Με δύο διαφορετικές, πλην εξίσου επιτυχημένες προτάσεις υποδέχθηκε την φετινή καλοκαιρινή περίοδο η Εθνική Λυρική Σκηνή.
Για τα μουσικά εγκαίνια και του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών η ΕΛΣ επέλεξε την επανάληψη παλαιότερης (2013) παραγωγής της, αυτήν της όπερας «Μαντάμα Μπάττερφλαϊ» του Πουτσίνι σε σκηνοθεσία Ούγκο ντε Άνα. Παρότι για πρώτη φορά προσφέρθηκαν 5 παραστάσεις (αντί των καθιερωμένων 4) και παρά την αθρόα προσέλευση του κοινού, το Ηρώδειο δεν γέμισε ασφυκτικά όπως άλλοτε.
Η όλη παραγωγή επιβεβαίωσε το σύγχρονο στίγμα της δουλειάς του Αργεντινού σκηνοθέτη, που ανέδειξε εύστοχα τη σύγκρουση των δύο πολιτισμών (ιαπωνικού-αμερικανικού) και την αντίθεση χαρακτήρων και ψυχολογιών. Ενίοτε αρκετά φορτωμένη εικαστικά/οπτικά, η παράσταση έλαβε τη μορφή μιας τεράστιας κινηματογραφικής καρτ-ποστάλ, ωφελούμενη τα μάλα από τους υποβλητικούς φωτισμούς του Βινίτσιο Κέλι, τις εντυπωσιακές βιντεοπροβολές του Σέρτζιο Μετάλλι (που συμβάδιζαν απόλυτα με τη δράση), τα ωραία «παραδοσιακά» κοστούμια ή ακόμη την κινησιολογία (Λέντα Λογιόντιτσε) με αναφορές στο θέατρο Καμπούκι. Στα συν προσμετρώνται η καθαρότητα της αφήγησης και η λεπτομερώς επεξεργασμένη θεατρική καθοδήγηση μονωδών και χορωδών.
Με αυτά τα δεδομένα, το ενδιαφέρον στράφηκε περισσότερο στο μουσικό επίπεδο, όπου οι εντυπώσεις από την παρακολούθηση των δύο διανομών (31/5 και 2/6 αντίστοιχα) ήσαν άνισες. Στην πρεμιέρα δέσποσε η Ρουμάνα υψίφωνος Τσέλια Κοστέα, περισσότερο πάντως με την ποιότητα του τραγουδιού της απ’ό,τι με την πειθώ της συνολικής μουσικοδραματικής παρουσίας της. Η μεστή, ώριμη αλλά κάπως αδύναμη στη χαμηλή περιοχή φωνή και το φυζίκ της δεν είναι πλέον σε θέση να αποδώσουν ιδανικά το ρόλο της 15χρονης Τσο-Τσο-Σαν, παρά την καταπληκτική τεχνική (π.χ. στους «παιδισμούς» της Α’ πράξης), τις λαμπρές ψηλές νότες, το άψογο φραζάρισμα ή ακόμη την επιτυχημένη ανάδειξη της «μετεξέλιξης» του χαρακτήρα. Αναζητούσε κανείς διαρκώς την αλήθεια του κεντρικού ρόλου, μία μεγαλύτερη συγκινησιακή αμεσότητα την οποία παρέσχε η Σάε-Κιουνγκ Ριμ. Η λεπτοκαμωμένη παρουσία, το περισσότερο μεταλλικό -αν και όχι ανάλογης πάστας- ηχόχρωμα, η μεγαλύτερη δραματικότητα στην ερμηνεία της Κορεάτισσας συναδέλφου της ικανοποίησαν -έστω οριακά- περισσότερο.
Η Ριμ έδεσε, εξάλλου, πολύ καλύτερα με τον παρτεναίρ της, τενόρο Δημήτρη Πακσόγλου, ο οποίος κατίσχυσε τόσο φωνητικά όσο -και κυρίως- υποκριτικά- του διασημότερου ομολόγου του Στέφανο Σέκκο, ωχρού από κάθε άποψη Πίνκερτον.
Επαρκέστατη φωνητικά αλλά κάπως «βαριά» σκηνικά η Σουτζούκι της Μολδαβής μεσοφώνου Ελένας Κασσιάν, ενώ ο αρκετά νεανικός Σάρπλες του βαρύτονου Διονύση Σούρμπη ξεχώρισε για το μέτρο και την ευγένεια της παρουσίας. Δυστυχώς, από τους Έλληνες μονωδούς που υπηρέτησαν τους λοιπούς -αρκετούς- δευτεραγωνιστικούς ρόλους ουδείς ξεχώρισε ιδιαίτερα, μολονότι συνολικά η απόδοσή τους βελτιώθηκε μετά την πρεμιέρα.
Το αυτό ίσχυσε και για την Χορωδία, ενώ η απόδοση της Ορχήστρας της ΕΛΣ κινήθηκε σε σταθερά υψηλά επίπεδα, υπό την ασφαλή μουσική διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού, η οποία φώτισε διαφορετικές -κάθε φορά- πτυχές του έργου. Αρκετά αργή και με μικροπροβλήματα συντονισμού στην πρεμιέρα, βρήκε στην παράσταση της 2/6 περισσότερο σφρίγος, αφηγηματική πλαστικότητα και συναισθηματική νηφαλιότητα.
Λίγες μέρες αργότερα (6/6), η Λυρική έκανε το άλμα από το λαϊκό οπερατικό υπερθέαμα στο μοντέρνο μουσικό θέατρο της μεταπολεμικής περιόδου, προτείνοντας την όπερα δωματίου του Αργύρη Κουνάδη (1924-2011) «Λαστιχένιο φέρετρο». Με αυτήν εγκαινιάσθηκε ο νέος κύκλος «Ημέρες Μουσικού Θεάτρου» της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, ένα φιλόδοξο αφιέρωμα σε έργα μουσικοθεατρικής πρωτοπορίας Ελλήνων συνθετών των δεκαετιών 1960-1980.
Η σουρεαλιστική, μαύρη, γκροτέσκα κωμωδία σε λιμπρέτο Βασίλη Ζιώγα γράφτηκε και πρωτοπαρουσιάσθηκε στη Γερμανία το 1968, αποτελώντας αντιπροσωπευτικό δείγμα του πρώιμου μεταπολεμικού μοντερνισμού που άνθησε στον ευρύτερο κεντροευρωπαϊκό χώρο. Στο ΚΠΙΣΝ προσφέρθηκε, σε πρώτη παγκόσμια παρουσίαση, η δεύτερη, 35λεπτη εκδοχή του έργου στην ελληνική γλώσσα (2003), την οποία παρήγγειλε στον συνθέτη το Μέγαρο Μουσικής.
Το «Λαστιχένιο φέρετρο» αποτελεί μία άσκηση μουσικού θεάτρου που γέρνει περισσότερο προς το θέατρο παρά προς τη μουσική. Απηχώντας τάσεις και τεχνικές της αβαν-γκαρντ των ‘50s και ’60s, αυτή έχει μάλλον έλασσον ενδιαφέρον, προοριζόμενη κυρίως στη συνοδεία της θεατρικής δράσης. Ο αρχιμουσικός Νίκος Βασιλείου και οι εκλεκτοί σολίστ του Ergon Ensemble την απέδωσαν άρτια και αβίαστα.
Αυτό που εντυπωσίασε, αντιθέτως, ήταν το σκηνοθετικό ανέβασμα του Βίκτωρα Αρδίττη. Εκκινώντας από τον ευρηματικό, καρατερίστικο, βωβό σχολιασμό από τους αδελφούς Φίνα του «παράξενου αντικειμένου πόθου και τρόμου» (που αποτέλεσε το φέρετρο), η έξυπνη, ευθύβολη ανάγνωση διέθετε ρυθμό, λεπτή ειρωνεία, ουσία! Αξιοποίησε έξοχα τη μακρόστενη σκηνή-διάδρομο και τα κοστούμια «εποχής» του Αντώνη Δαγκλίδη, τη στιλιζαρισμένη, άκρως εκφραστική κινησιολογία της Ίριδας Νικολάου και τη μεγάλη ενέργεια του συνόλου των συντελεστών για την παραγωγή ενός αποτελέσματος που δικαίωσε στο έπακρο συνισταμένες και στοχεύσεις αυτού του ιδιαίτερου παραστατικού είδους.
Απόλυτα ισορροπημένη μουσικά και σβέλτη υποκριτικά υπήρξε η πολυπληθής διανομή, με επικεφαλής στους βασικούς χαρακτήρες τους Βαγγέλη Μανιάτη (Μάρκος), Γιώργο Ρούπα (Δημητράκης), Νίκο Στεφάνου (Σάββας), Αθηνά Καστρινάκη (Ανεψιός), Βαρβάρα Μπιζά (Εξαδέλφη). Συνέπραξαν ακόμη οκτώ μονωδοί-μέλη της Χορωδίας της ΕΡΤ (Γείτονες), μεταξύ των οποίων εντοπίσαμε τον σημαντικό βαρύτονο Γιάννη Γιαννίση. Η σωματική ένταση της συμμετοχής τους συμβάδισε με επαρκή ανταπόκριση στις -έστω και μικρής διάρκειας- φωνητικά ακραίες απαιτήσεις των ρόλων.
Η βραδιά έκλεισε πιο ατμοσφαιρικά με τη Σαραμπάντ από τις «6 μουσικές σελίδες για βιολί και πιάνο», κλείσιμο του ματιού στον πολυπράγμονα Κουνάδη, που υπηρέτησε γόνιμα πολλά και διαφορετικά μουσικά είδη…
Ανεξαρτήτως της πραγματικής αξίας του «Λαστιχένιου φερέτρου», ο επαγγελματισμός της παραγωγής πρόδιδε τη μεγάλη σοβαρότητα σχεδιασμού του νέου θεματικού αυτού κύκλου εκδηλώσεων (που αποτυπώθηκε και στο εξαιρετικό προγραμματικό τεύχος), εξάπτοντας το ενδιαφέρον για τις επόμενες στάσεις αυτού του ιδιαίτερου περίπλου-αναδρομής στη χαμένη άνοιξη του ελληνικού μουσικού θεάτρου και το αποτύπωμα-διάλογό τους με το σήμερα…
Credit φωτογραφιών: Βασίλης Μακρής
