Το 1967 θεωρείται ένα από τα "σωτήρια έτη" στην ιστορία της rock 'n' roll κουλτούρας. Οι Beatles έβγαλαν το Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band, οι Rolling Stones το Between Τhe Buttons και οι Jefferson Airplane το Surrealistic Pillow. Τότε επίσης γνωρίσαμε τον Jimi Hendrix και τους Doors και τότε ιδρύθηκαν και οι Utopia Avenue, στο Σόχο του Λονδίνου.
Αν και η μπάντα ήταν βρετανική, ιθύνων νους πίσω από τον σχηματισμό της ήταν ένας Καναδός. Ο Λέβον Φράνκλαντ καταγόταν από το Τορόντο, είχε πάει στη Νέα Υόρκη με στόχο να γίνει "κολοσσός του φολκ τραγουδιού", μα βρέθηκε τελικά στο Λονδίνο το 1963, να μανατζάρει μουσικούς. Δική του ήταν λοιπόν η ιδέα για ένα γκρουπ που θα εκμεταλλευόταν το γενικότερο πνεύμα εκείνης της ανήσυχης εποχής, εξερευνώντας το μεσοδιάστημα μεταξύ ψυχεδέλειας, φολκ και ροκ. Και ήξερε και τα κατάλληλα άτομα για να το στελεχώσει: την Ελφ Χόλογουεϊ ως τραγουδίστρια και κιμπορντίστρια (έπαιζε πριν σε ένα φολκ σχήμα), τον ολλανδικής καταγωγής (από την πλευρά του πατέρα του) κιθαρίστα Γιάσπερ ντε Ζουτ, τον μπασίστα Ντιν Μος και τον τζαζ ντράμερ Πίτερ "Γκριφ" Γκρίφιν. Τέσσερα άτομα με διαφορετικές καταβολές, κλίσεις και στοχεύσεις, που όμως πίστευε ότι θα δημιουργούσαν κάτι αυθεντικό, αν πείθονταν να συνεργαστούν. Κι αυτό ακριβώς συνέβη.
"Mερικές φορές περνάει το δικό σου, αν όμως θέλεις κάθε φορά να περνάει το δικό σου, δεν πρέπει να είσαι σε μπάντα πια", δήλωσε χαρακτηριστικά η Ελφ Χόλογουεϊ στην Έιμι Μπόξερ του Melody Maker. Βρίσκοντας λοιπόν πώς να κατευθύνουν τα ταλέντα τους σε ένα κοινό κανάλι, οι Utopia Avenue πέτυχαν αφενός να εκπροσωπήσουν μια νεολαία που διψούσε να διαφοροποιηθεί από τα όσα καθόριζαν τους γονείς της, αφετέρου να φτιάξουν ένα χαρμάνι ήχων το οποίο δεν έμοιαζε με κανενός άλλου. To γκρουπ απογειώνεται στα μικρά clubs του Σόχο, φτάνει στο βρετανικό Top of the Pops και από εκεί βρίσκεται στον παράδεισο των sold-out συναυλιών στην Καλιφόρνια, γνωρίζοντας επιτυχία με τραγούδια σαν το "Abandon Hope", το "Darkroom", το "Smithereens" ή το "Prove It". Στον δε δρόμο τους βρέθηκαν σύντομα και διάφοροι συνοδοιπόροι, που είτε ήταν ήδη ινδάλματα (ο Frank Jappa, η Janis Joplin, ο Allen Ginsberg, ο Syd Barrett κ.ά.), είτε έμελλε να γίνουν λίγο αργότερα, όπως π.χ. ο νεαρός David Bowie.
Αλλά αυτό το διονυσιακό ρόλερ-κόστερ ήταν μόνο η μία πλευρά των πραγμάτων. Στην παραζάλη μιας εποχής όπου οι πειραματισμοί με τα ναρκωτικά απειλούσαν να σε εκτροχιάσουν αν έχανες το μέτρο, με την επιτυχία να φέρνει παράλληλα τους δικούς της πειρασμούς για τα τέσσερα διαφορετικά εγώ του γκρουπ, αλλά και να γιγαντώνει ήδη υπάρχοντα προσωπικά προβλήματα –όπως π.χ. τις σκοτεινές ψευδαισθήσεις του Γιάσπερ ντε Ζουτ, που ακροβατούσαν στα όρια της σχιζοφρένειας– τα πάντα μπορούσαν να ανατραπούν με την ίδια ταχύτητα με την οποία είχαν γιγαντωθεί. Όταν μετά από μια πορεία ενάντια στον Πόλεμο του Βιετνάμ ο Ντιν Μος βρέθηκε στις ιταλικές φυλακές, εκείνο που τον απασχολούσε ήταν αν η σύλληψή του μπήκε στις σελίδες του Melody Maker. Ωστόσο, παρά το ηρωικό του φινάλε, το γεγονός οριοθέτησε την είσοδο της μπάντας σε μια δύσκολη ατραπό ως προς τις πιέσεις που ασκούσε η καλπάζουσα φήμη. Μέχρι το 1968, τα πάντα είχαν τελειώσει. Οι Utopia Avenue αποτελούσαν παρελθόν κι ένας από αυτούς είχε σκοτωθεί στον αμερικάνικο παράδεισο που τόσο πόθησαν να κατακτήσουν.
"Όλες οι μπάντες διαλύονται", έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του ο Λέβον Φράνκλαντ, "όμως όλες σχεδόν οι μπάντες επανασυνδέονται. Θέλει απλώς χρόνο και μια τρύπα στον τραπεζικό λογαριασμό". Αλλά οι Utopia Avenue κατατάχθηκαν στο σχεδόν της περίφημης αυτής ρήσης, που έμεινε γνωστή ως Νόμος του Φράνκλαντ. Ο αναπάντεχος επίλογος θα γραφόταν το 2020 από την Ελφ Χόλογουεϊ, με την αφορμή της έκδοσης ενός άλμπουμ με χαμένες καλιφορνέζικες ηχογραφήσεις τους από το τόσο κομβικό 1968. Άλλωστε, όπως σημείωνε, η μουσική τους είχε διαρκέσει περισσότερο από τους ίδιους "με έναν παράξενο, ασταθή τρόπο": τους είχαν σαμπλάρει οι Beastie Boys και τους είχε αναφέρει ως καθοριστική επιρροή ο Mark Hollis των Talk Talk.
Ο πραγματικός επίλογος, βέβαια, είναι άλλος. Και όποιος μετριέται στους φίλους του Άγγλου συγγραφέα David Mitchell θα έχει πιθανότατα ήδη αναγνωρίσει το όνομα του Λέβον Φράνκλαντ από το μυθιστόρημα του 2014 "The Bone Clocks" και θα έχει ήδη κάνει την αναγωγή του επιθέτου του Γιάσπερ στον πρωταγωνιστή του "The Thousand Autumns of Jacob de Zoet" (2010). Utopia Avenue, λοιπόν, δεν είναι παρά το πιο πρόσφατο βιβλίο του, το οποίο κυκλοφορεί πλέον και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Μαρίας Ξυλούρη. Η μπάντα της Ελφ, του Γιάσπερ, του Ντιν και του Γκριφ, δεν υπήρξε ποτέ. Κάλλιστα, όμως, θα μπορούσε να ήταν ένα αληθινό παιδί των Swinging Sixties, που σήμερα θα το μετρούσαμε στους μουσικούς θρύλους και θα γράφαμε τέτοιου είδους πορτραίτα για τη γοργή του άνοδο και την απότομή του πτώση.
Ο David Mitchell φτιάχνει την playlist του "Utopia Avenue"
