Έπειτα από 52 χρόνια η Εθνική Λυρική Σκηνή ανεβάζει ξανά την εμβληματική όπερα «Λόενγκριν» του Ρίχαρντ Βάγκνερ για πέντε παραστάσεις στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής, υπό τη διεύθυνση του Μύρωνα Μιχαηλίδη. Ο Ευτύχης Δ. Χωριατάκης εξηγεί τη γοητεία μιας από τις πιο προσιτές όπερες του Γερμανού μεγάλου συνθέτη.
Η όπερα «Λόενγκριν» του Βάγκνερ, της οποίας ο επώνυμος πρωταγωνιστής-ιππότης εμφανίζεται πάνω σε βάρκα οδηγούμενη από κύκνο, έμελλε να αποτελέσει το «κύκνειο άσμα» του αρχιμουσικού Μύρωνα Μιχαηλίδη στο τιμόνι της Λυρικής. Ο ιστορικός του μέλλοντος θα του πιστώσει σίγουρα τη συστηματική προσπάθεια εξοικείωσης του ελληνικού κοινού με το βαγκνερικό οπερατικό corpus, σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας.
Από τα σημαντικότερα έργα του Βάγκνερ, ο «Λόενγκριν» σηματοδοτεί τη μετάβαση από τις όπερες της πρώτης περιόδου στα μουσικά δράματα της ωριμότητάς του. Ο συνθέτης εμπνεύστηκε το λιμπρέτο από μύθο αναγόμενο σε ένα από τα πλέον αιματηρά ποιήματα ηρωικών ανδραγαθημάτων των τροβαδούρων του 12ου αιώνα.
Ένας άγνωστος ιππότης έρχεται να υπερασπιστεί την Έλζα της Βραβάντης, η οποία κατηγορείται για τη δολοφονία του εξαφανισμένου αδερφού της, διαδόχου του θρόνου. Μοναδική προϋπόθεση για να αγωνιστεί υπέρ της είναι να δεχτεί εκείνη να μη ρωτήσει ποτέ σχετικά με το όνομα και την καταγωγή του. Ο ιππότης νικά, η Έλζα αθωώνεται και τον νυμφεύεται. Ο κόμης Τέλραμουντ και η μάγισσα σύζυγός του Όρτρουντ κατορθώνουν τελικά να σπείρουν στην Έλζα την αμφιβολία, ωθώντας τη να θέσει την απαγορευμένη ερώτηση. Ο ιππότης αποκαλύπτει την ταυτότητά του (Λόενγκριν) και υποχρεώνεται να αναχωρήσει.
Ως τελευταία προσφορά στην αγαπημένη του Έλζα, λύνει τα μάγια της Όρτρουντ και της επιστρέφει τον –μεταμορφωμένο σε κύκνο– αδερφό της.
Η υπόθεση ενέπνευσε στον Βάγκνερ ορισμένες από τις ωραιότερες μουσικές σελίδες του, όπως το περίφημο «γαμήλιο εμβατήριο» της 3ης πράξης. Παρότι ο «Λόενγκριν» –τυπικό μελωδικό δείγμα γερμανικού ρομαντισμού– θεωρείται από τα προσιτότερα μουσικά έργα του συνθέτη, είναι συνάμα και από τα πιο δύσκολα του ρεπερτορίου, λόγω της πλαστικής ρευστότητας της μορφής του. Όπως έγραψε ο Λιστ: «Το βασικό χαρακτηριστικό της μουσικής είναι ότι διαθέτει τέτοια ενότητα σύλληψης και ύφους, ώστε δεν υπάρχει ούτε μία μελωδική φράση ή οποιοδήποτε μέρος της όπερας που να μπορούν να γίνουν αντιληπτά ξεχωριστά από το σύνολο ως προς την ιδιομορφία και την πραγματική τους σημασία». Ο Βάγκνερ επιφυλάσσει ξεχωριστή θέση και στη χορωδία, με μουσική εξαιρετικής ποιότητας και δραματουργικά ενεργή παρουσία.
Η ΕΛΣ προτείνει στο Μέγαρο –το οποίο είχε ανεβάσει το 1999 μια πολύ επιτυχημένη παραγωγή του έργου με διεθνούς επιπέδου συντελεστές– την πρόσφατη συμπαραγωγή της Εθνικής Όπερας της Ουαλίας και αυτής της Πολωνίας (Θέατρο Βιέλκι). Σκηνοθεσία, σκηνικά και κοστούμια υπογράφονται από τον Άντονι ΜακΝτόναλντ. Ο Βρετανός σκηνοθέτης μεταφέρει τη δράση στον ταραγμένο 20ό αιώνα, κάπου στη βιομηχανικά αναπτυγμένη Βόρεια Ευρώπη. Τα κεντρικά θέματα της όπερας, η αναζήτηση του λαού για έναν σωτήρα, η αγάπη χωρίς ανταπόκριση, η ανάγκη για κάθαρση, διατηρούν μέχρι σήμερα αμείωτη την επικαιρότητά τους. Οι παραστάσεις δίνονται με διπλή διανομή, αλλά με έναν κεντρικό πρωταγωνιστή, τον Βρετανό τενόρο Πίτερ Ουέντ. Στον ρόλο της Έλζα εμφανίζονται η Σλοβάκα υψίφωνος Γιολάνα Φογκάσοβα και η Ρουμάνα Γιούλια Ισάεφ.
Με δεδομένη την έλλειψη εγχώριων βαγκνερικών τραγουδιστών, οι ελληνικές συμμετοχές περιορίζονται στον εκλεκτό βαρύτονο Δημήτρη Πλατανιά, ο οποίος ντεμπουτάρει σε βαγκνερικό ρόλο ως Τέλραμουντ (εναλλάξ με τον Ρουμάνο Βαλεντίν Βασίλιου), και στη σοπράνο Τζούλια Σουγλάκου, η οποία εναλλάσσεται σε αυτόν της Όρτρουντ με τη Σουηδή μεσόφωνο Μαρτίνα Ντίκε.
Αξιόλογοι Έλληνες μονωδοί συμπληρώνουν το καστ: οι μπάσοι Τάσος Αποστόλου και Πέτρος Μαγουλάς ερμηνεύουν τον Βασιλιά, ενώ οι βαρύτονοι Διονύσης Σούρμπης και Δημήτρης Κασιούμης τον Κήρυκα.
Τούτος ο «Λόενγκριν» θα αποτελούσε προάγγελο ανεβάσματος της βαγκνερικής τετραλογίας στο ΚΠΙΣΝ. Μακάρι ο νέος διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης να τηρήσει τη σχετική δέσμευση του προκατόχου του.
Ο «Λόενγκριν» ανεβαίνει στις 27 και 29/1, 1, 3 και 5/2 στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής.
Περισσότερες πληροφορίες
«Λόενγκριν»
Πενήντα δύο χρόνια μετά την πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα παρουσίασή της από την ΕΛΣ, η εμβληματική όπερα του Ρίχαρντ Βάγκνερ παρουσιάζεται σε νέα παραγωγή της Εθνικής Όπερας της Ουαλίας και της Εθνικής Όπερας Πολωνίας (Θέατρο Βιέλκι). Τα σκηνικά και τα κοστούμια υπογράφει ο πολυβραβευμένος Άντονι ΜακΝτόναλντ. Διευθύνει ο Μύρων Μιχαηλίδης
