Η πάντοτε μοντέρνα μετα-μουσική του Γιάννη Χρήστου

Πριν από 50 χρόνια, στις 8/1/1970, ο Γιάννης Χρήστου σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα καθώς επέστρεφε με τη γυναίκα του από μια γιορτή για τα 44α γενέθλιά του. Ο κόσμος έχασε έναν από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους συνθέτες και φιλόσοφους/στοχαστές, καθώς με τα έργα του ο Χρήστου είχε διαμορφώσει μια δική του μουσική γλώσσα, με ξεχωριστές τεχνικές, εκφραστικές, λειτουργικές, αισθητικές κ.λπ. παραμέτρους, που διαπερνούσε και υπερέβαινε ακόμη και την ίδια την έννοια της μουσικής.

Ο δίσκος «Τελευταία έργα», που κυκλοφόρησε τέσσερα χρόνια μετά τον αιφνίδιο χαμό του, τον τοποθέτησε στην πρώτη γραμμή των καινοτόμων της σύγχρονης μουσικής, μια και η «Πράξη για 12», η «Αναπαράσταση Ι», η «Αναπαράσταση ΙΙΙ» και ο «Επίκυκλος 2» ήταν συγκρίσιμα με οτιδήποτε μπορούσε να αποτελεί μουσική πρωτοπορία εκείνη τη χρονική περίοδο.

Με σοβαρές σπουδές μουσικής και φιλοσοφίας, εις βάθος ενασχόληση με την ψυχολογία και πάντα ενεργές πνευματικές και μεταφυσικές ανησυχίες, ο αιγυπτιώτικης καταγωγής κι ευκατάστατος συνθέτης ήδη από το πρώτο του μεγάλο έργο «Η μουσική του φοίνικα» (1949) θέτει ερωτήματα που ξεφεύγουν από το πλαίσιο της «κλασικής» ευρωπαϊκής μουσικής πρωτοπορίας, ενώ στη συνέχεια χτίζει με τη μουσική του έναν κόσμο που κινείται στο «μετα-» (με την αισθητική έννοια και όχι με τη χρονική, όπως αυτές καθορίζονται αντίστοιχα από τους όρους «meta» και «post») και απαιτεί τη σύμπραξη τεχνών όπως το θέατρο και ο χορός για να κάνει αισθητές τις πνευματικές, τελετουργικές, μυστικιστικές κ.ά. διαστάσεις του.

Ο Χρήστου δημιουργεί εμπλουτισμένη μουσική σημειογραφία για να αποδώσει με ακρίβεια τις «πράξεις» και «μεταπράξεις» των έργων του, τα οποία, όπως το τελετουργικό ορατόριό του «Μυστήριον» (1966), όλο και βαθαίνουν τη «μετα-φύση» τους και διευρύνουν τους αισθητικούς τους ορίζοντες. Μέχρι που ο πρωτοπόρος οραματιστής φεύγει από αυτόν τον κόσμο, αφήνοντας όμως πίσω του ένα έργο που γίνεται αντικείμενο μελέτης. Από την πρώτη φάση του, λοιπόν, ο Μίλτος Λογιάδης και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, με τη μέτζο σοπράνο Ειρήνη Τσιρακίδου, παρουσιάζουν στο Μέγαρο Μουσικής (17/1) τη «Μουσική του φοίνικα», τη Συμφωνία αρ. 1 και τα «6 τραγούδια σε ποίηση T.S. Eliot».