Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει ξανά, για τέσσερις μόνο παραστάσεις (15, 16, 17 και 20/4) στο Μέγαρο τη δίπρακτη όπερα του Γιώργου Κουμεντάκη «Η Φόνισσα», βασισμένη στο γνωστό έργο του Παπαδιαμάντη, δίνοντάς μας την ευκαιρία να απολαύσουμε αισθητικά ή και να επανεκτιμήσουμε ένα από τα σημαντικότερα μουσικά έργα της εποχής μας και της χώρας μας.
Η «Φόνισσα», με την υπογραφή του Γιώργου Κουμεντάκη στη μουσική σύνθεση, του Γιάννη Σβώλου στο ποιητικό κείμενο (λιμπρέτο) [απόλυτα βασισμένο στο ομώνυμο αφήγημα («κοινωνικόν μυθιστόρημα») του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη] και του Αλέξανδρου Ευκλείδη στη σκηνοθεσία, αποτελεί ένα από τα πιο δυνατά χαρτιά του σύγχρονου μουσικού μας πολιτισμού, όπως απέδειξε η μαζική αποδοχή του στην πρεμιέρα του, πριν από ενάμιση χρόνο, στο Μέγαρο Μουσικής. Τέσσερις συναυλίες με κατάμεστη την αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη», το κοινό να φεύγει εκστασιασμένο κατά μίαν έννοια, και μόνο θετικότατες κριτικές και σχόλια να επακολουθούν.
Νομίζω πως πολλοί από το τότε κοινό είχαμε την επιθυμία να ξαναδούμε σύντομα αυτήν τη σύγχρονη όπερα ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να εντρυφήσουμε πιο βαθιά και λεπτομερειακά κυρίως στον πλούσιο μουσικό κόσμο στον οποίο μας εισάγει εδώ ο Γιώργος Κουμεντάκης, έναν κόσμο που «χτίζεται» με πλήθος από παραδοσιακά υλικά με τρόπο δημιουργικό, έτσι ώστε να «διαβάζονται» και να αποκαλύπτονται ηχητικά / αισθητικά / συγκινησιακά σαν πολλαπλά παράλληλα σύμπαντα ενός ψυχισμού δυσπρόσιτου και δυσανάγνωστου, απόλυτα εναρμονισμένου όμως με τον κλασικό παπαδιαμαντικό λόγο.
Η «Φόνισσα», με τη μουσική, το λιμπρέτο, τη σκηνοθεσία και την κεντρική ερμηνεία –από τις δύο υπέροχες πρωταγωνίστριες Ειρήνη Τσιρακίδου και Τζούλια Σουγλάκου– με τη μουσική διεύθυνση του Βασίλη Χριστόπουλου, επανέρχεται στο Μέγαρο Μουσικής για τέσσερις μόνο παραστάσεις (15, 16, 17 και 20 Απριλίου), που, φυσικά, αποτελούν ένα must seen γεγονός για την πόλη μας και την πολιτιστική ζωή της. Η σύνθεση αυτής της όπερας ανατέθηκε από την Εθνική Λυρική Σκηνή στον Γιώργο Κουμεντάκη το 2011 – και μια τέτοια ανάθεση σε Έλληνα δημιουργό είχε να γίνει πάρα πολλά χρόνια από το μοναδικό μας λυρικό θέατρο! Το αποτέλεσμα είναι σημαντικό, γιατί ο ξεχωριστός αυτός συνθέτης μας βρήκε στη «Φόνισσα» το πεδίο για να αναπτύξει ιδιαίτερες δομικές συνθετικές σχέσεις ανάμεσα σε πτυχές της παραδοσιακής μας μουσικής με τη σύγχρονη έκφραση, χωρίς τίποτα να θυμίζει φολκλόρ, και να δένει υπέροχα με τις δραματικές / συγκινησιακές εντάσεις και κορυφώσεις που απαιτεί το έργο.
Ανατρέχουμε σ’ αυτά που μας είχε πει ο Γιώργος Κουμεντάκης το φθινόπωρο του 2014: «Η μουσική έχει τη δύναμη να υπερβεί ακόμα και τον ίδιο το λόγο, φτάνοντας πολύ πιο βαθιά στον ψυχισμό από ό,τι ο λόγος. Αυτά είναι τα στοιχεία που με οδήγησαν στη σύνθεση και πιστεύω ότι ο ρόλος της Φραγκογιαννούς τα διαθέτει όλα: είναι μια προσωπικότητα που από όπου και αν την πιάσεις έχει τη δυνατότητα να ξεγλιστρήσει και να σου δείξει έναν άλλο εαυτό – συνεχώς βγαίνουν εκπλήξεις, και από τη μουσική και από τον τρόπο που ο ρόλος αυτός εμφανίζεται επί σκηνής, στην ενσάρκωση της ηρωίδας, η οποία προσπαθεί με έναν πολύ σκληρό τρόπο να “οργανώσει” το χάος της κοινωνίας και του νου της».
Η κίνηση ανάμεσα στο γήινο και το υπερβατικό, το ρεαλιστικό και το εσώτερο, το ανθρώπινο και το θεϊκό σαν ηθική «υποχρέωση» είναι η συναρπαστική παράμετρος που κυριαρχεί σε όλο το έργο και έχει να κάνει εξίσου με το δέσιμο μουσικής και λόγου, σκηνοθετικής πραγμάτωσης και ενορχηστρωτικής υπόστασης. Στην ερμηνεία αναδεικνύονται πολλά στοιχεία αρχαιοελληνικής τραγωδίας, καθώς ο «χορός» (η Χορωδία, η Παιδική Χορωδία και, φυσικά, η Ορχήστρα της ΕΛΣ), βρίσκονται σε αντίθεση ή λειτουργούν (κατά περίσταση) σαν καταλύτης της φονικής δράσης της Φραγκογιαννούς.
Το μίνιμαλ –αλλά απόλυτα καθοριστικό– σκηνικό του Πέτρου Τουλούδη σε συνδυασμό με τους σχεδόν ψυχογραφικούς φωτισμούς του Βινίτσιο Κέλι είναι δημιουργικά εργαλεία στα σκηνοθετικά χέρια του Αλέξανδρου Ευκλείδη που ξεκάθαρα απεικονίζει στις κινήσεις, στις εκφράσεις, στις θέσεις κάθε δραματουργική μετάπτωση, κάθε ψυχική πίεση και κάθε «λυτρωτική» δράση της πρωταγωνίστριας, κυρίως, την οποία, όπως προείπαμε, ενσαρκώνουν δύο σπουδαίες λυρικές καλλιτέχνιδες και υπέροχες ερμηνεύτριες. Ως δουλειά συνόλου αλλά και ως ιδιαίτερο μουσικό έργο του Γιώργου Κουμεντάκη, η «Φόνισσα» αποτελεί μία από τις σημαντικότερες δημιουργίες του σύγχρονου μουσικού μας πολιτισμού και αξίζει να επανέρχεται τακτικά στη σκέψη μας. Ή και στη σκηνή…
Περισσότερες πληροφορίες
«Η Φόνισσα»
Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει την όπερα του Γιώργου Κουμεντάκη σε ποιητικό κείμενο Γιάννη Σβώλου, βασισμένο στο ομώνυμο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
