Η Ute Lemper στις Ημέρες Μπρεχτ

Η Ute Lemper, παγκοσμίως γνωστή για τις ερμηνείες της στα τραγούδια των Μπρεχτ και Βάιλ –αλλά όχι μόνο–, είναι μία από τις ελάχιστες σύγχρονες performers που μπορούν να αποδώσουν με τόση δεξιοτεχνία την πολιτική και την αισθητική του μπρεχτικού κόσμου αλλά και της παρακμιακής jazz εκείνης της εποχής. Γι’ αυτό και η συναυλία της στο Παλλάς (4/2) θα είναι άλλη μία ξεχωριστή εμπειρία.

Η Ute Lemper έρχεται ξανά, αυτήν τη φορά­ με πιο εξειδικευμένο­ πρόγραμμα, στο Θέατρο Παλλάς στις 4/2. Η σημαντική αυτή συναυλία εντάσσεται στο φεστιβάλ «Ημέρες Μπρεχτ στην Αθήνα, που περιλαμβάνει διάφορες ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις για τον μεγάλο δραματουργό και ποιητή του 20ού αιώνα και βρίσκεται ήδη εν εξελίξει σε διάφορα καλλιτεχνικά στέκια της πόλης. Είναι γνωστό ότι η Ute Lemper είναι η ιδανική σύγχρονη ερμηνεύτρια του μπρεχτικού καλλιτεχνικο-πολιτικού κόσμου. Η ερμηνεία της στα τραγούδια των Μπρεχτ και Βάιλ ή Άισλερ θεωρείται κορυφαία ή έστω πολύ υψηλού επιπέδου. Τη συμπληρώνουν η ιδιαίτερα γοητευτική της παρουσία, η σκηνική της ερμηνεία και η άψογη χορευτική και θεατρική δεξιότητά της.

Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ είναι μία από τις πιο σημαντικές μορφές του θεάτρου και της στρατευμένης ποιητικής τέχνης του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Ήδη από την εφηβεία του επέδειξε ισχυρή και συνειδητή­ απειθαρχία στις κρατικές δομές, υπηρέτησε στο υγειονομικό κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου κάνοντας σχετικές πανεπιστημιακές σπουδές. Στα φοιτητικά του χρόνια έδειξε ισχυρή κριτική στάση προς το κατεστημένο θέατρο και πρότεινε τους δικούς του τρόπους γραφής και συγγραφής. Τα θεατρικά έργα που έγραψε και παρουσίασε στη νεότητά του άρχισαν αμέσως να διακρίνονται και να βραβεύονται, πράγμα γενικώς ασύνηθες στο χώρο του γερμανικού θεάτρου.

Περίεργη και ανικανοποίητη φύση­, έκανε δημόσια κριτική στα ίδια του τα κείμενα, τα άλλαζε και τα τροποποιούσε συνεχώς και ανελλιπώς και τα θεατρικά τα έδινε σε τελική μορφή μόνο στην παράστασή τους – καθοδηγώντας τους ηθοποιούς και σκηνοθετώντας ο ίδιος φυσικά! Με την άνοδο και την κατάκτηση της εξουσίας από τους ναζί στη Γερμανία, διαβλέποντας το οικτρό άμεσο μέλλον και την επερχόμενη δίωξη και απαγόρευση των έργων του –και όχι μόνο–, έφυγε οικογενειακώς από την πατρίδα του και πέρασε από Τσεχοσλοβακία, Αυστρία, Ελβετία, ακόμη και Φινλανδία, καταλήγοντας τελικά στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1941. Η διαβίωσή του εκεί δεν ήταν ονειρική, ούτε είχε τη δημοτικότητα που ίσως περίμενε. Τελικά για την ιδεολογία και τη στάση του, όπως και για τα έργα του, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ήρθε αντιμέτωπος με την περιβόητη Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών του γερουσιαστή ΜακΚάρθι που εξέταζε ύποπτους για κομουνιστική δράση!

Την αντιμετώπισε με προκλητικό ντύσιμο και ύφος, καπνίζοντας συνεχώς! Εντέλει εγκαταστάθηκε στο Ανατολικό Βερολίνο, όπου το κομουνιστικό καθεστώς τού παραχώρησε όλα τα απαραίτητα facilities, όπως το δικό του θέατρο, όπου δημιούργησε το περίφημο Berliner Ensemble, τον αντιμετώπισε όμως και με αρκετή καχυποψία. Έγινε πιο διάσημος μετά το θάνατό του το 1956, ενώ πολλά από τα έργα και τα τραγούδια του που μας ενδιαφέρουν εδώ, γραμμένα σε συνεργασία με τους Κουρτ Βάιλ και Χανς Άισλερ, έχουν αποκτήσει κλασική υπόσταση στο μουσικό θέατρο. Βαθύτατα πολιτικός καλλιτέχνης, με ποιητική ευστροφία και δεξιότητα, εισήγαγε καινοτόμα στοιχεία στην τέχνη του, επιμένοντας στη σημασία της έναντι του συναισθήματος. Το έργο του έχει επηρεάσει ακόμη και πολλές όψεις της pop.

Η Ute Lemper έχει ως ουσιαστική βάση της παιδείας και της τέχνης της τον κόσμο του Μπρεχτ, αποδίδοντάς τον άψογα δισκογραφικά όσο και συναυλιακά. Είναι πιθανότατα η μόνη σύγχρονη performer που μπορεί να μεταδώσει με απόλυτη ακρίβεια και πειστικότητα την πολιτική/αισθητική φύση του, όπως και του γενικότερου βερολινέζικου καμπαρέ της περιόδου της Βαϊμάρης. Η Γερμανίδα ερμηνεύτρια προτιμά να ζει συνειδητά εκπατρισμένη, κινούμενη με την οικογένειά της στο δημιουργικά παρακμιακό κλίμα του Μανχάταν και συνηθίζει να καλλιεργεί τη συνολική της τέχνη χωρίς ευδιάκριτα αισθητικά όρια.

Είναι σπουδαία τραγουδίστρια, φυσικό και αυθεντικό κράμα δημιουργικής performer, χορεύτριας και ηθοποιού. Μέσα­ από μια πολύ μεγάλη δισκογραφία­ και αναρίθμητες παραστάσεις επί σκηνής, η Ute Lemper καταφέρνει­ να αγκαλιάζει το actual πολιτικοκοινωνικό τραγούδι του 20ού αιώνα στην ουσία του, διερμηνεύοντας εποχές περίεργες και μυστήριες, που εκτείνονται εκφραστικά από τη Marlene Dietrich στην Edith Piaf και από εκεί στον Scott Walker και τον Nick Cave. Η παρουσία της στην πόλη μας, και μάλιστα με αυτό το specialized περιεχόμενο και ρεπερτόριο, είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Οι επόμενες εκδηλώσεις του φεστιβάλ είναι: στις 11/2 workshop με τον σκηνοθέτη Andreas Bartsch στο Θέατρο Μορφές Έκφρασης και στις 12/2 μουσικοθεατρική παράσταση των έργων του Μπρεχτ «Συνομιλίες φυγάδων» και «Το αλφαβητάρι του πολέμου» σε σκηνοθεσία Andreas Bartsch στο «Gazarte».