Οι Pet Shop Boys και η τέχνη του βιντεοκλίπ

Δεν το είχαν από την αρχή της καριέρας τους το έντονο ενδιαφέρον για την τέχνη του βιντεοκλίπ οι Pet Shop Boys, ούτε και το διατήρησαν στο διάβα των δεκαετιών. Μάλιστα, μπορεί να πει κανείς ότι στράφηκαν προς τα εκεί πάνω που αυτά γίνονταν το next big thing της μουσικής βιομηχανίας, εγκαταλείποντάς τα όταν το ίντερνετ άλλαξε το πρόσωπό της.

Γεγονός είναι, πάντως, ότι, από τη στιγμή που βρέθηκαν με μεγαλύτερους προϋπολογισμούς για την προώθηση της μουσικής τους, οι Neil Tennant & Chris Lowe επένδυσαν στα βιντεοκλίπ. "Είχαμε μια πολύ συγκεκριμένη άποψη για το οπτικό μέρος των τραγουδιών μας", μου είπε ο Tennant το 2013, όταν συναντηθήκαμε στην Αθήνα –εξηγώντας μου συνάμα και γιατί δεν το διατήρησαν στην εποχή της ανόδου του YouTube και των social media. 

Για (περίπου) μια δεκαπενταετία, ωστόσο, η ενασχόληση αυτή μας χάρισε μερικά από τα καλύτερα βιντεοκλίπ στην ποπ ιστορία· με πλούσια εικονογραφία, αλλά και με έμμεσα μηνύματα ορισμένες φορές, τα οποία ακόμα πυροδοτούν συζητήσεις. Με αφορμή λοιπόν την επικείμενη έλευσή των Pet Shop Boys στην Ελλάδα (Πλατεία Νερού, Πέμπτη 30/6), στα πλαίσια του φετινού Release Athens Festival, θυμόμαστε 10 υπέροχα παραδείγματα, σε χρονολογική σειρά από το 1987 ως το 2022.

It's A Sin (1987)

Το "It's A Sin" είναι το πρώτο σπουδαίο βιντεοκλίπ των Pet Shop Boys. Μέχρι τότε μετρούσαν έξι απόπειρες, που κρίνονται από κακές (το "Opportunities" του Zbigniew Rybczynski), έως αξιοσημείωτες (το "Suburbia" του Eric Watson). Εδώ, όμως, για πρώτη φορά είχαν αρκετά χρήματα ώστε να κλείσουν τον συζητημένο σκηνοθέτη Derek Jarman, αλλά και τον κάποτε υποψήφιο για Όσκαρ Ron Moody, ο οποίος ανέλαβε να παίξει τον Ιεροεξεταστή. 

Ο Jarman κράτησε την έμφαση στο μήνυμα του τραγουδιού γύρω από τη σεξουαλικότητα και τη (χριστιανική) θρησκεία. Ταυτόχρονα, όμως, έφερε και κάτι από την αισθητική της πρόσφατης ταινίας του "Caravaggio", επιφυλάσσοντας καταπληκτική εικονοποίηση στα 7 Θανάσιμα Αμαρτήματα –με τον γνωστό καλλιτέχνη Duggie Fields να μένει ανεξίτηλα χαραγμένος στη μνήμη ως Φιλαργυρία. 

Domino Dancing (1988)

Ο Eric Watson είχε καλές ιδέες και πιο πριν (π.χ. στο "What Have I Done to Deserve This?"), αλλά ήταν στο "Domino Dancing" όπου πέτυχε διάνα. Δημιουργώντας ένα από τα διασημότερα βιντεοκλίπ των 1980s, που ταίριαξε γάντι στο περίφημο hit των Pet Shop Boys. Το κλιπ γυρίστηκε στο Σαν Χουάν, την πρωτεύουσα του Πουέρτο Ρίκο. Και είναι σε αυτήν τη γεωγραφική λεπτομέρεια όπου εδράζεται μια ανεπιβεβαίωτη μα επίμονη φήμη, η οποία θέλει τον Ricky Martin να είναι ένα από τα αγόρια που απεικονίζονται να χορεύουν ανάμεσα στο πλήθος. Κατά τα λοιπά, η Donna Bottman ανάβει φωτιές μεταξύ του David Boira και του Adalberto Martinez Mojica, οι οποίοι καταλήγουν να παίξουν ξύλο στην παραλία.

Τα πλάνα με τις σκηνές που εκτυλίσσονται στην αντανάκλαση των γυαλιών ηλίων του Chris Lowe είναι πολύ αρτίστικα, αλλά οι ατέρμονες συζητήσεις πυροδοτήθηκαν από εκείνα που εστίαζαν στα ημίγυμνα κορμιά των δύο αγοριών (ιδιαίτερα στη σκηνή της πάλης τους πλάι στα νερά της Καραϊβικής), τα οποία έκαναν τον Jim Farber του Rolling Stone να μιλήσει για το "πιο ομοερωτικό pop βιντεοκλίπ που φτιάχτηκε ποτέ" –πριν εξαπολύσει μύδρους, κατηγορώντας το ότι συνέτεινε τελικά στην περαιτέρω καταπίεση των ομοφυλόφιλων στα 1980s. Αυτή, όμως, είναι μια άλλη κουβέντα.

Being Boring (1990)

Στην πρώτη από τις τρεις συνεργασίες του με τους Pet Shop Boys, ο Bruce Weber πέτυχε να φτιάξει το υπέρτατο βιντεοκλίπ για το τραγούδι που πολλοί fans θεωρούν ως το υπέρτατο του βρετανικού διδύμου. 

Αξιοποιώντας την εμπειρία του από καμπάνιες εσωρούχων Calvin Klein (όπου άφησε εποχή, ειδικά με το πορτραίτο του Marcus Schenkenberg στο ντουζ), ο Αμερικανός φωτογράφος ήξερε πολύ καλά πώς να στήσει τα νεανικά πρόσωπα και σώματα που επέλεξε για το βίντεο. Τα οποία, συνδυασμένα με το ασπρόμαυρο φιλμ, πετυχαίνουν να δημιουργήσουν ατμόσφαιρα ανεμελιάς και συνάμα νοσταλγίας, εκφράζοντας απόλυτα τον διττό κόσμο του "Being Boring": η νιότη υμνείται μεν στα καλύτερά της, μα ανακαλείται και μελαγχολικά ως περασμένη, χαμένη Belle Époque· σαν κι αυτή του "Υπέροχου Γκάτσμπυ" του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, που απηχείται στην έπαυλη του Long Island όπου έγιναν τα γυρίσματα.

Στο 5ο τεύχος του fan club περιοδικού "Literally" (1991), ο Chris Lowe δήλωσε ότι το μόνο που ζήτησε από τον Weber ήταν το βιντεοκλίπ να είναι σέξι. Κι εκείνος γέλασε, αλλά με τον τρόπο του το πραγμάτωσε. Μάλιστα, το αποτέλεσμα συζητήθηκε στα προ ίντερνετ χρόνια τόσο για τις straight αναφορές του, όσο και για τα πιο queer νεύματά του: κατευθύνσεις λ.χ. που προσωποποιούνται, αντίστοιχα, στο γελαστό ζευγάρι που κάνει σεξ μέσα στους αφρούς και στον γυμνό κολυμβητή της έναρξης. Ενδιαφέρον trivia, τέλος, είναι ότι ένα από τα αγόρια που εμφανίζεται στο βίντεο είναι ο Eagle-Eye Cherry, ο οποίος κάποια χρόνια μετά έμελλε να έχει το δικό του διεθνές hit με το (πολυπαιγμένο και στην Ελλάδα) "Save Tonight". 

Jealousy (1991)

Οι Pet Shop Boys τραγουδούν για τη ζήλεια σε ένα night club με χαρακτήρα πιάνο μπαρ, κάτω από τη φαινομενική (και λιγάκι πολυτελή) ησυχία του οποίου γίνεται το σώσε. Η κάμερα του Eric Watson εστιάζει σε μια κοπέλα με κόκκινο φόρεμα, η οποία, παρότι συνοδευόμενη, φλερτάρει με τα μάτια τον Νιγηριανοβρετανό ηθοποιό Adewale Akinnuoye-Agbaje (θα γινόταν διάσημος παίζοντας στο "Lost"), που κάθεται σε απέναντι τραπέζι, επίσης με παρέα. 

Οι δυο τους καταλήγουν να κάνουν σεξ στην τουαλέτα, κάτι όμως που αντιλαμβάνεται ο ζηλιάρης συνοδός της κοπέλας, ξεκινώντας έτσι έναν καυγά, ο οποίος γενικεύεται ανάμεσα στους θαμώνες. Κι όλα αυτά υπό τη χαρακτηριστική παρουσία του πράσινου χρώματος –που στη λαϊκή βρετανική κουλτούρα θεωρείται ότι εκπροσωπεί τη ζήλια– με τον (αληθινό και αδικοχαμένο) σωματοφύλακα του γκρουπ Dainton "The Bear" Connell να κλείνει τις πόρτες του club, στο φινάλε. 

Was It Worth It? (1991)

Απλή η συνταγή, αλλά αποτελεσματική. Τουλάχιστον στα χέρια του Eric Watson, στον οποίον ανήκει το βιντεοκλίπ του "Was It Worth It?", παρότι το όνομά του δεν θα το βρείτε ούτε στη Wikipedia, ούτε στο IMDb. Οι Pet Shop Boys live λοιπόν σε ένα θορυβώδες club, γεμάτο με νεολαία που διασκεδάζει με την ψυχή της σε ακομπλεξάριστα hi-NRG ρυθμούς. 

Πρωταγωνιστούν ο Chris Lowe με ένα από τα πιο παράξενα καπέλα που φόρεσε στην καριέρα του, αλλά και κάμποσα φανταχτερά κοστούμια, όπως και αρκετές drag queens. Σε μια αθόρυβη μα σημαντική στήριξη στις τελευταίες, η οποία πρόσφερε pop ορατότητα σε μια περίοδο που είχε πια πεθάνει η Divine, μα δεν είχε ακόμα ανατείλει το άστρο της RuPaul. Την ίδια ιδέα θα επιχειρούσε να αξιοποιήσει και ο Vaughan Arnell για το "Monkey Business" (2020), αλλά με σαφώς πιο άνευρα αποτελέσματα.

Can You Forgive Her? (1993)

Αφού γύρισε το βιντεοκλίπ για το "Rhythm Is A Dancer" των Snap! (1992) και λίγο πριν αναλάβει το "Black Hole Sun" για λογαριασμό των Soundgarden (1994), ο Howard Greenhalgh εγκαινίασε μια επιτυχημένη συνεργασία με τους Pet Shop Boys. Οι οποίοι ασχολούνταν τότε πολύ με τα computer games και αποζητούσαν μια ανάλογη αισθητική, αν και (λέγεται ότι) δεν ήταν αρεστή στο MTV της εποχής.

Το πρώτο δείγμα γραφής, για το "Can You Forgive Her?", υπήρξε αρκετά χαρακτηριστικό, καθώς βασίστηκε σε προγράμματα animation για ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που παρήγαγαν περιβάλλοντα, μοτίβα και γεωμετρικά σχήματα. Στα οποία τοποθετήθηκαν κατόπιν οι Pet Shop Boys, φορώντας πορτοκαλί στολές, όπως κι εκείνα τα παράδοξα, μυτερά καπέλα, που έφερναν κατά νου τα dunce caps με τα οποία εφαρμοζόταν η πειθαρχία στο παλαιότερο εκπαιδευτικό σύστημα της Βρετανίας. Κατά τα λοιπά, σε πλήρη αντιστοιχία με τον στίχο "You drift into the strangest dreams", τους βλέπουμε ανάμεσα σε ιπτάμενες πορτοκαλί μπάλες, πελώρια μπλε αυγά και πτηνά εμού. Χαρακτηριστικό, επίσης, ότι ο Tennant φορά ένα πορτοκαλί κι ένα λευκό γάντι.

Go West (1993)

Απίθανο βιντεοκλίπ δια χειρός Howard Greenhalgh, με το οποίο οι Pet Shop Boys εκτοξεύουν το "Go West" των Village People σε επικές διαστάσεις (όπως έκανε και γενικότερα η διασκευή τους). Προσφέροντας ένα διασκεδαστικό αποτέλεσμα με διαστημικά καπέλα, φανταχτερά χρώματα –μπλε στολή για τον Tennant, κίτρινη για τον Lowe– και άφθονους συμβολισμούς.

Μέσω της εικόνας, λοιπόν, το παλιό σύνθημα για την απελευθέρωση των γκέι ανακατεύεται με την πρόσφατη πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ το Άγαλμα της Ελευθερίας παίρνει τη μορφή μιας μαύρης ντίβας, την οποία ενσαρκώνει η τραγουδίστρια Sylvia Mason-James. Ένα τολμηρό σχόλιο για τους Αφροαμερικάνους στις Ηνωμένες Πολιτείες, που παραμένει ακανθώδες και για τις δικές μας ημέρες, 20 χρόνια αργότερα.

I Wouldn't Normally Do This Kind Of Thing (1993)

Τρία στα τρία εδώ για τον Howard Greenhalgh (και θα ήταν τέσσερα στα τέσσερα, αν βάζαμε στη λίστα και το "Liberation"), που μετατρέπει τους Neil Tennant και Chris Lowe σε video game, κάνοντάς τους συνάμα να μοιάζουν με τον John Lennon και τον Paul McCartney μιας πρωτοψηφιακής εποχής.

Τα γραφικά έχουν τη γοητεία τους ακόμα και σήμερα –τότε φάνταζαν βέβαια αλλιώς– και το βίντεο παραμένει μια πολύ χαρωπή υπόθεση, γεμάτη χρώμα, ρυθμό και αθλητική κίνηση. Όπως ακριβώς αρμόζει δηλαδή στο συγκεκριμένο κομμάτι.

New York City Boy (1999)

Έχοντας απομακρυνθεί πια από τα κομπιουτερογραφικά που καθόρισαν τη συνεργασία του με τους Pet Shop Boys, ο Howard Greenhalgh ανέπτυξε εδώ ένα "κανονικό" βιντεοκλίπ, το οποίο χωρίς πολλά χρήματα μα με κάμποσες ιδέες οπτικοποίησε ωραία το "New York City Boy" τους.

Στο πικάπ του νεαρού πρωταγωνιστή γυρίζει η μορφή του Neil Tennant όπως είχε διαμορφωθεί στο βιντεοκλίπ για το "I Don't Know What You Want But I Can't Give It Anymore", ενώ η Debbie Harry του κλείνει το μάτι από την αφίσα στο δωμάτιό του. Αποκορύφωμα, όμως, είναι η ανάπλαση του θρυλικού Studio 54 στις δόξες του: με τη Bianca Jagger να κάνει εντυπωσιακή είσοδο καβάλα στο άλογο, τον Andy Warhol να πίνει το ποτό του καθισμένος σε καναπέ και τον John Travolta να βρίσκεται στην πίστα ως Tony Manero.

Purple Zone (2022)

Εδώ κλέβουμε λίγο, γιατί το βιντεοκλίπ του Yassa Khan δεν αντλεί το κύριο εικονιστικό του ενδιαφέρον από τους Pet Shop Boys, αφού βασικό σημείο εστίασης είναι η καντίνα με τα παγωτά την οποία λειτουργεί ο Mark Almond. 

Ωστόσο υπάρχουν ωραίες ιδέες γύρω από το πέρασμα του χρόνου που πραγματεύεται το κομμάτι, ενώ βλέπουμε και μια φορά τους Tennant & Lowe στο φυσικό περιβάλλον των περισσότερων Βρετανών: στην παμπ, να πίνουν μπύρες με τους Soft Cell. Μία από αυτές, μάλιστα, τη σερβίρει από το μηχάνημα ο ίδιος ο Neil Tennant.