©Edison Sanchez
Είναι ένας κλασικά παγωμένος Φεβρουάριος στο Βερολίνο και κατά τη διάρκεια της 72ης Μπερλινάλε (2022), βρίσκομαι στο χολ ενός κεντρικού ξενοδοχείου περιμένοντας να κάνω συνεντεύξεις με τους συντελεστές του φιλμ "Οι Δύο Όψεις του Ξυραφιού", το οποίο λίγες μέρες αργότερα θα αποσπούσε το βραβείο σκηνοθεσίας. Από δύο διαφορετικά δωμάτια βγαίνουν σχεδόν ταυτόχρονα ο εκ των πρωταγωνιστών Βενσάν Λιντόν και η σκηνοθέτρια Κλερ Ντενί. Μόλις ο ηθοποιός αντικρίζει την εμβληματική δημιουργό κοκκαλώνει, ορθώνει το κορμί του και βαράει προσοχή. "Ανάπαυση στρατιώτη!" αποκρίνεται περιπαικτικά η Ντενί, προτού του δώσει ένα τρυφερό χάδι στο μάγουλο. Αυτό το χαριτωμένο στιγμιότυπο συνοψίζει τόσο την αύρα που περιτριγυρίζει την ίδια την Ντενί, κυριαρχική ως φιγούρα αλλά απροσδόκητα προσβάσιμη ως άνθρωπος, όσο και την καθαυτό ταινία της. Στις "Δύο Όψεις", ένα βλοσυρό ρομαντικό δράμα υψηλών εντάσεων, ο Λιντόν υποδύεται το Ζαν, έναν ερωτευμένο άντρα ο οποίος ξαφνικά γίνεται κομμάτι ενός ερωτικού τριγώνου. Εκείνο προκύπτει όταν η σύντροφός του Ζαν, Σάρα (Ζιλιέτ Μπινός), παρασύρεται από τα συναισθήματά της για έναν άντρα από το παρελθόν (Γκρεγκουάρ Κολέν), ο οποίος διαταράσσει την ήρεμη ισορροπία της σχέσης τους. Λίγο μετά το προαναφερθέν ενσταντανέ, η Ντενί κάθεται απέναντί μου και το μαγνητόφωνο ξεκινά να ηχογραφεί.
Πώς ξεκίνησαν όλα;
Ήταν κατά τη διάρκεια της πρώτης εθνικής καραντίνας στη Γαλλία. Εκείνη την περίοδο προσπαθούσα μέσα από το σπίτι μου να προετοιμάσω τα γυρίσματα μιας ταινίας στον Παναμά (σ.σ.: το "Stars at Noon"), αλλά ερχόμουν αντιμέτωπη με τη μία αναβολή μετά την άλλη εξαιτίας της πανδημίας. Επομένως, έπρεπε να συμβιβαστώ με το γεγονός πως θα πρέπει να κάνω όση υπομονή χρειαστεί για αυτήν την παραγωγή. Όμως, όσο περισσότερο καθόμουν σπίτι άπραγη, τόσο περισσότερο ένιωθα πως αποδυναμώνομαι. Παράλληλα, ο Βενσάν Λιντόν με καλούσε συχνά προτρέποντάς με να φτιάξουμε κάτι. "Να δουλέψουμε! Να γυρίσουμε μια ταινία, τώρα!" μου έλεγε γεμάτος ενθουσιασμό. Από το πουθενά μου μετέδωσε αδρεναλίνη και όσα ακολούθησαν έγιναν αστραπιαία. Τηλεφώνησα στην Κριστίν Ανγκό (σ.σ.: σταθερή συνεργάτρια της Ντενί, συγγραφέας του βιβλίου όπου βασίστηκε η ταινία) για να σκεφτούμε ιδέες για σενάριο και από το πουθενά, βρεθήκαμε το Δεκέμβριο του 2021, κατά τη διάρκεια της δεύτερης καραντίνας, να κάνουμε γύρισμα. Οφείλω να εξομολογηθώ πως ήταν μια πολύ ιδιαίτερη εμπειρία. Καθώς το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας διαδραματίζεται σε ένα διαμέρισμα, ο χώρος φορτίστηκε τόσο έντονα από τα συναισθήματα που θέλαμε να αποδώσουμε, ώστε από ένα σημείο και μετά αντηχούσε από πάθος.
Πάντως η πανδημία ως φαινόμενο θίγεται στην αφήγηση, η ταινία κάνει κτήμα της το πότε γυρίστηκε.
Ήταν ένα από τα σημεία τριβής που είχα με τους παραγωγούς. Εκείνοι επέμεναν να μην κάνω καμία αναφορά στον κορονοϊό. Δεν ήθελαν, για παράδειγμα, οι χαρακτήρες να φορούν μάσκες. Εγώ αντέτεινα ότι κανείς μας δεν ξέρει πότε θα τελειώσει αυτή η υπόθεση. Μπορεί να έχω πεθάνει μέχρι τότε! Στην τελική, αυτή ήταν η κατάσταση που βιώναμε όταν κάναμε την ταινία και μας επηρέαζε με κάθε τρόπο, πολιτικά, οικονομικά, καλλιτεχνικά. Δε γίνεται να υποκρινόμαστε πως δε συμβαίνει, άρα πρέπει να την εντάξουμε αβίαστα και αρμονικά στο σύμπαν του φιλμ. Έπειτα, η πανδημία επέβαλλε πρακτικά εμπόδια στο γύρισμα. Ας πούμε, υπάρχουν σκηνές που γυρίστηκαν με κινητό τηλέφωνο, όπως αυτές στη θάλασσα, επειδή δεν είχαμε το χρόνο να οργανώσουμε όπως πρέπει την παραγωγή.
Από την άλλη η αφήγηση είναι γεμάτη σασπένς, μου έδινε την εντύπωση πως παρακολουθώ ένα σκοτεινό μελόδραμα.
Ω ναι! Αν και ομολογώ πως τα είδη δε με απασχολούν σα σκέψη. Η κύρια προτεραιότητά μου ήταν η κάμερά να βρίσκεται διαρκώς μαζί με τους χαρακτήρες. Και κινηματογραφικά και πρακτικά. Στήναμε το τρίποδο σε αληθινή εγγύτητα με τους ηθοποιούς είτε ήμαστε στο διαμέρισμα είτε στο αυτοκίνητο. Ήταν πολύ σημαντικό για εμένα να δίνεται η αίσθηση πως στεκόμαστε δίπλα τους.
Ξέρετε βασίζομαι πολύ συχνά στο ένστικτό μου, γιατί μου είναι ειλικρινά δύσκολο να κρίνω τις προθέσεις μου από απόσταση και με νηφαλιότητα. Για αυτό όταν σε άλλες συνεντεύξεις με ρωτάνε εάν νιώθω πως το σινεμά μου ανήκει στο τάδε ρεύμα ή τη δείνα σχολή μου είναι αδύνατο να απαντήσω. Ξέρω τα συναισθήματά μου πολύ καλύτερα από το να εντοπίζω τη θέση μου στο όλον του κινηματογράφου. Και το προτιμώ αυτό.
Μα έτσι κι αλλιώς η φιλμογραφία σας δεν ακολουθεί μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, ποτέ δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε από κάθε φιλμ σας…
…ούτε και εγώ! (γέλια)
Αλλά αν τολμούσα να εντάξω σε ένα πλαίσιο τις "Δύο Όψεις", θα έλεγα πως μου θυμίζει τις ταινίες που γυρίζατε πριν από είκοσι χρόνια, στις αρχές του αιώνα.
Λατρεύω την αναλογία που κάνατε, τι ωραία περίοδος! Βέβαια, ούτε τότε όπως και ούτε σήμερα ήξερα πού θέλω να οδηγηθώ με τις ταινίες μου. Είναι καλό να μη γνωρίζεις πού ακριβώς βρίσκεσαι όλη την ώρα. Αυτή η διάθεση βρίσκεται διαρκώς μέσα μου όλα αυτά τα χρόνια και την απολαμβάνω πολύ. Ειδάλλως δε θα είχα καμία προσδοκία από τον εαυτό μου.
Διαβάστε Επίσης
Άραγε έχει αλλάξει ο τρόπος που αντιμετωπίζετε το σινεμά;
Ίσως, ποιος ξέρει… Κάθε ταινία που κάνω αποτελεί ένα μεγάλο τρέιλερ που αντικατοπτρίζει ποια είμαι στα αλήθεια. Στα φιλμ μου προσπαθώ να εμβαθύνω στο συναίσθημα που με διακατέχει μια δεδομένη περίοδο και να το ψηλαφώ όσο το δυνατόν περισσότερο, αν και δεν είμαι βέβαιη πως τα καταφέρνω πάντα. Για παράδειγμα, όταν έκανα τη "Μαύρη Τρύπα" επιδίωξα να εντρυφήσω στην έννοια της μοναξιάς. Μου φάνηκε ταιριαστό αυτό να γίνει στο πλαίσιο μιας διαστημικής ιστορίας. Δεν ήταν προδιαγεγραμμένο, αλλά έτυχε.
Έχει ενδιαφέρον που αναφερθήκατε στη μοναξιά, γιατί στις "Δύο Όψεις" είναι αυτό που και οι τρεις ήρωες φοβούνται περισσότερο από όλα.
Πράγματι, θα προσέθετα ακόμα πως ζουν μονίμως με το φόβο. Θυμηθείτε τη σκηνή που ο χαρακτήρας της Μπινός διαγράφει τα μηνύματα και αμέσως μοιάζει σα να μπορεί να αναπνεύσει ευκολότερα. Όλοι τους αναζητούν την απελευθέρωσή τους από ένα βάσανο που δυσκολεύονται να εντοπίσουν.
Εν τω μεταξύ, είναι τρομερά ενδιαφέρον να παρακολουθείς το ρόλο της Μπινός καθώς παραδίδεται σε μια σχέση που γνωρίζει ότι θα την τραυματίσει για πάντα και μάλιστα, να μοιάζει σα να είναι κάτι αναπόφευκτο να συμβεί.
Έτσι το βλέπω και εγώ. Κάποιες φορές πιάνω τον εαυτό μου να νιώθει ένα προαίσθημα όταν πλησιάζει το κακό. Πίστεψα, λοιπόν, πως είναι δίκαιο αυτός ο χαρακτήρας να αντιλαμβάνεται ότι κάνει πράξεις οδυνηρές, σα να αγγίζει φωτιά. Επί τη ευκαιρία, θα ήθελα να μοιραστώ πως η Ζιλιέτ είναι μια φανταστική και πολύ δυνατή γυναίκα, η οποία απολαμβάνει να είναι τέλεια στη δουλειά της.
Αδιόρατα, χάρη στη σκηνοθεσία σας καταφέρνουμε να πλησιάσουμε συναισθηματικά τους ήρωες, παρά το γεγονός πως στην ουσία δε γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για εκείνους. Είναι κάτι που προκύπτει συνειδητά ή ενδόμυχα στην προσέγγισή σας;
Ένας συνδυασμός των δύο. Εν προκειμένω, ήταν σημαντικό να ξέρουμε για αυτούς μονάχα όσα είναι αναγκαία. Ότι είχαν μια δύσκολη ζωή, ότι ταλαιπωρούνται από απωθημένα κ.ο.κ. Ήθελα να αποφύγω τις πολλές εξηγήσεις, γιατί δε με ενδιέφερε η ταινία να εξελιχθεί σε ψυχογράφημα ή σε ένα δράμα όπου αναζητούμε το δίκαιο και το άδικο των προθέσεων.
