει δηλώσει και παλιότερα ότι αποτελεί "κακό δείγμα Ιρλανδού", λόγω των πολύ περιορισμένων βιωμάτων από τον τόπο της καταγωγής του.

Ο πατέρας του υπήρξε από τους πρωτοπόρους στην ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών κι έτσι μετακινούσε συχνά την οικογένεια για λόγους δουλειάς –από την Αγγλία στον Καναδά και από εκεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ιαπωνία. Ο Ross Daly έμαθε λοιπόν από νωρίς να μην προσδιορίζεται στο πλαίσιο κάποιου συγκεκριμένου πολιτισμού. Κλείνοντας έπειτα τα 18 αποφάσισε να ταξιδέψει και ο ίδιος κι έτσι βρέθηκε για πρώτη φορά στην Κρήτη (1970), όπου εντυπωσιάστηκε από τη λύρα κι αποφάσισε να μείνει ένα διάστημα και να διδαχθεί την τέχνη της, έχοντας ως δάσκαλο τον σπουδαίο Κώστα Μουντάκη.

Ωστόσο η Κρήτη δεν ήταν το τέλος του τότε ταξιδιού. Κάνοντας διάφορες δουλειές, ο Ross Daly μάζεψε τα αναγκαία χρήματα κι έφυγε προς την Ανατολή, φτάνοντας μέχρι το Αφγανιστάν μιας διαφορετικής εποχής, στην οποία δεν είχε ακόμα θέση ο θρησκευτικός φανατισμός που γνωρίζουμε λόγω της κυριαρχίας των Ταλιμπάν. Ολοκληρώνοντας ωστόσο αυτήν την πορεία αποφάσισε να επιστρέψει στην Κρήτη. Κι εκεί, στο Χούδετσι –ένα ορεινό χωριό γνωστό για τα σταφύλια του, 22 χιλιόμετρα νότια από το Ηράκλειο– ίδρυσε το Μουσικό Εργαστήρι "Λαβύρινθος" (1982). 

© Αγγελίνα Δημοσθένους

Παράλληλα, ο Ross Daly μπήκε και στην εγχώρια δισκογραφία καταθέτοντας ένα πρώτο δείγμα των ανησυχιών και των δυνατοτήτων του με το άλμπουμ "Ονείρου Τόποι" (1982). Ήταν όμως στη συνέχεια που ξεδίπλωσε ευκρινέστερα την ανανεωτική του ματιά πάνω στην κρητική παράδοση, με δουλειές σαν την "Ανάδυση" (1987) –κυκλοφόρησε από τον Σείριο του Μάνου Χατζιδάκι– ή με δίσκους σαν το "Ελεύθερο Σημείο" (1989) και τον "Κύκλο Στο Σταυροδρόμι" (1990), οι οποίοι τον βρήκαν να ξανοίγεται στον αυτοσχεδιασμό και στα fusion πελάγη που λίγο μετά θα κατηγοριοποιούνταν ως world music ή/και ethnic. Το 1990, επίσης, λάνσαρε και μια λύρα δικής του επινόησης, η οποία έμοιαζε με διασταύρωση της τυπικής κρητικής λύρας με τον βυζαντινό της πρόγονο και με το ινδικό έγχορδο sarangi. 

Η άνοδος της world music κατά τη δεκαετία του 1990 έδωσε νέα ώθηση στην καριέρα του, κάνοντάς τον ευρύτερα γνωστό, αλλά και δημιουργώντας καινούριες ευκαιρίες για το δημιουργικό του όραμα. Το οποίο μπορεί να συνοψιστεί σε ό,τι μου περιέγραψε σε μια συνάντησή μας πριν 14 χρόνια (2008), εξηγώντας μου ότι για εκείνον η παράδοση δεν είναι ούτε ιερή, ούτε όσια: "Εμένα προσωπικά δεν με ενδιαφέρει καθόλου η παράδοση", είπε χαρακτηριστικά, "πρέπει επιτέλους να τελειώνουμε με αυτή την άποψη που τη θέλει ως μια διαδικασία συντήρησης και διατήρησης: η παράδοση θέλει συνεχώς ανανέωση". Πνεύμα που είχε πλέον την ευκαιρία να εκφράσει με ηχηρές διεθνείς συμπράξεις, όπως λ.χ. συνέβη στους συζητημένους δίσκους "Έλληνες & Ινδοί" (2000), στο "An-Ki" (1994), όπου συνάντησε τον Ιρανό Djamchid Chemirani,  ή μέσω της συνεργασίας του με τους Huun Huur Tu στα πλαίσια του άλμπουμ "White Dragon" (2008).

Τώρα, λοιπόν, στα πλαίσια του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, ο Ross Daly στήνει μια μεγάλη εορταστική βραδιά για τα 40 χρόνια του "Λαβύρινθου" (Ηρώδειο, Δευτέρα 11/7). Στα οποία το εργαστήρι πέτυχε να αναδειχθεί σε κύτταρο μιας δραστήριας μουσικής κοινότητας, συσπειρώνοντας χιλιάδες ανθρώπους από διάφορες γωνιές του πλανήτη, όσους πέρασαν κατά καιρούς από εκεί είτε ως δάσκαλοι, είτε ως μαθητές –μεταφέροντας κατόπιν την αισθητική του στους δικούς τους τόπους. Άλλωστε αυτό το διεθνές, πολυπρόσωπο προφίλ θα αναδειχθεί και στην επικείμενη συναυλία, όπου τον Ross Daly θα πλαισιώσει ο Βασίλης Σταυρακάκης από την Κρήτη, ο Bijan Chemirani από το Ιράν και ο Ballake Sissoko από το Μάλι της δυτικής Αφρικής. Φυσικά, επί σκηνής θα βρεθούν και όσοι δρουν επί του παρόντος στον "Λαβύρινθο", συνεχίζοντας το ταξίδι του μέσα στις δεκαετίες.

Διαβάστε Επίσης

Μαρίνα Σάττι, πόσο εύκολο είναι να φτιάξει κανείς ένα δίσκο;