Τελικά ποιο είναι το μυστήριο των Βουλγάρικων Φωνών;

Η χορωδία που ακούει στο όνομα «The Mystery of the Bulgarian Voices» έχει μια σημαντική κι εξέχουσα θέση στην ιστορία της σύγχρονης world μουσικής. Το όνομά του το σύνολο το οφείλει στον Ελβετό παραγωγό Marcel Celier, ο οποίος από πολύ νωρίς, το 1975, ανακάλυψε το εν λόγω γυναικείο φωνητικό γκρουπ και κυκλοφόρησε στη δική του εταιρεία το δίσκο «Le Mystere des Voix Bulgares».

Τι ήταν αυτό το «μυστήριο»; Κομμάτια από διάφορες περιοχές της Βουλγαρίας, από την περιοχή της Ροδόπης, πολλά θρακιώτικης παράδοσης, από το Πιρίν και αλλού, δουλεμένα μέσα από μια περίεργη πολυφωνία (ανάλογη αυτής που ξέρουμε από την Ήπειρο), μακριά από τις άψογα συγκερασμένες φωνές των δυτικών χορωδιών, που έβγαζαν ένα έντονο αίσθημα μελαγχολίας και θλίψης –εντελώς dark θα το χαρακτηρίζαμε με σύγχρονους όρους–, πράγμα τελείως φυσικό, καθώς και η Βουλγαρία έχει περάσει αιώνες οθωμανικής κατοχής, με αποτέλεσμα δημώδη πεδία του λαϊκού της πολιτισμού να έχουν ανάλογες φορτίσεις.

Και όλα αυτά μέσα από τις μουσικές μιας χορωδίας που αποτελούνταν από γυναίκες κάθε ηλικίας: από δροσερές κοπέλες, κυρίες μέσης ηλικίας έως και πάνσοφες γιαγιάδες! Και δεν ήταν απλώς μια χορωδία, αλλά η χορωδία της Κρατικής (πάλαι ποτέ κομμουνιστικής) Ραδιοτηλεόρασης, που είχε ιδρυθεί ήδη από το 1952. Ο Marcel Celier είχε διακρίνει την ομορφιά και τη γοητεία αυτών των λαϊκών ιδιω­μάτων της βαλκανικής χώρας που η χορωδία ενσωμάτωνε σε ενιαίο αισθητικό αποτέλεσμα και αποφάσισε να επενδύσει σε αυτήν. Πολιτισμικά τουλάχιστον στην αρχή...

Ύστερα από δώδεκα χρόνια, εν έτει 1987, κι ενώ οι λεγόμενες world μουσικές ήταν στα φόρτε τους, ο Celier έβγαλε και το «Le Mystere des Voix Bulgares, vol. II». Με αυτό το άλμπουμ έγινε πραγματικός χαμός, καθώς κορυφαίοι καλλιτέχνες από το διεθνές ποπ (και όχι μόνο) στερέωμα άρχισαν να το εκθειάζουν. Από τον George Harrison και τον Graham Nash στην Kate Bush και σε τζαζίστες όπως ο Chico Freeman, όλοι είχαν μόνο ενθουσιαστικά λόγια να πουν και, μάλιστα, ο σπουδαίος κομίστας και σκηνοθέτης Enki Bilal έβαλε τις Βουλγάρικες Φωνές στο σάουντρακ της πρώτης του ταινίας με τον τίτλο «Bunker Palace Hotel».

Η Lisa Gerrard ήταν επίσης από τους πρώτους καλλιτέχνες που εντυπωσιάστηκαν από τη μαγεία αυτών των φωνών. Ήδη από παλιά, προτού ακόμη δημιουργήσει τους Dead Can Dance με τον Brendan Perry, η ιρλανδικής καταγωγής τραγουδίστρια από τη Μελβούρνη έφτιαχνε τον δικό της μουσικό/φωνητικό κόσμο, στον οποίο επιδρούσαν μεσογειακές και βαλκανικές μουσικές σε συνδυασμό με αβανγκάρντ πρακτικές· στοιχεία που δημιούργησαν σχολή στα ’80s μέσα από τη μουσική των Dead Can Dance.

Στην προσωπική της πορεία, που είναι γεμάτη με δημιουργικές συνεργασίες αλλά και μια πληθώρα από κινηματογραφικές μουσικές, με αποκορύφωμα τον «Μονομάχο», στον οποίο συνυπογράφει το σάουντρακ με τον Hans Zimmer, η Lisa Gerrard έχει να επιδείξει μια εκπληκτική συνάφεια με τις world μουσικές. Εξάλλου, ο τρόπος με τον οποίο τραγουδάει, καθαρά γλωσσικά, την κατατάσσει στις ιδιάζουσες περιπτώσεις βοκαλιστριών που μιλούν μια δική τους –ουσιαστικά διεθνική– γλώσσα, ταιριαστή με ποικίλες «εθνικές» μουσικές παραδόσεις.

Αυτό το καταλαβαίνει κάποιος αν ακούσει τη βαθιά κοντράλτο φωνή της στο περσινό άλμπουμ «BooCheeMish» της χορωδίας The Mystery of the Bulgarian Voices, που ήρθε για να μας θυμίσει τη διαχρονική αξία κάποιων σελίδων ή και κεφαλαίων της διεθνικής μουσικής στον σύγχρονο πολυμορφικό και πολυμεταβλητό κόσμο μας. Πάνω σε αυτό στηρίζεται και η παράσταση που θα απολαύσουμε στο Christmas Theater στο Κλειστό Ολυμπιακό Στάδιο Γαλατσίου (23/10), με παραδοσιακά τραγούδια και μουσικές από τη Βουλγαρία, τραγούδια της Lisa Gerrard και πολυποίκιλους συνδυασμούς μεταξύ τους, με τη συμμετοχή και παρουσία ενός σπουδαίου beatbox καλλιτέχνη, του SkilleR. Μια παράσταση που μιλάει άμεσα και με οικειότητα στο συναίσθημά μας.

Ένας κορυφαίος beatboxer στη σκηνή...

Ο SkilleR, κατά κόσμον Alexander Deyanov, είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους καλλιτέχνες του beatbox διεθνώς. Χρησιμοποιεί τη φωνή του σαν ρυθμική γεννήτρια, με τον τρόπο που το έκαναν σπουδαίοι τζαζ καλλιτέχνες και βοκαλίστες, όπως ο Bobby McFerrin, αλλά εμπλουτίζοντας αυτήν την τέχνη και εισάγοντάς την όλο και πιο βαθιά στο σύγχρονο μουσικό τοπίο. Πριν από πέντε χρόνια ο SkilleR είχε αναδειχτεί πρωταθλητής στο beatboxing σε αντίστοιχο διεθνή διαγωνισμό στο Βερολίνο κι έκτοτε περιοδεύει με επιτυχία στον κόσμο, δίπλα σε ονομαστούς ράπερ, μουσικούς της reggae, του ροκ, της world μουσικής κ.λπ. Ο ρόλος του σε αυτήν την παράσταση είναι να εντείνει τους ρυθμούς που «δένουν» τις φωνές με τα παραδοσιακά βουλγάρικα όργανα (gadulka, kaval, tambura κ.λπ.) και τα άλλα κρουστά.