Εδώ (πάντα θα) είναι του Ρασούλη

Πολυσχιδής καλλιτεχνική προσωπικότητα, μορφή φωτισμένου διανοούμενου, ο Μανώλης Ρασούλης έχει βάλει τη σφραγίδα του στο σύγχρονο λαϊκό μας –και όχι μόνο– τραγούδι όπως έχει αφήσει και το στίγμα του σε ένα γενικότερο χώρο ποίησης και σκέψης που εξακολουθεί να μας απασχολεί. Μπορεί να λείπει από κοντά μας εδώ και πέντε χρόνια, όμως η παρουσία του και, κυρίως, οι μουσικοποιημένοι στίχοι και τα τραγούδια του, που θα τα ακούσουμε στις 2 Μαρτίου στο Μέγαρο Μουσικής, εξακολουθούν να είναι γύρω μας και μέσα μας.

Δυο-τρεις ημέρες προτού συμπληρωθούν πέντε χρόνια από τότε που ο Μανώλης Ρασούλης άφησε το σώμα του και πήγε στο Σύμπαν (όπως θα έλεγε κι ο ίδιος, σύμφωνα με τις οντολογικές, κοσμολογικές και φιλοσοφικές του αναζητήσεις), οι φίλοι κι οι συνεργάτες του αλλά και καλλιτέχνες που έχουν επηρεαστεί από αυτόν, συναντιούνται στη σκηνή και κάνουν μια μικρή επανασύσταση του μουσικού του κόσμου. Κάπως έτσι θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τη μεγάλη συναυλία που θα γίνει στο Μέγαρο Μουσικής στις 2 Μαρτίου, με τίτλο «Εδώ είναι του Ρασούλη».

Ο Νίκος Ξυδάκης, comrade-in-arms με τον Μανώλη σε μια από τις πιο θεμελιώδεις φάσεις της σύγχρονης μουσικής μας ιστορίας, ο Πέτρος Βαγιόπουλος, φίλος και συνεργάτης του σε σημαντικές στιγμές, ο Φοίβος Δεληβοριάς, νεότερης γενιάς καλλιτέχνης αλλά με άσβεστη δημιουργική περιέργεια για ό,τι αληθινό, οι εξαίρετοι ερμηνευτές Δημήτρης Μπάσης, Γιώτα Νέγκα, Σοφία Παπάζογλου και η κόρη του, Ναταλία Ρασούλη, σμίγουν στη σκηνή της αίθουσας «Χρήστος Λαμπράκης» σε μια παράσταση γεμάτη με τα τραγούδια του, που συμπληρώνεται με οπτικό / ντοκιμαντερίστικο υλικό για τη ζωή και το έργο του.

Η εξιστόρηση ξεκινάει τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του ’70. Μουσικά μιλώντας, η μεταπολίτευση έχει ήδη δημιουργήσει μια ανία –τουλάχιστον στη δική μας urban κατάσταση– και οι συνθήκες είναι ώριμες (κατά τη φρασεολογία της εποχής) να προκύψει κάτι νέο, αξιοποιώντας εμβόλιμα ποικίλες μουσικές πληροφορίες που έρχονται από την κατεύθυνση του rock, της jazz αλλά και της δικής μας ευρύτερης λαϊκής και δημοτικής παράδοσης. Μια όψη αυτού του «νέου» είναι το πακέτο «Η εκδίκηση της γυφτιάς» και «Τα δήθεν», δυο δίσκοι που κυκλοφορούν το 1978 και το 1979 και ανατρέπουν το σκηνικό.

Τραγούδια αγαπησιάρικα, καρα-λαϊκής αίσθησης και αισθητικής, γίνονται τα γλεντζέδικα μιας γενιάς που ακούει rock και ψάχνεται με jazz, μιας νεολαίας κάπως αναρχοαυτόνομης (με την καλή έννοια) και beat (εντός ορισμένων πλαισίων). Κάθε γάμος ή πανηγύρι της σφραγίζεται από τραγούδια όπως «Τρελή κι αδέσποτη» ή «Οι μάγκες δεν υπάρχουν πια», ηχοποιήματα που διακτινίζονται άφθαρτα ως τις σημερινές μας πίστες.

Οι υπογραφές του Νίκου Ξυδάκη στη σύνθεση και του Μανώλη Ρασούλη στους στίχους καθορίζουν εκείνη την περίοδο αλλά και τη μετέπειτα πορεία της μουσικής μας. Ο Ξυδάκης είναι ένας από τους κορυφαίους μας συνθέτες σήμερα. Και ο Μανώλης φέρνει στο στίχο μια τέτοια διάσταση που, «Εδώ στη ρωγμή του χρόνου», όλα μπορούν να είναι πιθανά («Ντύνομαι, να μην κρυώνω, του Ουλιάνωφ το μειδίαμα / Σαντάλια του Χριστού, φορώ στα πόδια μου / Πραίτορες, βράχοι πάνω μου σωρό, μα εγώ θ’ αναστηθώ»).

Ο Μανώλης Ρασούλης, από την Κρήτη, παιδί της γενιάς του 1-1-4, αριστερός τροτσκιστικής κατεύθυνσης, μπαίνει στη ζωή μας ως κανταδόρος με τα «Νέγρικα» του Λοΐζου, το «Νέο Ερωτόκριτο» του Μαμαγκάκη και τους «Αχαρνής» του Σαββόπουλου και μπαίνει στη μουσική μας για τα καλά μαζί με τον Ξυδάκη, τον Μάνο Λοΐζο («Τα τραγούδια της Χαρούλας»), τον Χρήστο Νικολόπουλο («Οι κυβερνήσεις πέφτουνε», «Παίξε Χρήστο επειγόντως», «Όλοι δικοί μας είμαστε»). Ύστερα από όλα αυτά το λαϊκό μας τραγούδι παίρνει μια άλλη φύση και περνάει σε μια άλλη φάση, «ρασουλική».

Το ίδιο το ονοματεπώνυμό του, που πατάει σε μια ιουδαιοχριστιανική (με το Εμμανουήλ: υιός του Θεού) και μια μουσουλμανική (rasul: μαντατοφόρος, προφήτης) παράδοση, εξηγεί την ενασχόληση του Μανώλη Ρασούλη με μια φιλοσοφία βαθύτερη, ανθρώπινη και υπερκόσμια στον ίδιο βαθμό, που τον κάνει να ακολουθεί τη διδασκαλία του Osho, να εκδίδει βιβλία (και το περιοδικό «Αυγό»), να κάνει ταξίδια στις Ινδίες και σε όλο τον κόσμο. Όλα αυτά περνούν και στα τραγούδια του – αυτά που γράφει με τον φίλο του Πέτρο Βαγιόπουλο στους δίσκους «Εσύ κι αν γίνεις υπουργός», «Πότε Βούδας, πότε Κούδας», «Βαλκανιζατέρ», «Σελοτέιπ» κ.ά. που σαφώς έχουν περίοπτη θέση σ’ ένα αφιέρωμα όπως αυτό που θα δούμε στο Μέγαρο.

Πάντα ανήσυχος και με ακτιβιστική διάθεση, ο Μανώλης Ρασούλης θεωρούσε πως η ύπαρξη έχει πιο σημαντικές διαστάσεις από την «τέχνη» και αυτό ήταν κάτι που δεν έπαυε να τονίζει σε κάθε δράση ή σε κάθε συζήτηση που έκανε. Ή σε κάθε τραγούδι που έγραφε (με την κατάλληλη «θεϊκή» μουσική που του έδινε κάποιος από τους φίλους του) – και από αυτά, ευτυχώς, μας άφησε ένα μεγάλο πλήθος που χαιρόμαστε πάντα ν’ ακούμε.