Εντυπωσίασε η πολυσυζητημένη παραγωγή του «Λόενγκριν» του Βάγκνερ που προτείνει η Εθνική Λυρική Σκηνή μέχρι την Κυριακή 5/2 στην «Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής.
52 χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμα του έργου στα «Ολύμπια» (στην ελληνική γλώσσα και με ελληνική- πλην του πρωταγωνιστή- διανομή!), η ΕΛΣ παρουσίασε μία πρόσφατη συμπαραγωγή της Εθνικής Όπερας της Ουαλίας και αυτής της Πολωνίας (Θέατρο Βιέλκι).
Η όλη δουλειά υπήρξε εξαιρετικά φροντισμένη σε κάθε επίπεδο. Παραπέμποντας στις αρχές του βαγκνερικού «συνολικού έργου τέχνης» (Gesamtkunstwerk), o Άντονυ ΜακΝτόναλντ υπέγραψε σκηνοθεσία, σκηνικά και κοστούμια της παραγωγής. Μακριά από ξεπερασμένα παραδοσιακά/ ψευδορεαλιστικά ή δήθεν ρηξικέλευθα, «μοντέρνα» ανεβάσματα, ο Βρετανός σκηνοθέτης χάρισε έναν ευπρόσδεκτα σύγχρονο «Λόενγκριν». Κατ’αρχάς, μετέφερε τη δράση από τον Μεσαίωνα κάπου στην αναπτυγμένη βιομηχανικά Βόρεια Ευρώπη του ταραγμένου, ρομαντικού 19ου αιώνα, μετά τη συγκρότηση των εθνικών κρατών. Την οπτικοποίησε δε με ευρεία γκάμα εικαστικών συμφραζομένων και αναφορών εποχής μέσα σε ένα υποβλητικό, ίσως υπερβολικά σκοτεινό, σκηνικό (φωτισμοί: Λούσυ Κάρτερ).
Περαιτέρω, ανέδειξε πεντακάθαρα τα κεντρικά θέματα του έργου, την αναζήτηση του λαού για ένα σωτήρα, την αγάπη χωρίς ανταπόκριση, τις αμφιταλαντεύσεις και αναμετρήσεις τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα, την ανάγκη για κάθαρση. Τούτο έπραξε, τονίζοντας με καλό γούστο και σαφήνεια και τα -κομβικά για την αφήγηση- υπερρεαλιστικά/μεταφυσικά στοιχεία, όπως την παρουσία του κύκνου, την θεόπεμπτη εμφάνιση του Λόενγκριν ή ακόμη το ρόλο της θεοδικίας στη μονομαχία του με τον Τέλραμουντ!
Τέλος, αξιοποίησε άριστα την χειρουργικής ακρίβειας, εκφραστική κινησιολογία του Φιλίπ Ζιρωντώ που νοηματοδότησε τη δράση μονωδών και χορωδών, προβάλλοντας με σαφήνεια τις σχέσεις μεταξύ των προσώπων και την ιδιαίτερη ψυχολογία κάθε ρόλου.
Συμπλέοντας απόλυτα με τη μουσική, η συγκεκριμένη παραγωγή έμεινε, εύλογα, πιστή στη βαγκνερική αισθητική, ιδεολογία και δραματουργία, κατόρθωμα διόλου αμελητέο!
Και σε μουσικό επίπεδο, όμως, η παράσταση -που παρακολουθήσαμε δύο φορές, στις 27 και 29/1- ήταν υψηλών αξιώσεων. Παρότι η διπλή διανομή δεν διέθετε το ίδιο βάρος ονομάτων -τουλάχιστον σε επίπεδο πρωταγωνιστών- με αυτές παλαιότερες του «Ιπτάμενου Ολλανδού» και του «Τριστάνου και Ιζόλδης», ήταν ισορροπημένη και χωρίς αδυναμίες. Ο Βρετανός τενόρος Πήτερ Ουέντ διέθετε ηχηρή, αρκούντως φωτεινή και «νεανική» φωνή, μαλακό φραζάρισμα, κυρίως όμως ιδανική σκηνική παρουσία, που ανέδειξε πειστικά την ιδεαλιστική και τη μυστηριώδη διάσταση του Λόενγκριν.
Ισάξιες και με ευγενή παρουσία ήσαν αμφότερες οι μετακεκλημένες για το ρόλο της Έλζας υψίφωνοι: το καταλληλότερα «παρθενικό», πιο φωτεινό τίμπρο διέθετε η Ρουμάνα Γιούλια Ισάεφ, ενώ η πιο ώριμη φωνή της Σλοβάκας Γιολάνας Φογκάσοβα ξεχώρισε για τη λαμπερή υψηλή περιοχή.
Εξίσου ενδιαφέρον υπήρξε και το αντίπαλο δέος, το ζεύγος των «κακών». Ως Τέλραμουντ, ο βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς -στο ντεμπούτο του σε βαγκνερικό ρόλο- κατίσχυσε με άνεση του θαμπού Ρουμάνου ομολόγου του Βαλεντίν Βασίλιου: πλουσιότερη φωνή, γενναιόδωρο τραγούδι, πολύ καλή άρθρωση της γερμανικής και -επιτέλους!- ενδιαφέρουσα σκηνική κίνηση. Η «αναμέτρηση» των δύο Όρτρουντ ήταν περισσότερο συναρπαστική. Η Σουηδέζα μεσόφωνος Μαρτίνα Ντίκε εντυπωσίασε με το χυμώδες, σκούρο ηχόχρωμα και την ισορροπία των ρετζίστρων, αλλά οι ψηλές της νότες στο φινάλε ήχησαν ορθοτονικά ανασφαλείς ενώ και από σκηνική άποψη δόθηκε έμφαση πρωτίστως στην κακοβουλία του χαρακτήρα. Με διαφορετικά φωνητικά εφόδια (και μεγαλύτερη σιγουριά στις κορώνες), η υψίφωνος Τζούλια Σουγλάκου χάρισε ένα πιο ολοκληρωμένο πορτρέτο με πολύ περισσότερες αποχρώσεις υπόκρισης.
Από τους δευτεραγωνιστές, ο μπάσος Πέτρος Μαγουλάς κέρδισε τις εντυπώσεις ως Βασιλιάς Χάϊνριχ από τον ομόλογό του Τάσο Αποστόλου, λόγω της δριμύτητας της εξαγγελίας και της πεντακάθαρης προφοράς του αδόμενου λόγου, ενώ ομοίως καλοί ήσαν στο ρόλο του Κήρυκα ο βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης και ο βαθύφωνος Δημήτρης Κασιούμης.
Ο σπάνιας πυκνότητας γραφής και μελωδικού πλούτου «Λόενγκριν» υπήρξε, όμως, ακόμη μεγαλύτερο στοίχημα για τη Χορωδία και την Ορχήστρα της ΕΛΣ. Καλά προετοιμασμένα από τον Αγαθάγγελο Γεωργακάτο και το Μύρωνα Μιχαηλίδη αντίστοιχα, τα δύο σύνολα επιτέλεσαν ένα μικρό άθλο με τη συνολικά άρτια απόδοσή τους, παρότι ενίοτε άγγιξαν τα όρια τους, ιδίως στις πιο χαμηλόφωνες διατυπώσεις/παραγράφους με τις αμέτρητες εκφραστικές εκλεπτύνσεις. Σε ορχηστρικό επίπεδο, αν τα ξύλινα πνευστά έλαμψαν, ως συνήθως, η σταθερότητα των χάλκινων δεν ήταν διόλου αυτονόητη για μια τέτοιας δυσκολίας παρτιτούρα.
Για το αντίο του στη Λυρική, ο Μιχαηλίδης δεν αρκέσθηκε στον καλό συντονισμό θεάματος-ακροάματος, αλλά χάρισε μία πλαστικά ρευστή και θεατρικά ζωντανή μουσική διεύθυνση.
Μολονότι ο απολογισμός της θητείας του φαίνεται ακόμη πρόωρος (δεδομένου, πάντως, ότι το διαχειριστικό του αποτύπωμα προβάλλει σαφώς εντονότερο και επιτυχέστερο του καλλιτεχνικού), ο αρχιμουσικός παραδίδει τη Λυρική αναμφίβολα σε καλύτερη κατάσταση απ’ότι την παρέλαβε, και μάλιστα σε όλους τους τομείς. Πρέπει δε να του πιστωθεί η συστηματική προσπάθεια εξοικείωσης του ελληνικού κοινού με το σπουδαίο οπερατικό corpus του Βάγκνερ, μείζονα πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας, την οποία πιστοποίησε η κατάμεστη όλες αυτές τις μέρες «Αίθουσα Τριάντη». Η δουλειά που έγινε τα τελευταία χρόνια για τις βαγκνερικές παραγωγές και η εμπειρία που αποκόμισαν οι δυνάμεις της ΕΛΣ δεν πρέπει να πάνε χαμένες: ο νέος διευθυντής Γιώργος Κουμεντάκης οφείλει να τηρήσει τη δέσμευση του -πλέον- προκατόχου του και να ανεβάσει τη βαγκνερική τετραλογία στο ΚΠΙΣΝ!
Credit φωτογραφιών: Βασίλης Μακρής
Περισσότερες πληροφορίες
«Λόενγκριν»
Πενήντα δύο χρόνια μετά την πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα παρουσίασή της από την ΕΛΣ, η εμβληματική όπερα του Ρίχαρντ Βάγκνερ παρουσιάζεται σε νέα παραγωγή της Εθνικής Όπερας της Ουαλίας και της Εθνικής Όπερας Πολωνίας (Θέατρο Βιέλκι). Τα σκηνικά και τα κοστούμια υπογράφει ο πολυβραβευμένος Άντονι ΜακΝτόναλντ. Διευθύνει ο Μύρων Μιχαηλίδης
