Νίκος Ξυδάκης: «Ο Dylan οφείλει το νόμπελ στον Διονύση Καψάλη»!

Τα «Ημερολόγια» του Νίκου Ξυδάκη είναι καταγραφές μουσικών στιγμών των φίλων και των συνεργατών του, των ανθρώπων με τους οποίους μοιράζεται καλλιτεχνικά τις συναυλίες, τις ηχογραφήσεις, τις πρόβες του – και μέσα σ’ αυτές παρεισφρύουν πάντα τα ανάλογα ποιητικά κείμενα. Ο Ξυδάκης περιγράφει αυτή τη διαδικασία ως «υποκλοπή συναισθημάτων» και έχοντας ολοκληρώσει και το «Ημερολόγιο τρίτο» (εκδ. «Άγρα»), παρουσιάζει αυτές τις στιγμές σε ένα διήμερο στον Ιανό (25-26/11). Μαζί του έρχονται οι φίλοι του Μαρία Φαραντούρη, Βασίλης Παπαβασιλείου, Διονύσης Καψάλης, Όλια Λαζαρίδου, Γιώργος Ανδρέου, Πάνος Δημητρακόπουλος, Άγγελος Ρεπαπής, Μιχάλης Πορφύρης, Δημήτρης Μπουζάνης, Δημήτρης Χουντής, Κουαρτέτο Ηχώ, Σωκράτης Άνθης,Γεωργία Νταγάκη, Θόδωρος Κοτεπάνος, Κώστας Παπαγεωργίου, Νανά Μπινοπούλου, Φώτης Μυλωνάς, Κώστας Χατζόπουλος, Γιώργος Διαμαντόπουλος, Θανάσης Ταμβακίδης, Γεωργία Λώλη.

-Μιλήσαμε με τον Νίκο Ξυδάκη υπενθυμίζοντάς του ότι τα «Ημερολόγιά» του έρχονται περίπου με 10ετή συχνότητα!

Το «Ημερολόγιο» ξεκίνησε σαν φιλόδοξο σχέδιο – να είναι κάτι σαν μουσικό περιοδικό που να βγαίνει μια φορά τον χρόνο! Αυτό που κατάφερα πάντως μέχρι σήμερα είναι να το τριτώσω! Για μένα πάντα είναι μια ενδιαφέρουσα μουσική έκδοση.

-Δεν είναι απλώς ενδιαφέρουσα. Είναι μια έκδοση που κάθε φορά κομίζει και κάτι καινούριο σαν αίσθηση.

Στο Τρίτο Ημερολόγιο κυριαρχεί η αύρα που υπάρχει γύρω από το τραγούδι και οι μουσικοί που συμμετέχουν δίνουν πραγματικά ξεχωριστά πράγματα από αυτή την άποψη. Ο καθένας έχει τις δικές του προσωπικές επιλογές ή αντιπροσωπεύει κάτι διαφορετικό σαν «είδος» από τον άλλο. Αυτή η πολυχρωμία, το ότι δεν αντιπροσωπεύει κανείς κάποιο συγκεκριμένο είδος ήταν πάντα πρόκληση για μένα και επηρέαζε τη δική μου δουλειά. Η καταγραφή αυτή είναι και μια έμμεση «ομολογία» δικών μου επιρροών ή προτιμήσεων. Αυτές οι ιδιότητες των μουσικών εκτελεστών που έχουν, μέσα σ’ όλα, υπηρετήσει όλα αυτά τα χρόνια το τραγούδι, τις ηχογραφήσεις, τις συναυλίες κ.λπ. ήταν σα να έμενε πάντα και ένας κρυφός καημός που είχε μέσα του ο καθένας – άλλος με τη jazz, άλλος με την κλασική. Αυτό είναι κάτι που έχει εμπλουτίσει όλο το ελληνικό τραγούδι – όχι μόνο το δικό μου…

-Πως έχουν προκύψει αυτές οι ηχογραφήσεις;

Οι καταγραφές αυτές γίνονταν κυρίως στο στούντιο και στα «κενά» των ηχογραφήσεων των δικών μου δίσκων. Έτσι ξεκίνησε αυτή η ιδέα – οι μουσικοί πριν από κάθε ηχογράφηση δοκίμαζαν διάφορα πράγματα. Έτσι, άρχισα να τους ηχογραφώ! Τώρα, που οι ηχογραφήσεις σε στούντιο έχουν μειωθεί, ένα μέρος προέρχεται από live ηχογραφήσεις ή δοκιμαστικά ή από απόπειρες δικές τους. Στο τρίτο Ημερολόγιο υπάρχουν πολλές ηχογραφήσεις που έγιναν επί τούτου. Και πάντα με επιλογή των ίδιων των μουσικών. Χωρίς να θεωρεί κανείς ότι αυτή η επιλογή αποτελείται από αριστουργήματα, νομίζω ότι υποβάλλει σε κάθε εποχή κάποιο κλίμα και κάποιες τάσεις. Και έτσι το «Ημερολόγιο» καταγράφει αυτό που υπάρχει στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα και στον ψυχισμό των μουσικών. Σ’ αυτό, το «Ημερολόγιο τρίτο», παρακινδυνευμένα ίσως θα έλεγα πως υπάρχει μια «νεοκλασική» τάση. Φιλοξενεί περισσότερο μουσική παρά τραγούδια. Και, αφού περάσαμε από την περίοδο των αυτοσχεδιασμών κ.λπ. είναι σαν να μπαίνει μία «τάξη» στη μουσική…

-Σαν να βγαίνει κάποιο απόσταγμα…

Ακριβώς! Ή μια ανάγκη να μορφοποιείται κάτι. Βέβαια, ενσωματώνονται κι εδώ οι αυτοσχεδιαστικές διαθέσεις και υπάρχουν πάντα οι αφηγήσεις φίλων που έχουν γίνει σχεδόν «θεσμοί» στο «Ημερολόγιο». Είναι ο φίλος μου, ο Βασίλης Παπαβασιλείου, η Όλια Λαζαρίδου στις αφηγήσεις, ο Δημήτρης Χουντής στο σαξόφωνο και πολλοί άλλοι. Είναι μια συνάντηση και ένα κλίμα που μ’ αρέσει και με συγκινεί. Αν είχα τη δυνατότητα θα το έκανα πιο συχνά, θα προσκαλούσα μουσικούς σε ένα χώρο και μέσα σε μία βραδιά θα παίζαμε και θ’ ακούγαμε μουσική.

-Να υπενθυμίσουμε ότι τα «Ημερολόγιά» σου δεν είναι μόνο μουσική. Είναι και λόγος.

Το «Ημερολόγιο» συνοδεύεται πάντα από ένα βιβλίο γιατί η μουσική είναι ένα στοιχείο που καλλιεργεί την εκφραστικότητα, ανιχνεύει ένα ψυχικό τοπίο και εγώ πάντα είχα την ανάγκη για την αναζήτηση ενός νοήματος. Αυτό εκφράζεται στο βιβλίο. Μέσα από κείμενα που έμμεσα ή άμεσα αναφέρονται στη μουσική, τη λογοτεχνία, την ποίηση, την εικόνα… Το τραγούδι πάντα έχει συγγένεια με τις άλλες τέχνες – τουλάχιστον σ’ εμένα πάντα η σχέση αυτή με τροφοδοτούσε.

-Τι ιδιαίτερο θα βρούμε στο «Ημερολόγιο τρίτο»;

Σ’ αυτό το Ημερολόγιο, «προφητικά» θα έλεγα, υπάρχει ένα κείμενο από μια εκπομπή του έκανε στο Τρίτο πρόγραμμα ο Διονύσης Καψάλης που συνδέει τον Bob Dylan με μια παράδοση της δυτικής μπαλάντας και, γενικότερα, με την ποίηση και τη λογοτεχνία. Πράγμα που μας επιτρέπει τώρα να λέμε, αστειευόμενοι, ότι στα χέρια μας είχαμε το κείμενο που επηρέασε την Σουηδική Ακαδημία στην πρόσφατη επιλογή του Dylan για το νόμπελ λογοτεχνίας! Αλλά που να το ξέρει ο Bob ότι το οφείλει σ’ αυτό το εξαιρετικό κείμενο που έχει γράψει ο Διονύσης Καψάλης!

-Θα του το «σφυρίξει» κάποιος, υποθέτω! Τι άλλο χαρακτηρίζει το «Ημερολόγιο τρίτο»;

Στα προηγούμενα «Ημερολόγια» υπερίσχυε ένα εικαστικό περιβάλλον. Σ’ αυτό, για κάποιον ανεξήγητο λόγο, έχουμε τη «μεταμόρφωσή» του σε κάτι που είναι περισσότερο φωτογραφικό. Εκ των υστέρων κάνουμε κάποιες διαπιστώσεις που δεν τις είχαμε προσχεδιάσει ή οργανώσει. Και βρίσκουμε μια μουσική γκάμα ιδιαίτερα ευρεία: υπάρχει μια σύνθεση του Γιώργου Κουρουπού με αβάν γκαρντ στοιχεία όπως υπάρχει και ένα σόλο σαξόφωνο που είναι μια ελεύθερη απόδοση πάνω στη μελωδία του «Κάνε κάτι να χάσω το τρένο» του Τάκη Μουσαφίρη! Υπάρχει ένα κομμάτι για βιόλα ντα γκάμπα και άλλο ένα, με χιουμοριστικό τόνο, όπου ο Βασίλης Παπαβασιλείου αποδίδει ιδανικά το ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου «Εσθήρ Μπεσσαλέλ». Επίσης ένα ποίημα του Καψάλη από μια νέα σειρά που έχει τίτλο «Ρεζεντά» από το γνωστό τραγούδι. Όλα αυτά – και άλλα από τα παλιότερα Ημερολόγια – θα προσπαθήσουμε να ακουστούν μέσα σε δυο βραδιές στον «Ιανό».