Νίκος Χατζηελευθερίου: "Στη μουσική μπορεί και να μην υπάρχει Ιθάκη"

Με αφορμή την οπτικοακουστική παράσταση που θα παρουσιάσει με το Guitarte Ensemble στο Lux Athens, μιλήσαμε με τον ακούραστο μουσικό και συνθέτη για τη σχέση του με τo ρεμπέτικο και την κιθάρα αλλά και όσα καινούργια φέρνει η νέα σεζόν.

Νίκος Χατζηελευθερίου

Ποια είναι η ιστορία του Guitarte Ensemble;
Το σύνολο ξεκίνησε την πορεία του το 2005 ως "ανοιχτό και ευέλικτο" σχήμα. Έτσι συνεχίζει μέχρι σήμερα. Είναι ανοιχτό στον αριθμό των εκτελεστών (κυμαίνεται από 3 μέχρι 7, μέχρι στιγμής). Ο βασικός κορμός αποτελείται από μένα τον Χρήστο Φάκλαρη και την Μαρία Παπαμιχαήλ. Από την ιδρυση του σχήματος έχουν περάσει και συνεχίζουν πολλοί αξιόλογοι κιθαριστές όπως ο άρτι αφιχθείς Αλέξανδρος Καζάζης που ντεμπουτάρει στις προσεχείς συναυλίες μας. Ανοιχτοί λοιπόν και ευέλικτοι όχι μόνο κιθαριστικά αλλά και στη σύμπραξη με άλλα όργανα και άλλες μορφές τέχνης Π.χ. έχουμε συνυπάρξει συναυλιακά με βιολί, φλάουτο, κλαρινέτο, κρουστά, κοντραμπάσο και βέβαια φωνή. Έχουμε κάνει σύνθετες παραστάσεις με video-art, ηθοποιό, αφηγητή, χορό, θέατρο σκιών, παιδικό θέατρο.

Πώς έχει εξελιχθεί η δυναμική και το όραμα του κιθαριστικού συνόλου από το 2005 μέχρι σήμερα;
Ως όραμα είχαμε την επίτευξη ενός παιξίματος με όλα τα χαρακτηριστικά της solo κιθάρας μέσα στο ensemble. Έναν "εκδημοκρατισμό" του σολιστικού παιξίματος. Δεν ήταν πάντα εφικτό και ταιριαστό, όπως π.χ. στο Concerto Adaluz για 4 κιθάρες του J.Rodrigo που παίξαμε πρόσφατα με τη Συμφωνική ορχήστρα Underground youth orchestra, η όπως στο "Καταραμένο φίδι", το μπαλέτο του Μ. Χατζιδάκι που μεταγράψαμε σε τέτοιο στυλ και παρουσιάσαμε παλιότερα. Ακόμα όμως κι όταν το παίξιμο είναι "ορχηστρικό" όπως στα Concerti grossi των Corelli, Handel, Geminiani, Vivaldi, έχουμε να πούμε ότι αποδώσαμε στην κιθαριστική φιλολογία Μουσικής Δωματίου ένα σημαντικό ρεπερτόριο. Το απρόσμενο ρεπερτόριο, το προσωπικό/χαρακτηριστικό στυλ ομαδικού παιξίματος και οι τολμηρές συνεργασίες, πιστεύουμε ότι συνιστούν τη δυναμική του συγκροτήματος μας.

Από την μπαρόκ μουσική, στην μελοποιημένη ποίηση και τις μεταγραφές σε συνθέσεις μεγάλων Κλασικών μέχρι, τώρα, στο ρεμπέτικο. Ποια είναι η προσέγγιση του συνόλου σε κάθε εγχείρημα να "εκκιθαρίσετε" έργα από διαφορετικά μουσικά ιδιώματα;
Λοιπόν…τόσα χρόνια έχουμε χρησιμοποιήσει πολλές εκφράσεις για να χαρακτηρίσουμε την προσέγγιση μας. Τον όρο "εκκιθαρισμός" ομολογώ ότι δεν τον είχαμε σκεφτεί. Πολύ εύστοχο! Θα τον δεχτούμε με αμφίδρομη, όμως, κίνηση: Δηλαδή, "εκκιθαρίζουμε" μουσικά ιδιώματα και "εκ…μουσικοιδιωματίζουμε" την κιθάρα! Σε κάθε περίπτωση το όργανο είναι το μέσον και όχι ο σκοπός. Ο σκοπός είναι το ταξίδι με τους "έβενους…και τα ηδονικά μυρωδικά". Και στη μουσική, μπορεί και να μην υπάρχει Ιθάκη. Ταξίδι ατελείωτο...

Διαβάστε Επίσης

"Το Ρεμπέτικο ταξίδι" τι προκλήσεις παρουσίασε;
Πρόκληση είναι η λαϊκή και παραδοσιακή μουσική για μουσικούς που δεν έχουν θητεύσει σ' αυτήν. Για μουσικούς της λεγόμενης λόγιας μουσικής. Μοιάζει σαν μια απόδραση. Σαν να δραπετεύεις. Νιώθεις μια ιδιότυπη ελευθερία όταν παίζεις τέτοια μουσική. Σε αντίθεση με τη σύνθεση όπου η λαϊκή μουσική αποτελούσε πάντα πηγή άντλησης θεμάτων και μοτίβων για όλους τους μεγάλους "κλασσικούς" μουσουργούς, η μουσική εκτέλεση δεν έχει ανάλογη αλληλεπίδραση. Εμείς πιστεύουμε ότι το παίξιμο το ενστικτώδες αυτό που λέμε "παίζει με το αυτί" έχει πολλά να μας διδάξει. Καθαρά μουσικά τώρα, βρίσκουμε στο Ρεμπέτικο μια απόλυτα αρμονική σύμπλευση ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Υποδειγματικό μουσικό μίγμα που από μέσα του αναβλυζει ένα γνήσιο αίσθημα ανθρώπινης αδελφοποίησης.

Τι σας ενδιαφέρει στην ιστορία του ρεμπέτικου;
Μας ενδιαφέρει η πορεία (100χρονη επετειακά) του προσφυγικού Ιωνικού στοιχείου από τη Σμύρνη, μέσω του Ελλαδικού χώρου προς την οικουμενικότητα. Από το Μικρασιάτικο τραγούδι, στο Ρεμπέτικο, στο λαϊκό, στον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη, το ελληνικό στοιχείο αναζήτησε μια παγκοσμιότητα σαν δικαίωμα κληρονομιάς από το κλασσικό πνεύμα της αρχαιότητας. Αυτό προσπαθούμε να αναδείξουμε με το παίξιμο μας σ' αυτή τη δουλειά. Ένα τραγούδι του Βασίλη Τσιτσάνη π.χ. μπορείς να το αισθανθείς σαν μια Βαρκαρόλα του Ροσσίνι χωρίς να αλλοιώσεις τον χαρακτήρα του.


Η λέξη "ταξίδι" στον τίτλο υποδηλώνει ακριβώς την αξία της ιστορικής συνέχειας και όχι μια ιστορική αποτίμηση ή μια νοσταλγία. Το "Ρεμπέτικο ταξίδι" δεν διηγείται "περασμένα μεγαλεία…"

Πώς εργαστήκατε με την ιστορικό τέχνης και δημοσιογράφο, Βασιλίκα Σαριλάκη, με την οποία επιμεληθήκατε την οπτικοακουστική παράσταση που θα παρουσιαστεί στο Lux Athens; Ποιοι είναι οι  προβληματισμοί που εξερευνά "Το Ρεμπέτικο ταξίδι";
Η βασική ιδέα ήταν ότι δεν θα παγιδευτούμε σ' έναν θρήνο για το προ 100 χρόνων φριχτό γεγονός. Αλλά θα το δούμε σαν ένα πανηγύρι μιας 100χρονης πορείας του προσφυγικού πολιτιστικού στοιχείου. Τεχνικά η Βασιλίκα μας ξέρει καλά. Ξέρει τον ήχο μας και τη μουσική μας ταυτότητα. Έτσι, δημιούργησε 8-9 βίντεο για να μας δώσει τις κατάλληλες μουσικές πάσες. Ερευνήθηκε η συνέχεια και η συνάφεια των μεταλλάξεων του λαϊκού αστικού τραγουδιού με αφετηρία τη Μικρασιατική μουσική κληρονομιά. Τα ευρήματα ήταν εντυπωσιακά σε πλούτο και πολυμορφία. Η λέξη "ταξίδι" στον τίτλο υποδηλώνει ακριβώς την αξία της ιστορικής κίνησης και συνέχειας και όχι μια ιστορική αποτίμηση ή μια νοσταλγία. Το "Ρεμπέτικο ταξίδι" δεν διηγείται "περασμένα μεγαλεία…".

Νίκος Χατζηελευθερίου

Τι υλικό αξιοποιήθηκε στα video που ντύνουν οπτικά το πρότζεκτ;
Αξιοποιήθηκε υλικό ήδη καταγεγραμμένο σε ιστορικά αρχεία καθώς και σε κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές. Ιστορικά και δημοσιογραφικά στοιχεία. Η σύνθεση τους όμως από την Βασιλίκα Σαριλάκη πετυχαίνει έναν ρυθμό παραστατικό, δεν εγκλωβίζεται σε κλισέ ενός ντοκυμανταίρ η κάποιας διάλεξης.

Έχετε ασχοληθεί και με τη μουσική για θέατρο. Είναι "Το Ρεμπέτικο ταξίδι" μια ιδέα που θα μπορούσε μελλοντικά να δώσει αφορμή για μια (μουσικο)θεατρική παράσταση;
Μας βάζετε σε σκέψεις τώρα. Ωραία ιδέα!
 
Ποια είναι τα καλλιτεχνικά πλάνα σας για τη νέα σεζόν;
Θα συνεχίσουμε τις συναυλίες με το Guitarte ensemble με έργα Ισπανών συνθετών με τον τίτλο "Κονσέρτο Ανδαλουσιανής Φαντασίας" καθώς και τη βρισκόμενη σε εξέλιξη ηχογράφηση των "Σπουδων" του F. Sor. Προσωπικά, αναμένω την έκδοση των 12 Μαδριγαλιών του Μ. Τρανουδάκη που επιμελήθηκα και ηχογράφησα για κιθάρα και φωνή με τον τραγουδιστή Δημήτρη Βουτσά. Με τον Μιχάλη Τρανουδάκη και την τραγουδίστρια Μαρία Αλαμανή- Ναθαναηλίδου παρουσιάζουμε αυτόν τον καιρό τη μουσική παράσταση αναλογίου με τίτλο Μυθιστόρημα. Παίζουμε μελοποιημένα ποιήματα (από τους Θεοδωράκη-Μαρκόπουλο-Μούτση,) και διαβάζουμε κείμενα από το ομώνυμο ποιητικό έργο του Γ. Σεφέρη. Τέλος, έχω αναλάβει την επιμέλεια ενός κύκλου εβδομαδιαίων συναυλιών "κλασικής" μουσικής για όλη την ερχόμενη σαιζόν στο Jazzet Music Hall.

Διαβάστε Επίσης

Διαβάστε ακόμα

Τελευταία άρθρα Μουσική

Last call για την Κατερίνα Παπουτσάκη στη "Σφίγγα"

Η περφόρμερ κλείνει τον κύκλο εμφανίσεων της "Τραγουδιστά" με καλεσμένο τον Ody Icons.

23/04/2024

Οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης χαιρετίζουν την ψήφιση του νέου νόμου 5103/2024 (A΄57) του ΥΠΠΟΑ

Οι ΟΣΔ Αυτοδιαχείριση, Απόλλων, Ερατώ, Grammo και GEA συνυπογράφουν ανακοίνωση για τον νέο νόμο του Υπουργείου Πολιτισμού.

Οι Bell Witch στην Ελλάδα για τρεις συναυλίες

Το κορυφαίο σχήμα θα πλαισιώσουν οι The Keening.

Βόλτα στο "Άλσος" με τη Νικόλ Σαραβάκου: Ενθουσιασμός, μα και περίσκεψη

Ξετυλίγοντας διάφορα χαρίσματα, η Αθηναία τραγουδοποιός έδειξε ότι ανήκει στις υποσχόμενες νέες δυνάμεις του εγχώριου πενταγράμμου. Ταυτόχρονα, όμως, έκανε και αμφιλεγόμενες επιλογές, οι οποίες θόλωσαν το στίγμα που επιθυμεί να εκπέμψει –εντύπωση που μάλλον ενίσχυσε, παρά απάλυνε, ο ερχομός του Στέλιου Ρόκκου ως guest star της βραδιάς.

Ακρόαση για την ένταξη νέων μελών στην Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ

Μέρος στην ακρόαση, για την καλλιτεχνική περίοδο 2024-2025, μπορούν να λάβουν παιδιά που έχουν γεννηθεί μεταξύ των ετών 2012 και 2017.

Το Release Athens 2024 υποδέχεται τους Thievery Corporation και τους Black Pumas

Μαζί τους, το πολυμελές super group από τη Νέα Υόρκη, οι The Budos Band.

Borderline 2024, με Κολομβιανές "βασίλισσες" του reggaeton και χιπ χοπ από την Αφρική

Το ανήσυχο φεστιβάλ επιστρέφει για 13η χρονιά, σε μια τριήμερη εκδοχή (26, 27 & 28/4) που –ως συνήθως– αδιαφορεί για ταμπέλες και είδη, προσπαθώντας να ψηλαφήσει το μέλλον της σύγχρονης ηχητικής έκφρασης.