Η όμορφη εικόνα ενός κατάμεστου Ηρωδείου και στις 4 παραστάσεις της «Αΐντας» του Βέρντι δεν θα έπρεπε να εκπλήξει κανέναν. Η συγκεκριμένη όπερα είναι γνωστό blockbuster, η απήχηση του οποίου είναι δεδομένη, ιδίως όταν παρουσιάζεται σε ανοιχτούς χώρους, όπως εν προκειμένω. Η Εθνική Λυρική Σκηνή έκανε, εύλογα, μία συνετή επιλογή για την πρώτη καλοκαιρινή της παραγωγή, με την οποία παραδοσιακά εγκαινιάζεται το Φεστιβάλ Αθηνών, μολονότι καλό θα ήταν η -σαφώς δικαιολογημένη- εισπρακτική λογική να παύσει κάποτε να υπαγορεύει την ανακύκλωση ενός κλειστού αριθμού λυρικών έργων.
Συνετή ήταν και η επιλογή παρουσίασης μιας έτοιμης παραγωγής, όπως αυτή που πρότεινε το 2009 στο αρχαίο ελληνορωμαϊκό Θέατρο της Ταορμίνας ο Ιταλός διευθυντής του τοπικού Φεστιβάλ Όπερας Ενρίκο Καστιλιόνε, ο οποίος, πέρα από τη σκηνοθεσία, υπέγραψε και τα σκηνικά, τους φωτισμούς και τις βιντεοπροβολές. Βέβαια, κάθε θέατρο έχει τις ιδιαιτερότητές του, με αποτέλεσμα η στενή σκηνή του ρωμαϊκού κοίλου κάτω από την Ακρόπολη να χωρέσει μετά βίας το πυραμιδωτό κλιμακοστάσιο που κάλυψε όλην της την επιφάνεια, οριοθετώντας ασφυκτικά την κίνηση μονωδών και χορωδών, ιδίως σε σκηνές πλήθους, όπως αυτή, κομβική, του θριάμβου. Επίσης -και ανεξάρτητα από την έξυπνη ιδέα του φινάλε, να αποκαλυφθεί δηλ. μέσα από τη σκηνική πυραμίδα και η μικρή κλίμακα της κρύπτης/τάφου των πρωταγωνιστών- μια τέτοια μεγαλόπρεπη προσέγγιση στοίχισε αρκετά στις πολλές «χαμηλόφωνες», εσωτερικές σκηνές ενός έργου, που ισορροπεί περίτεχνα μεταξύ δημόσιας όψης και ιδιωτικού συναισθήματος.
Κατά τα λοιπά, η επιλογή έντονα φωτισμένων βιντεοπροβολών διαφόρων θεμάτων από την αιγυπτιακή εικονογραφία πάνω στα ερείπια του τοίχου του ωδείου -οι οποίες σχεδιάσθηκαν ακριβώς με βάση τα δομικά του στοιχεία- ήταν επιτυχημένη και συνέβαλε στη δημιουργία της κατάλληλης «εξωτικής» ατμόσφαιρας, χωρίς περαιτέρω σκηνική υπερφόρτωση. Την εικαστική εικόνα μιας πρότασης που παρέπεμπε ευθέως σε χολλυγουντιανό «πέπλουμ» ολοκλήρωσαν τα πολύχρωμα, ψευδοϊστορικά ακριβή κοστούμια της Σόνιας Καμαράτα.
Μεγαλύτερο προβληματισμό δημιούργησαν η γενικόλογη σκηνοθετική καθοδήγηση των μονωδών, ιδιαίτερα εμφανής στην Γ’ πράξη, όπως και οι μάλλον ανέμπνευστες χορογραφίες του Φώτη Διαμαντόπουλου, οι οποίες παρέπεμπαν σε γυμναστικές ασκήσεις.
Σε μουσικό επίπεδο, τα πράγματα κύλησαν αρκετά καλά και στις δύο παραστάσεις που παρακολουθήσαμε (την πρεμιέρα της 10/6 και την τελευταία της 15/6). Η πρώτη διανομή υπήρξε απόλυτα ισορροπημένη, με κορυφαία όλων τη Ρουμάνα υψίφωνο Τσέλια Κοστέα που χάρισε μίαν ερμηνεία αναφοράς του κεντρικού ρόλου. Ανταποκρινόμενη -έστω και οριακά- ακόμη και στις υψηλότερες νότες, η Κοστέα αξιοποίησε την φωτεινή, χυμώδη φωνή, τα αιθέρια πιανίσσιμι, το άψογο φραζάρισμα αλλά και το μετρημένο συναίσθημα για να ενσαρκώσει μίαν περήφανη στην αντιμετώπιση των διλημμάτων της πριγκήπισσα της Αιθιοπίας. Η αντιπαράθεση με την Αιγύπτια αντίζηλό της Αμνέριδα λειτούργησε πειστικά, κυρίως λόγω της εξπρεσιονιστικής, παθιασμένης προσέγγισης του ρόλου από την -εντυπωσιακή μόνο στη χαμηλή φωνητική περιοχή- Γαλλορωσίδα μεσόφωνο Έλενα Γκαμπούρι, που κατάφερε να αναδείξει κυρίως την πλευρά της πληγωμένης, ερωτευμένης γυναίκας. Τον στρατηγό Ρανταμές -μήλο της έριδός τους- ενσάρκωσε με στεντόρειο τραγούδι και συμβατική υπόκριση ο Βάλτερ Φρακκάρο. Η μάλλον διστακτική στην πρεμιέρα εναρκτήρια άριά του «Celeste Aida» υποδήλωνε, βέβαια, ότι ο εμπειρότατος Ιταλός τενόρος δεν είχε την ευκαιρία να κάνει καν δοκιμές, κληθείς ν’αντικαταστήσει την τελευταία στιγμή τον αρχικά ανακοινωθέντα ομότεχνό του. Στα συν του πρωταγωνιστικού τρίο πρέπει να προσμετρηθεί η γενναιόδωρη συμμετοχή σε όλες τις ομαδικές σκηνές, με τις καλοτοποθετημένες φωνές τους να ξεχωρίζουν άνετα πάνω/μέσα από ορχήστρα και χορωδία.
Ο Φρακκάρο τραγούδησε και στην τελευταία παράσταση, πλάι σε δύο έμπειρες τραγουδίστριες, τη Ρουμάνα υψίφωνο Άντα- Λουίζε Μπόγκτζα (Αΐντα) και τη Μολδαβή μεσόφωνο Ελένα Κασσιάν (Άμνερις). Αμφότερες διέθεταν μεγάλες ρωμαλέες φωνές και ανταποκρίθηκαν με ασφάλεια στις απαιτήσεις των ρόλων τους, ιδιαίτερα η δεύτερη με τίμπρο ομοιογενές σε όλη την έκταση. Όμως, τα αρκετά συγγενή ηχοχρώματά τους, οι αδρομερείς, παλιομοδίτικης κίνησης και υπόκρισης προσωπογραφίες τους δεν υπηρέτησαν τον σπαρασσόμενο από αντιθέσεις συναισθηματικό πυρήνα του έργου.
Στο ρόλο του Αμονάσρο εναλλάχθηκαν ο επιβλητικός αλλά φωνητικά τραχύς διεθνής μας βαρύτονος Άρης Αργύρης με τον Ιταλό Άντζελο Βέτσα, ο οποίος είχε μεν καλύτερη γραμμή τραγουδιού, αλλά πιο ανώνυμη παρουσία. Από τους υπόλοιπους ρόλους, εντυπωσίασε ο μουσικοδραματικά έγκυρος Ράμφις του βαθύφωνου Τάσου Αποστόλου, καλοτραγουδισμένη υπήρξε η Ιέρεια της υψιφώνου Λένιας Ζαφειροπούλου, υπερβολικά κοπιώδης ο Φαραώ του βαθύφωνου Δημήτρη Κασιούμη. Θαυμάσια τραγούδησε για μία ακόμη φορά η Χορωδία της ΕΛΣ (Δ/νση: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος), σ’ένα έργο όπου η παρουσία της είναι καθοριστική.
Άνισες υπήρξαν οι εντυπώσεις και από πλευράς μουσικής διεύθυνσης: αυτή του Μύρωνα Μιχαηλίδη ήχησε, τουλάχιστον στην πρεμιέρα, σφριγηλή και νευρώδης, πλην ελάχιστα συνεκτική στην αφήγηση, με κατά τόπους εξάρσεις που αποσυντόνιζαν συχνά τους μονωδούς. Αυτή του Ηλία Βουδούρη στις 14/6, πιο λυρική και εύροη, κατάφερε να αναδείξει πληρέστερα το ρυθμομελωδικό πλούτο της αριστουργηματικής παρτιτούρας, έχοντας σε καλύτερη μέρα την άξια Ορχήστρα της ΕΛΣ, από την οποία ξεχώρισαν τα ξύλινα (Νικόπουλος, Σιμονένκο Σαφαριάν, Καραγιαννίδης, Σαμπροβαλάκης, Ντακοβάνος) και τα χάλκινα πνευστά (τρομπέτες, κόρνα).
Ανεξάρτητα από τις όποιες ενστάσεις, μία παραγωγή χωρίς εκπλήξεις αλλά με οπωσδήποτε θετικό πρόσημο…
Credit φωτογραφιών: Χάρης Ακριβιάδης
