Gang of four: Μια ιστορία για τη Συμμορία των Τεσσάρων

Οι Gang of Four είναι ένα από τα πιο σημαντικά γκρουπ της ιστορίας του νεότερου rock. Και ο νεωτεριστής κιθαρίστας τους Andy Gill αυτός που δημιούργησε σχολή στην κατεύθυνση του post-punk και επέδρασε καίρια στη διαμόρφωση μουσικά μεγάλων ονομάτων. Στο πρόσωπο του συνοψίζεται η τωρινή φάση του γκρουπ, που εμφανίζεται στο «Fuzz» στις 3 Απριλίου.

Μια μείξη από νεο-αριστερό παρεμβατικό λόγο και punk-rock ακτιβισμό με δόσεις από την επερχόμενη ισχυρή pop αντίληψη των πραγμάτων στα πεδία της ευρείας και μαζικής κουλτούρας. Μια αίσθηση ότι η τέχνη ενός rock γκρουπ μπορεί να έχει (ακόμα) θέση στις καρδιές μας – και όχι μόνο στις βιβλιοθήκες μας. Ή, απλώς, μια σειρά από τραγούδια που εξακολουθούν να μας αγγίζουν; Από όλη την punk / έκρηξη των late-seventies στη Μεγάλη Βρετανία, οι Gang of Four –γιατί σ’ αυτούς αναφέρονται τα παραπάνω– είναι ένα από τα ονόματα που συνεχίζουμε να κρατάμε.

Οι Gang of Four δεν είναι το «προϊόν» μιας συγκεκριμένης εποχής – είναι από τους πιο σημαντικούς δημιουργικούς εκφραστές ενός (μουσικού) κινήματος που έρχεται να καλύψει σχεδόν τέσσερις δεκαετίες. Το όνομα «Συμμορία των τεσσάρων» δόθηκε στους John King (τραγούδι), Andy Gill (κιθάρα), Dave Allen (μπάσο) και Hugo Burnham (ντραμς) –όλοι τους φοιτητές στο πανεπιστήμιο του Λιντς– ως αναφορά στην ισάριθμη συμμορία που σχετίστηκε με τις εγκληματικές εκκαθαρίσεις κατά την περίοδο της περιβόητης «πολιτιστικής επανάστασης» στην κομμουνιστική Κίνα του Μάο (Ιστορίες για αγρίους τώρα πια).

Το σημαντικό εδώ είναι πως αυτοί οι τέσσερις νέοι μουσικοί, βιώνοντας μια καταπιεστική κοινωνική πραγματικότητα και αντιδρώντας πολιτικά με το μόνο «όπλο» που είχαν, τη μουσική και τα τραγούδια τους, έδωσαν μια δική τους διέξοδο μέσα από ένα μορφικό ανασχηματισμό του rock που είχε να κάνει με ιδιαίτερα φωνητικά, χαρακτηριστικά (σχεδόν trademarks) ρυθμικά κιθαριστικά riffs και σταθερό, έντονο και διεισδυτικό beat που από πολλούς –ανάλογα με τα κέφια– μπορεί να θεωρηθεί και χορευτικό!

Αν ανατρέξει κανείς στο πρώτο άλμπουμ των Gang of Four, το «Entertainment» του 1979, συνειδητοποιεί πως έχει να κάνει με έναν από τους πιο σημαντικούς δίσκους του rock. Ένας μασίφ ήχος που ακολουθεί τις βασικές αρχές του punk συνδυάζοντάς τες με κοφτούς funk ρυθμούς που, αισθητικά, ανοίγει το δρόμο όχι μόνο για το γκρουπ αλλά για μια ολόκληρη σχολή που θα ακολουθήσει. Έτσι κι αλλιώς, οι Gang of Four δείχνουν μια κοινή αντίληψη με άλλα συγκροτήματα της εποχής (Public Image Ltd, Pere Ubu κ.ά.) που, ουσιαστικά, διαμορφώνουν την post-punk κατεύθυνση του rock μέσα από συμμείξεις με reggae και dub.

Ήταν μια πολύ ωραία και δημιουργική εποχή, με τραγούδια όπως τα «Damaged goods», «I found that essence rare», «At home he’s a tourist», «Anthrax» κ.λπ. να αποτελούν σημεία αναφοράς για μια ολόκληρη γενιά. Χοντρικά, το «Entertainment», μουσικά αλλά και εικαστικά, με το γραφιστικά υπέροχο και πολυσήμαντο εξώφυλλό του, σε κάνει να συνειδητοποιήσεις πως κάτι πραγματικά καινούργιο και ουσιαστικό συμβαίνει στο νέο rock, και αυτό το «καινούργιο» δεν το καθιέρωσε το raw material των Sex pistols δυο χρόνια νωρίτερα, αλλά η επείγουσα μουσική και η ζωντανή κοινωνικοπολιτική αισθητική των Gang of Four.

Το γκρουπ έχει μια διαμορφωμένη εικόνα μέσα στην ευρύτερη ιστορία της σύγχρονης pop με βάση τα εξαιρετικά άλμπουμ που ακολούθησαν («Solid gold» και «Songs of the free») και που έχουν να κάνουν με το γενικότερο κοινωνικοπολιτικό αλλά και πολεμικό (Φόκλαντς ή Φάκλαντς) στοιχείο που χαρακτηρίζει το Ηνωμένο Βασίλειο στα πρώτα χρόνια των ’80s. Το ρεζουμέ της ιστορίας είναι πως αντί για τους Gang of Four, που είχαν βρει ένα ωραίο ποπ πρόσωπο στο τραγούδι «I love a man in uniform», τα μέσα (δηλαδή το BBC) προτιμούσαν να προωθούν τους Duran Duran!

Αυτή όμως είναι η περίοδος που οι Gang of Four γίνονται «εικόνισμα» για μια ευρεία γκάμα συγκροτημάτων τα οποία ήρθαν μετά, όπως οι Nirvana, R.E.M., Red Hot Chili Peppers, Nine Inch Nails, Rage Against the Machine, Franz Ferdinand, Bloc Party, LCD Soundsystem,The Rapture, Radio 4, Liars, Clinic κ.ά. Aν και είχαν δημιουργήσει πια την εντελώς προσωπική τους ποπ εικόνα, δεν παρέμειναν ενιαίοι ως ομάδα – ήδη από το ’81 είχαν αρχίσει οι εκροές / εισροές, κάτι που διατηρήθηκε σε όλη την πορεία τους μέχρι σήμερα. Πρακτικά όμως το γκρουπ (με τους King και Gill ως πυρήνα) παρέμεινε ανενεργό για μεγάλο μέρος των ’80s και των ’90s. Η περίοδος αυτή της (όποιας) «ανυπαρξίας» πήρε τέλος το 2004-05 καθώς οι Gang of Four, με την original σύνθεσή τους, έκαναν δυναμική επανεμφάνιση τόσο με διεθνείς περιοδείες όσο και με την κυκλοφορία ενός νέου άλμπουμ, του «Return of the gift», που περιλαμβάνει νέες ηχογραφήσεις παλιών κομματιών τους. Όπως και να ’χει, η επιστροφή αυτή δημιούργησε αίσθηση.

To σημαντικό όμως ήταν η κυκλοφορία του «Content» το 2011. Ενός άλμπουμ που έδειχνε ότι οι Gang of Four διατηρούσαν τη φλόγα των ’70s-’80s και μπορούσαν να δώσουν ένα δίσκο που να αντικατοπτρίζει πλήρως την εικόνα του γκρουπ στον κόσμο του σήμερα. Περιττό να τονίσουμε πως το άλμπουμ αυτό ήταν ανάμεσα στις καλύτερες κυκλοφορίες της χρονιάς, κερδίζοντας κοινό και κριτικούς. Η συνέχεια αυτής της επιτυχίας ήρθε με το περσινό «What happens next», το οποίο εκτός από το να θέτει (ή να απαντά σε) ένα βασικό υπαρξιακό ερώτημα, δίνει την ευκαιρία στους Gang of Four να ανοίξουν τους μουσικούς τους ορίζοντες και να διευρύνουν τον κοινωνικό τους κύκλο προσκαλώντας στην ηχογράφησή του ονόματα όπως η Alison Mosshart, ο Robbie Furze, η Gail Ann Dorsey ή ο Herbert Gronemeyer. Το γεγονός πάντως είναι ότι οι Gang of Four λειτουργούν πια ως… μονοπρόσωπη ΕΠΕ (του Andy Gill, φυσικά) και έρχονται στο «Fuzz» με την εξής σύνθεση: Andy Gill (κιθάρα), Thomas McNiece (μπάσο), John «Gaoler» Sterry (τραγούδι) και Johnny Finnigan (ντραμς).