Είδαμε τον «Μάκμπεθ»: ψυχογραφία χωρίς δράμα…

Ισορροπημένη μουσικοδραματικά, η νέα παραγωγή του αριστουργηματικού «Μάκμπεθ» του Βέρντι από την Εθνική Λυρική Σκηνή έκανε επιτυχημένη πρεμιέρα (17/1) στην «Αίθουσα Αλεξ. Τριάντη» του Μεγάρου. Η μουσική απόδοση από αμιγώς εγχώριες δυνάμεις αποτέλεσε αξιοσημείωτο κατόρθωμα…

Εστιάζοντας στο ψυχολογικό υπόβαθρο του έργου -το φόβο για το άγνωστο ως κίνητρο των ανθρώπινων πράξεων και της φιλοδοξίας για εξουσία- η σκηνοθεσία του έμπειρου Ιταλοαμερικανού Λορέντζο Μαριάνι οριοθέτησε τη δράση σ’ένα σκηνικό no man’s land, που θα μπορούσε να ανταποκρίνεται σε οποιονδήποτε τόπο -ακόμα και στο ανθρώπινο μυαλό!- και χρόνο.
Πλην των ωραίων κοστουμιών (Σύλβια Αϋμονίνο) που θύμιζαν Σκωτία, η οπτικοποίησή της εντός ενός παγερού, τσίγκινου κάστρου (σκηνικά: Μαουρίτσιο Μπαλό) και οι προβληματικοί φωτισμοί (Λίνους Φέλμπομ) διέχυσαν μοιραία μια γενικευμένη αίσθηση ψυχρότητας. Η ατμόσφαιρα ήταν βέβαια υποβλητική (οι τόνοι γκρίζου και μαύρου κατίσχυσαν του φλογερού κόκκινου του αίματος και των συναισθημάτων), η αφήγηση ξεκάθαρη, ενώ δεν έλειψαν ενδιαφέρουσες ιδέες (οι απανταχού παρούσες τρεις μάγισσες ως δυνάμεις του σκότους, που κινούν τα νήματα, καθοδηγώντας τις σκέψεις των πρωταγωνιστών). Όμως, η όλη προσέγγιση πρόβαλε κάπως εγκεφαλική, αποστειρωμένη από πάθη και κυρίως θεατρική αλήθεια.

Η δραματική ένταση διασφαλίσθηκε περισσότερο σε μουσικό επίπεδο, όπου την παράσταση έκλεψε η συναρπαστική διεύθυνση του Μύρωνα Μιχαηλίδη. Επεξεργασμένη σε κάθε λεπτομέρεια και γεμάτη αντιθέσεις, αδιάπτωτα μεγαλόπνοη, ανέδειξε τον ενορχηστρωτικό πλούτο και τις συμφωνικές ποιότητες μιας σπουδαίας, άκρως μοντέρνας παρτιτούρας, ενώ συντόνισε έξοχα τα επί σκηνής δρώμενα. Η Ορχήστρα της ΕΛΣ, αλλά και η μπάντα υπό τον Γιώργο Αραβίδη, βρέθηκαν σε μεγάλη βραδιά, ιδίως τα χάλκινα πνευστά. Ισάξιο συμπαραστάτη βρήκαν στη -μεταμορφωμένη υπό τον Αγαθάγγελο Γεωργακάτο- Χορωδία, που χάρισε προσεγμένο, ρυθμικά ακριβές τραγούδι σε μία όπερα, όπου ο ρόλος της είναι από κάθε άποψη καθοριστικός. Μάλλον ανέμπνευστα χορογράφησε ο Ρενάτο Τζανέλλα τα μπαλέτα που προέβλεψε ο Βέρντι για την αναθεωρημένη, παρισινή εκδοχή του έργου.
Χαροποίησε, τέλος, ιδιαίτερα το γεγονός ότι η πρώτη διανομή απαρτίσθηκε αποκλειστικά από Έλληνες τραγουδιστές. Οι δευτεραγωνιστικοί ρόλοι αποδόθηκαν με επάρκεια: ο βαθύφωνος Τάσος Αποστόλου υπήρξε ένας αξιόλογος Μπάνκο, ο τενόρος Δημήτρης Πακσόγλου ένας στιβαρός Μακντάφ, ενώ αξιόπιστοι ήσαν η υψίφωνος Αντωνία Καλογήρου (Ακόλουθος) και ο τενόρος Χαράλαμπος Αλεξανδρόπουλος (Μάλκολμ).

Το πρωταγωνιστικό ζεύγος ενσάρκωσαν δύο διεθνούς φήμης μονωδοί, που διαθέτουν μεγάλη σκηνική εμπειρία και το ερμηνευτικό ύφος των ρόλων, παρότι υπολείπονται των βερντιανών απαιτήσεων σε μέγεθος και ηχόχρωμα φωνής. Ο βαρύτονος Δημήτρης Τηλιακός έπλασε έναν σκηνικά έγκυρο Μάκμπεθ, ανθρώπινο, εύθραυστο στις ψυχολογικές μεταπτώσεις του. Η Λαίδη της υψιφώνου Δήμητρας Θεοδοσίου έπεισε λιγότερο, ίσως γιατί η φωνητική παράμετρος είναι εδώ δεσπόζουσα. Μετά από ένα μέτριο ξεκίνημα, μας χάρισε, πάντως, μία έξοχη σκηνή υπνοβασίας. Ουσιαστικά, μόνο στην τελευταία πράξη η εκφραστικότητα του τραγουδιού αμφοτέρων προκάλεσε συγκίνηση, δικαιώνοντας το πνεύμα του συνθέτη στην σκοτεινή αίθουσα…
ΥΓ. Η παρακολούθηση της β’ διανομής του «Μάκμπεθ» (24/1) δεν άλλαξε επί της ουσίας την κρίση μας για την ψυχρότητα του όλου θεάματος, μολονότι το ροντάρισμα της παράστασης ήταν εμφανές, όπως και η μεγάλη βελτίωση στη χρήση των φωτισμών. Πρέπει, επίσης, να επαινεθεί η σαφώς επεξεργασμένη κινησιολογία μονωδών και χορωδών. Οι δευτεραγωνιστικοί ρόλοι αποδόθηκαν σε γενικές γραμμές λιγότερο καλά, με εξαιρέσεις τον καλοτραγουδισμένο Μακντάφ του τενόρου Βαγγέλη Χατζησίμου και την α’ οπτασία του βαθύφωνου Θεόδωρου Μωραΐτη.
Το ενδιαφέρον, όμως, εξήψαν πρωτίστως οι δύο πρωταγωνιστές. Η Ουκρανή υψίφωνος Τατιάνα Μελνυτσένκο, κάτοχος πλούσιας φωνής δραματικής σοπράνο, παραπλήσιας αυτής που απαιτεί ο ρόλος της Λαίδης, απέδωσε εξαιρετικά τις μεγάλες άριες των δύο πρώτων πράξεων, ενώ και δραματουργικά λειτούργησε ιδανικά ως κινητήριος μοχλός των στυγερών εγκλημάτων του συζύγου της. Αντιθέτως, έλειψαν οι ερμηνευτικές εκλεπτύνσεις της Θεοδοσίου, ιδίως στην τελική σκηνή της υπνοβασίας.
Από κάθε άποψη εντυπωσιακός ήταν ο Μάκμπεθ του βαρύτονου Τάση Χριστογιαννόπουλου, σε μία από τις σπανιότατες πλέον -λόγω σημαντικής διεθνούς σταδιοδρομίας- οπερατικές εμφανίσεις του στην Ελλάδα. Χωρίς να διαθέτει ούτε αυτός το φωνητικό μέγεθος του ρόλου, αξιοποίησε θαυμαστά τα γνωστά πλεονεκτήματα της ξεχωριστής εκφραστικής του παλέτας (άψογη καντιλένα, κρυστάλλινη άρθρωση, έντονη θεατρικότητα, αποχρώσεις) για να σμιλεύσει μία σύνθετη, ψαγμένη σε βάθος, εν τέλει καθηλωτική προσωπογραφία!
Credit φωτογραφιών: STEFANOS