Η Ελευθερία Αρβανιτάκη σε μια συναυλία-ποίημα!

Η μεγάλη ερμηνεύτρια παρουσιάζει το ιδιαίτερο πρόγραμμα με τίτλο «Δεύτερη ζωή» στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας (28/8), στο πλαίσιο των Αισχυλείων 2017. Πρόκειται για προσωπικές της επιλογές από τα μελοποιημένα ποιήματα του πλούσιου ρεπερτορίου της.

Το 2006 κυκλοφόρησε –σε βινίλιο και CD– ένα από τα πιο όμορφα άλμπουμ της σύγχρονης ελληνικής δισκογραφίας. Μιλάμε για το αριστουργηματικό ανθολόγιο ερωτικής ποίησης «Γρήγορα η ώρα πέρασε», που υπογράφει συνθετικά ο Νίκος Ξυδάκης κι ερμηνεύει η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Τραγούδια φτιαγμένα από έναν από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους συνθέτες μας, σε ποίηση της Σαπφούς όπως αποδίδεται από τον Οδυσσέα Ελύτη, ένα χορικό του Ευριπίδη σε απόδοση Κ.Χ. Μύρη, ένα ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη και τρία του Διονύση Καψάλη. Μουσικές που κυριολεκτικά σε ταξιδεύουν –από τις πιο ξεχωριστές δημιουργικές στιγμές του Ξυδάκη– και αναδεικνύονται μέσα από υπέροχες ενορχηστρώσεις. Με τη μοναδική ερμηνεία, φυσικά, της Ελευθερίας Αρβανιτάκη – εκτός από τα σημεία που απαιτείται η συμμετοχή του ίδιου του συνθέτη.

Αρκεί μόνο να ακούσουμε την πρώτη στροφή τού «Όσα άστρα γύρω βρίσκονται» για να αντιληφθούμε πως η αριστουργηματική του φύση επιτείνεται από την ίδια την παρουσία της Αρβανιτάκη. Ιδανική ερμηνεύτρια του Ξυδάκη­ και της μουσικής ποιητικής γενικότερα, απογειώνει την ποίηση και απογειώνεται μέσα από αυτήν. Για να παραμείνουμε στη Σαπφώ, προσθέτουμε στα highlights του δίσκου τα ποιήματα «Πυρετός κρυφός», «Τι θέλω τι», το ομότιτλο «Γρήγορα η ώρα πέρασε» (που μοιράζεται με τον συνθέτη), «Αφροδίτη»· και ακόμη τα ποιήματα του Καψάλη «Ιλισός», «Ηριδανός», όπως και το «Τελευταίο ταξίδι» του Καρυωτάκη.

Όλη η καλλιτεχνική πορεία της Αρβανιτάκη βέβαια σηματοδοτείται από την ποίηση, καθώς από την πρώτη στιγμή βρέθηκε να ερμηνεύει σημαντικά έργα σε συνεργασία με κορυφαίους συνθέτες που έχουν ασχοληθεί συστηματικά με τη δημιουργική σύμμειξη των δύο τεχνών. Και οι πιο σημαντικοί της δίσκοι έχουν άμεση ποιητική σχέση, σε τέτοιο βαθμό που καθορίζουν όχι μόνο το καλλιτεχνικό προφίλ της αλλά και την ίδια τη φυσιογνωμία του νεότερου ελληνικού τραγουδιού.

Μπορεί ο πολύς κόσμος να θεωρεί καθοριστική την εμφάνιση της Ελευθερίας με την Οπισθοδρομική και την αναβίωση των λαϊκών και ρεμπέτικων στα ’80s, όμως προσωπικά πιστεύω ότι κορυφαία στιγμή για την καλλιτεχνική της ανέλιξη, ως μιας από τις πιο σημαντικές ερμηνευτικές προσωπικότητες του καιρού μας, είναι η συμμετοχή στο «Κέντρο διερχομένων», μια πραγματική μουσική σπουδή του παμμέγιστου Νίκου Μαμαγκάκη στην ουσία του ζεϊμπέκικου πάνω σε ποίηση Γιώργου Ιωάννου· ποίηση που γίνεται μερικές φορές «στιχουργία» και «τραγουδοποιία» έπειτα από παρεμβάσεις του ίδιου του συνθέτη. Τα πέντε τραγούδια στα οποία συμμετέχει η Αρβανιτάκη αποτελούν το απόσταγμα του έργου και ο ίδιος ο Μαμαγκάκης την εξήρε.

Η συνεργασία της με τον Νίκο Ξυδάκη, πάλι, που παραμένει δημιουργική μέσα στο χρόνο, σφραγίζεται από μια μεγάλη ποιητική επιτυχία, το «Ερωτικό» («Καημός αλήθεια να περνώ...») του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, στο σπουδαίο δίσκο «Κοντά στη δόξα μια στιγμή». Όμως και κάθε κατοπινή στιγμή που ο Ξυδάκης καλεί την Ελευθερία να ερμηνεύσει κάτι δικό του στη δισκογραφία έχει την ποιητική της διάσταση, αφού φέρει την υπογραφή του Θοδωρή Γκόνη. Στο δίσκο «Τα κορμιά και τα μαχαίρια» (1994), οι συνθέσεις του οποίου ανήκουν στον γνωστό μας (από το γκρουπ Night Ark) ουτίστα Ara Dinkjian και γίνονται τραγούδια μέσα από την ποίηση του Μιχάλη Γκανά και της Λίνας Νικολακοπούλου (η οποία μπορεί να προτιμά τον προσδιορισμό «στιχουργός»), έχει τη μουσική επιμέλεια ο Δημήτρης Παπαδημητρίου. Μέσα από αυτήν τη συνεργασία γεννιέται άλλο ένα μουσικοποιητικό αριστούργημα που πάει τη μουσική παρουσία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη σε άλλο επίπεδο. Ο Παπαδημητρίου μελοποιεί επίσης Ελύτη, Πολυδούρη, Καρυωτάκη, Γκανά και δημοτική ποίηση στα «Τραγούδια για τους μήνες», έναν αξεπέραστο δίσκο που κοσμεί διαχρονικά το μουσικό μας πολιτισμό. ένα έργο φτιαγμένο με υπέροχη ποίηση για τη φωνή της Αρβανιτάκη – και καμιάς άλλης!

Εν κατακλείδι, λοιπόν, το «Γρήγορα η ώρα πέρασε», τα «Τραγούδια για τους μήνες», τα «Κορμιά και τα μαχαίρια», το «Κέντρο διερχομένων» και άλλα (διάσπαρτα) κομμάτια μάς δίνουν ένα συγκινησιακά δυναμικό και απολαυστικό μουσικοποιητικό πακέτο που χαρακτηρίζει το γούστο και την αισθητική μας.