Είναι μεγάλη ικανοποίηση -αλλά και απόλαυση- να επιβεβαιώνεται η καλή φήμη ενός καλλιτέχνη ή ακόμη να διαπιστώνεται η εξέλιξη και πρόοδος ενός άλλου. Αφορμή γι’αυτή τη σκέψη έδωσαν δύο από κάθε άποψη υποδειγματικά ρεσιτάλ μουσικής δωματίου που έλαβαν χώρα σε αθηναϊκές αίθουσες τον Οκτώβρη σε διάστημα ενός μόλις διημέρου.
Η πολύ ταλαντούχα Λευκή Καρποδίνη αποτελεί έναν ακόμη κρίκο στη μακρά αλυσίδα σημαντικών πιανιστριών της χώρας μας. Μετά την επιστροφή της από το εξωτερικό, τα ρεσιτάλ της συζητήθηκαν αρκετά για το συνδυασμό στέρεης τεχνικής και εκφραστικής πληρότητας. Παράλληλα προς τη σολιστική της δραστηριότητα, εντύπωση προκάλεσαν και οι εμφανίσεις της (από το 2013) σε πιανιστικό ντούο με τον ομόλογό της από την Ζιμπάμπουε Μάϊκλ Μπράουνλη Ουώκερ. Το «είδος» τελεί ουσιαστικά υπό εξαφάνιση στην Ελλάδα από τα τέλη του …προηγούμενου αιώνα, όταν διέπρεπε το ντούο Παπαγεωργίου/Πέτρου!
Την 3η κατά σειρά «πρόσκληση σε χορό», με γαλλική αυτή τη φορά θεματική, που απηύθυναν η Ελληνίδα πιανίστα με τον παρτεναίρ της, παρακολουθήσαμε την 22/10 στην «Αίθουσα Άρης Γαρουφαλής» του Ωδείου Αθηνών. Το πρόγραμμα περιελάμβανε μερικά από τα πλέον σημαντικά και γνωστά κομμάτια της γαλλικής εργογραφίας για δύο πιάνα και τέσσερα χέρια. Το τελευταίο αυτό σκέλος κάλυψαν αποκλειστικά νεανικές συνθέσεις του Ντεμπυσσύ, με χαρακτηριστική απλότητα και τρυφερότητα γραφής. Περισσότερο από τη μεταγραφή για πιάνο/τέσσερα χέρια των ορχηστρικών αποσπασμάτων της καντάτας «Ο άσωτος υιός», συνάρπασε η ερμηνεία της ονειρικής «Μικρής Σουίτας». Την ιδιότυπη ποιητική τής σύντομης διάρκειας αλληλουχίας χορών ανέδειξαν λεπταίσθητες, ιμπρεσιονιστικές ηχητικές αποχρώσεις και σαφής αίσθηση του λικνιστικού βηματισμού με χαλαρά τέμπι αλλά και διακριτικό χιούμορ.
Το ενδιαφέρον κέντρισαν, εύλογα, τα 4 έργα για δύο πιάνα, κυρίως λόγω των διαφορετικών στυλιστικών και (δεξιο)τεχνικών απαιτήσεών τους. Από αυτά, για δύο πιάνα γράφτηκαν αρχικά τα «Τρία ρομαντικά βαλς» του Σαμπριέ και η τριμερής σουίτα «Σκαραμούς» του Μιγιώ. Αν στη γλαφυρή προβολή των διαφορετικών συναισθηματικών διαθέσεων των πρώτων συνέβαλαν η ωραία αξιοποίηση διαφοροποιήσεων ταχυτήτων και δυναμικών σε συνδυασμό με τις πεντακάθαρες κλίμακες, στην ερμηνεία του «Σκαραμούς» εντυπωσίασε η ανάλαφρη απόδοση των λατινοαμερικάνικων «σωματικών» ρυθμών με ακρίβεια, κέφι και αίσθηση σουίνγκ.
Τα υπόλοιπα κομμάτια αποτέλεσαν μεταγραφές για δύο πιάνα διάσημων ορχηστρικών συνθέσεων. Σ’αυτήν του «Μακάβριου χορού» του Σαιν-Σανς οι έντονες αντιπαραθέσεις αλλά και η αίσθηση διαλόγου των δύο οργάνων δικαίωσαν την σκωπτική διάσταση της μουσικής. Στο νοσταλγικό «Βαλς» του Ραβέλ το εξαιρετικά αγωγικό χτίσιμο των κορυφώσεων από τα αισθησιακά πρώτα βήματα μέχρι την καταληκτική αποθέωση του χορού συνοδεύθηκε από παίξιμο ευπρόσδεκτης διαφάνειας που απέφυγε συμφωνικά «λασπώδεις» ποιότητες ήχου.
Εκτός προγράμματος, το ικανότατο ντούο απέδωσε με κομψότητα την χαριτωμένη «Επιβίβαση για τα Κύθηρα» (για δύο πιάνα) του Πουλένκ, φωτίζοντας ιδανικά μίαν ακόμη πολύτιμη ψηφίδα του σαγηνευτικά πολύχρωμου και ουδόλως ομοιόμορφου μωσαϊκού της γαλλικής μουσικής για δύο πιάνα.
Πέρα από το αβίαστο μεταξύ τους δέσιμο και συντονισμό, πέρα από τον πλούσιο, χυμώδη ήχο (που ελάχιστα αδίκησε η κακή ακουστική της αίθουσας, στην οποία το ρεσιτάλ ηχογραφήθηκε!), τη δεξιοτεχνική αρτιότητα ή ακόμη την προσεγμένη φραστική, αυτό που έκανε το ντούο Καρποδίνη & Μπράουνλη Ουώκερ να ξεχωρίζει ήταν η αλάνθαστη αντίληψη του ύφους του κάθε κομματιού, η ακριβής απόδοση του πνεύματος της μουσικής, επομένως η δικαίωση της ιδιαίτερης υπογραφής κάθε συνθέτη…
Αντίστοιχες ποιότητες διέθετε και το Κουαρτέτο εγχόρδων της Φιλαρμονικής του Μονάχου, που χάρισε, δύο μέρες νωρίτερα (20/10), στην κατάμεστη «Αίθουσα Δημ. Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής, μίαν ακόμη εξαιρετική βραδιά μουσικής δωματίου. Εξάρχων του πολυεθνικής σύνθεσης κουαρτέτου, που απαρτίζεται από τον Γάλλο βιολιστή Κλεμάν Κουρτέν, τον Γερμανό βιολίστα Κονσταντίν Ζέλχαϊμ και τον Γερμανό τσελίστα Μάνουελ φον ντερ Νάμερ, είναι ο 31χρονος Καβαλιώτης βιολιστής Ιάσων Κεραμίδης. Γνωστός στο ελληνικό κοινό από παλαιότερη εμφάνισή του ως σολίστ σε συναυλία της ΚΟΑ (24-6-2011) αλλά και από την τακτική σύμπραξή του με το Σύνολο του Εαρινού Φεστιβάλ των Παξών, ο Κεραμίδης συγκαταλέγεται από το Δεκέμβρη του 2013 μεταξύ των πρώτων βιολιών της σπουδαίας ορχήστρας.
Η βραδιά ξεκίνησε με την πρόσφατη σύνθεση «Κρυσταλλογένεσις για κουαρτέτο εγχόρδων» του Βρετανού Γκράχαμ Ουότερχαους (γεν. 1962). Από τα αρχικά μέτρα, όπου τα ρυθμικά στοιχεία «αναπτύσσονται σπειροειδώς σαν κρύσταλλοι», η παραπέμπουσα στις κατακτήσεις (δομής και ήχου) του μοντερνισμού των αρχών του 20ού αιώνα γραφή αποδόθηκε με σβέλτα αντανακλαστικά και υψηλή συγκέντρωση.
Ακολούθησε το περίφημο 8ο Κουαρτέτο εγχόρδων του Σοστακόβιτς, ένα από τα σημαντικότερα και πλέον αντιπροσωπευτικά έργα του Σοβιετικού συνθέτη, με εξόχως αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, παρά την επίσημη αφιέρωσή του στα «θύματα του φασισμού και του πολέμου». Πέραν της τεχνικά ανεπίληπτης εκτέλεσης, εντυπωσίασε εν προκειμένω η νηφάλια, ανάγλυφη απόδοση των διαθέσεων της μουσικής. Τα ακραία μέρη (1ο, 4ο και 5ο φέρουν, όλα, την αγωγική ένδειξη largo) ξεχώρισαν για τη μελαγχολία, τον εσωστρεφή λυρισμό, το μετρημένο συναίσθημα. Εκφραστική λιτότητα και εξαιρετικά φροντισμένο φραζάρισμα (ιδίως στις σολιστικές συνεισφορές εξάρχοντος και τσελίστα) προκάλεσαν συχνά συγκίνηση, αποφορτίζοντας την παροξυσμική, στα όρια της βιαιότητας ένταση και την σαρκαστική πικρία που διέπουν αντίστοιχα τα δύο ενδιάμεσα μέρη, με τις αναφορές στη θεματική του θανάτου.
Ολόκληρο το δεύτερο μέρος του προγράμματος κάλυψε το εκτενές 12ο Κουαρτέτο εγχόρδων του Μπετόβεν, το πρώτο από τα πέντε κουαρτέτα της ώριμης περιόδου του. Η απαιτητική αυτή σύνθεση, επιτομή όψιμου κλασικισμού, ερμηνεύθηκε με απόλυτη καθαρότητα, καλό συντονισμό και ισορροπημένο διάλογο, με παράλληλη διατήρηση της αυτοτέλειας των φωνών. Η αναλυτική αποκωδικοποίηση του πυκνότατου συντακτικού δεν απέβη σε βάρος της αφήγησης, ενώ και πάλι η πλαστικότητα και μουσικότητα του παιξίματος διασφάλισαν πιστότητα ύφους και νοηματοδότησαν το κάθε μέρος.
Το ότι τόσο νέοι μουσικοί επιτυγχάνουν τέτοιες επιδόσεις σε έργα-φάρους της παγκόσμιας φιλολογίας για κουαρτέτο εγχόρδων, λέει πολλά για την παιδεία και την αξία τους. Το ότι θα απέδιδαν όμως, με τέτοιο σφρίγος και αίσθηση ρυθμού/μελωδίας και τον «Ηπειρώτικο Χορό» του Σκαλκώτα, ως αντίδωρο για τη θερμότατη υποδοχή του κοινού, λέει ίσως ακόμη περισσότερα για την οξύτατη μουσική τους αντίληψη…
Credits φωτογραφιών: Ορέστης Ζαχαρογιάννης (1η) / Χάρης Ακριβιάδης (2η)
