© Χάρης Ακριβιάδης
Με μεγάλη καθυστέρηση και πολλά …δυσάρεστα παρατράγουδα, η ελληνική κοινότητα της κλασικής μουσικής, με μπροστάρη το διάσημο βιολιστή Λεωνίδα Καβάκο, τίμησε στις 14/4, με μία συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής την χειμαζόμενη Ουκρανία και έστειλε ένα συμβολικό μήνυμα συμπαράστασης. Οι συγκεντρωθείσες εισπράξεις θα διατεθούν για την ανοικοδόμηση του μαιευτηρίου της -σημαντικής για τον Ελληνισμό- Μαριούπολης, στο πλαίσιο της σχετικής πρωτοβουλίας της Ελληνικής Κυβέρνησης.
Μέχρι να φθάσουμε ως εκεί, βέβαια, διαμείφθηκαν πολλά, που δεν περιποιούν τιμή στους ανθρώπους του χώρου της λεγόμενης σοβαρής μουσικής. Η αδυναμία συνεννόησης για την τέλεση της συναυλίας μεταξύ του έχοντος την πρωτοβουλία Καβάκου και των δύο ορχηστρών (ΚΟΑ, Συμφωνική ΕΡΤ), προς τις οποίες αυτός αποτάθηκε, αποκάλυψε όλα όσα επιμελώς "κρύβονται κάτω από το χαλί", αλλά είναι γνωστά στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Την έντονη προσωπικότητα και την ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση των καλλιτεχνών, τον συχνά υφέρποντα φθόνο, τη στρεβλή οργάνωση των θεσμών, την προϊούσα διάβρωση του τρόπου λειτουργίας των ορχηστρών από τις κομματικές πεποιθήσεις και τη συνδικαλιστική δράση, τον διόλου αμερόληπτο ρόλο των ειδικευμένων περί τα πολιτιστικά δημοσιογράφων σε συνδυασμό με τον βόρβορο μέρους του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Το σήριαλ περιελάμβανε από άρνηση υποστήριξης της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας, επειδή αυτή είχε ήδη αναγγελθεί από τον -παρόντα στη συναυλία- Πρωθυπουργό (από πότε, όμως, σ'ένα δημοκρατικό πολίτευμα η οποιαδήποτε -καθ’όλα θεμιτή- διαφορετική ατομική ή συλλογική άποψη είναι υπέρτερη αυτής μίας νόμιμα εκλεγμένης από την πλειοψηφία του Ελληνικού λαού κυβέρνησης;) μέχρι αναφορές στο ότι η τέλεση της συναυλίας θα μπορούσε -αλλά απεφεύχθη- να …επιβληθεί από την αρμόδια Υπουργό ή στο ότι ο καλλιτεχνικός διευθυντής μιας ορχήστρας …"αδυνατεί να επιβάλλει πρόσθετη καλλιτεχνική υπηρεσία χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του συλλόγου των μουσικών", ως εάν μια κρατική ορχήστρα να αποτελεί συνδιαχειριζόμενο ή ιδιωτικό φορέα!
Και πώς να σχολιασθεί το γεγονός ότι η δυσαρέσκεια για την "ανατροπή του προγραμματισμού των συνόλων" έπρεπε να συνοδευθεί από αναφορές για το πόσες επιπλέον πρόβες θα απαιτούνταν για να προετοιμασθεί η σαφώς δύσκολη -και προταθείσα από τον Καβάκο- 4η Συμφωνία του Μπραμς, που έχει μάλιστα να παιχθεί …πολλά χρόνια από τα συγκεκριμένα σύνολα (κατά τα -μάλλον ανακριβή- σχετικά δημοσιεύματα με συναυλιακά δεδομένα), αλλά αποσιωπήθηκε ότι οι ορχήστρες μας δίνουν τις τακτικές συναυλίες τους συχνά με ελάχιστο -ενίοτε δε, όπως στην περίπτωση της ΚΟΑ, και νομοθετικώς καθορισμένο!- αριθμό δοκιμών…
‘Η πώς να σχολιασθεί η δια του τύπου αντίκρουση της "προσβολής των ορχηστρών από τον Καβάκο" με αναμόχλευση των πεπραγμένων της προ 30ετίας -ατυχούς- θητείας του ως επικεφαλής της ΚΟΘ, αλλά κυρίως με τον ψόγο ότι …"δεν δικαιούται να ομιλεί ως κάτοικος Ελβετίας, στην οποία μετακόμισε πρόσφατα λόγω σοβαρών φορολογικών εκκρεμοτήτων με το Ελληνικό Δημόσιο", ο οποίος ανασκευάσθηκε μεν αργότερα, αλλά χωρίς να συνοδευθεί από τη δέουσα συγγνώμη!
Τέλος καλό, όλα καλά (;), πάντως, αφού η υπενθύμιση των "κοινωνικών δράσεων" της ΚΟΑ αλλά και το γεγονός ότι αυτή αποφάσισε να διαθέσει για την ανοικοδόμηση του μαιευτηρίου της Μαριούπολης τα έσοδα συναυλίας της στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (αναρωτιέται, βέβαια, κανείς, αν αυτά ανήλθαν, κατόπιν εκκαθάρισης, σ’ένα έστω τετραψήφιο ποσό…) φαίνεται να διέλυσαν τα σύννεφα και να οδήγησαν στην προχθεσινή ανακοίνωση νέας συναυλίας ΚΟΑ- Καβάκου υπό την αιγίδα της UNESCO στο Μέγαρο (4/6), τα έσοδα της οποίας θα διατεθούν για τα Παιδιά Πρόσφυγες από την Ουκρανία. Τουλάχιστον τα εμπλεκόμενα μέρη είχαν το τακτ να μην δώσουν συνέχεια στα όσα προηγήθηκαν, κάτι που τους επιτρέπει να εμμένουν στο δίκαιο των απόψεων τους, που ισοδυναμεί βέβαια με …ήττα της κοινής λογικής!
Σε κάθε περίπτωση, για τη συγκεκριμένη συναυλία της 14ης Απριλίου στην ασφυκτικά γεμάτη "Αίθουσα Χρ. Λαμπράκης" του Μεγάρου, ο Καβάκος συνέπραξε τελικά με τρεις από τους εκλεκτότερους μουσικούς της νέας γενιάς, τον βιολίστα (και κορυφαίο της ΚΟΑ) Ηλία-Ίωνα Λιβιεράτο, τον (και ρωσικής καταγωγής) τσελίστα Τιμόθεο Γαβριηλίδη Πέτριν και τον πιανίστα Βασίλη Βαρβαρέσο. Μαζί ερμήνευσαν το 1ο και το 3ο από τα Κουαρτέτα με πιάνο του Μπραμς.
Η βραδιά άνοιξε ευπρόσδεκτα με το 3ο Κουαρτέτο, έργο πιο στοχαστικό και εσωστρεφές, ταιριαστό με τον ζόφο του πολέμου στην Ουκρανία. Οι τέσσερις συντελεστές έδειξαν από την αρχή την εμπειρία τους (και) στη μουσική δωματίου: ισοτιμία διαλόγου, συντονισμός, κοινή αίσθηση του ύφους και του εκφραστικού φορτίου των έργων. Της εκτέλεσης ηγήθηκε -ως ώφειλε- το πιάνο, ενώ τα έγχορδα ανελάμβαναν (ιδίως στα γρήγορα μέρη) σταδιακά τους ρόλους τους με αξιοσημείωτη πληρότητα και ορθοτονία ήχου, συμβάλλοντας στην κορύφωση της διάχυτης έντασης και της -στα όρια της απόγνωσης- αγωνίας. Η λύπη, το ευγενές συναίσθημα, το μυστήριο του 3ου Κουαρτέτου δόθηκε ιδανικά, μέσα από εύροα τέμπι, χωρίς επιδείξεις δεξιοτεχνίας. Το συγκινητικό andante επελέγη, εύλογα, και ως ανκόρ.
Το δεύτερο μέρος κάλυψε το νεανικό 1ο Κουαρτέτο, έργο με μεγαλύτερη ποικιλία διαθέσεων, που επιδέχεται διαφορετικών προσεγγίσεων, από την πιο παθιασμένη και ορμητική μέχρι την πιο κλασική και ευγενή. Οι 4 μουσικοί ακολούθησαν μία μέση οδό. Η ρομαντική ιδιοσυγκρασία του Βαρβαρέσου οριοθέτησε μίαν ανάγνωση με ισόρροπες δόσεις παλμού, δύναμης και ευαισθησίας. Οι σολίστες των εγχόρδων εντυπωσίασαν με το σπάνιας διαύγειας παίξιμό τους, που φώτισε άριστα τη μορφολογική πρωτοτυπία του κουαρτέτου, τον πλούτο θεμάτων και ιδεών! Η πλαστικότητα φραστικής και άρθρωσης, οι διαβαθμίσεις ταχυτήτων και δυναμικών, η αβίαστη ανάδειξη της μελωδικής γραμμής πιστοποίησαν το ταλέντο, την αντίληψη, τη μουσικότητα των ερμηνευτών. Το δε τσιγγάνικο καταληκτικό ροντό αποζημίωσε και όσους αποζητούσαν μία δεξιοτεχνική ανάπαυλα.
Η βραδιά θα είχε ακόμη μεγαλύτερη συγκινησιακή φόρτιση, αν ο Καβάκος είχε φροντίσει (όπως έπραξε -έξοχα- με τον Γιο-Γιο Μα και τον Εμμάνουελ Αξ στην Ουάσινγκτον) να ακουσθεί ο εθνικός ύμνος της Ουκρανίας στην αρχή της συναυλίας, διορθώνοντας άλλη μία επονείδιστη σχετική ελληνική "πρωτιά". Και αν το κοινό του Μεγάρου δεν θυμόταν τις προ κρίσης "δηθενιές" του, σπεύδοντας να χειροκροτεί συστηματικά και επιδεικτικά μετά το τέλος κάθε μέρους των δύο κουαρτέτων…
Λεζάντα κεντρικής φωτογραφίας: Ο βιολιστής Λεωνίδας Καβάκος, ο τσελίστας Τιμόθεος Γαβριηλίδης Πέτριν, ο βιολίστας Ηλίας-Ίων Λιβιεράτος και ο πιανίστας Βασίλης Βαρβαρέσος ερμηνεύουν ένα κουαρτέτο με πιάνο του Μπραμς στο πλαίσιο της πρόσφατης "Συναυλίας για την Ουκρανία"
