Χρήστο Ραφαηλίδη, γιατί στην Ελλάδα είμαστε λίγο... εκτός θέματος;

Μια συνομιλία με τον βιμπραφωνίστα Χρήστο Ραφαηλίδη, γνωστό για την δημιουργική του ενασχόληση με την τζαζ στη σκηνή της Νέας Υόρκης. Αρχικά με τους Manhattan Vibes αλλά και με πλήθος διεθνείς συνεργασίες στη συνέχεια. Ο Ραφαηλίδης είναι όμως δραστήριος και εδώ: με σπουδαίες συνεργασίες, δίσκους με τον Μίμη Πλέσσα, μέλος του Chronos με τη Δήμητρα Γαλάνη κ.ά. Τώρα, την Τρίτη 16 Απριλίου εμφανίζεται στο Ολύμπια - Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Μαρία Κάλλας με το πρόγραμμα «The great American songbook», με την Athens Big Band και την Αμερικανίδα τραγουδίστρια Thana Alexa.

photo by Peter Stog

Πως βλέπεις την Ελλάδα από μια κάποια απόσταση;
Στην Ελλάδα είμαστε λίγο… εκτός θέματος! Ο τρόπος που παρομοιάζω την Ελλάδα είναι σαν ένας καλός βιολιστής που παίζει σε μιαν ορχήστρα αλλά δεν κουρδίζει με το σύνολο! Λέει ο μαέστρος «ελάτε να κουρδίσουμε όλοι μαζί» και λέει ο Έλληνας «όχι μεγάλε, εγώ δεν κουρδίζω – εγώ έτσι παίζω»! Έχουμε ταλέντο αλλά είμαστε ξεκούρδιστοι με τον υπόλοιπο κόσμο. Έχουμε ανθρώπους ευφυέστατους αλλά είναι αυτό το attitude, το στυλ που μας τα χαλάει! Να φανταστείς, για να κάνω αυτή τη συναυλία, το εδώ σύστημα μου ζητάει ένα κάρο χαρτιά – ακόμα και ποινικό μητρώο από την Αμερική! Από το FBI θα το πάρω;

Άνθρωποι σαν εσένα, που ζουν στο εξωτερικό, κουρδίζουν με τους άλλους;
Όλη αυτή η τεχνολογία με facebook και i-tunes, που άλλαξαν τα πάντα μέσα σε μια νύχτα, έχει και κάποια καλά. Ξαφνικά βρίσκεσαι να παίζεις μ’ έναν Κουβανό, έναν Γάλλο κι έναν Πορτορικάνο και είναι όλα μέλι γάλα: μαθαίνεις από αυτούς, μαθαίνουν αυτοί από εσένα, υπάρχει ανταλλαγή πληροφορίας. Και τα νέα παιδιά που έρχονται εδώ είναι τελείως ακομπλεξάριστα, πατούν στα πόδια τους – δεν είναι όπως παλιά, που από τους δέκα έβγαινε ένας! Τώρα βγαίνει πολύς κόσμος – θα δείξει αργότερα τι θα γίνει.

Το σημαντικό είναι ότι οι νέοι μουσικοί έχουν τώρα υψηλή εκπαίδευση.
Είναι καλό που υπάρχει κάποιος που μπορεί να σου μάθει τρία πράγματα που να μπορούν να σου αλλάξουν τη ζωή. Μιλούσα τις προάλλες με τον τρομπονίστα Chris Washburne που μου είπε πως πήγε κάποτε να κάνει master class με τον βετεράνο πιανίστα Barry Harris και παίζει το «Darn That Dream», μια μπαλάντα. Και τον σταματάει ο Barry Harris, με την ευγένεια που τον χαρακτηρίζει και του λέει: «Μπορείς να μου τραγουδήσεις τα λόγια;». Και λέει ο Chris: «Δεν τα ξέρω!». Και του λέει ο Harris: «Γι’ αυτό σκότωσες εντελώς τη μελωδία!». Από τότε που μου το είπε ο Chris, ότι μπαλάντα ή τραγούδι πάω να παίξω, κοιτάζω να ξέρω τα λόγια.

photo by Peter Stog

Αυτό μας φέρνει και στο θέμα της συναυλίας. Το «The Great American Songbook» αποτελείται κυρίως από τέτοια τραγούδια.
Όταν με πήρε ο Σάμι Αμίρης για να κάνουμε ξανά κάτι – γιατί πριν από τέσσερα χρόνια που παίξαμε εδώ με τον Κολομβιανό πιανίστα Hector Martignon με την Big Band λάτιν τζαζ, πήγε πολύ καλά – του είπα ότι θα ήταν πολύ καλό να φέρουμε μια τραγουδίστρια, την Thana Alexa, που να τραγουδάει το American Songbook σωστά και να αγγίξει και τον κόσμο με αυτή την ερμηνεία. Είναι κομμάτια που δοκιμάστηκαν και άντεξαν στον χρόνο και, γενικά, είναι γνωστά στο ελληνικό κοινό.

Πάνω τους, εξάλλου, έχει βασιστεί όλη η mainstream τζαζ.
Ακριβώς! Και επειδή υπάρχουν πολλές τραγουδίστριες στην Αθήνα, πρότεινα στο Νάκα να κάνουμε και ένα σεμινάριο εδώ. Δεν είμαι από τους Έλληνες που έφυγαν και έριξαν πέτρα πίσω μου. Όλη η οικογένειά μου είναι στην Ελλάδα και μια μέρα θα γυρίσω κι εγώ – δεν θα μείνω εδώ να γίνω καμπόης! Θα είναι ωραίο να έρθουν νέες τραγουδίστριες να τσεκάρουν τα τζαζ στάνταρντς με την Αμερικανίδα.

photo by Peter Stog

Το ότι δεν χάνεις επαφή με την Ελλάδα το δείχνεις και με τη δισκογραφία σου.
Είναι καλό με τις νότες σου να αφήσεις το δικό σου στίγμα. Στο ντουέτο με τον Μίμη Πλέσσα εγώ έπρεπε να προσαρμοστώ με τη μουσική του – είναι ένδειξη σεβασμού. Ήταν όμως και μια δημιουργική πρόκληση που αφήνει ένα σημείο αναφοράς. Δεν θα έπαιζα μπίμποπ πάνω από το «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου». Είναι άλλο να παίζεις με τον Wynton Marsalis και άλλο σε κάτι που εμπεριέχει όλη σου την κουλτούρα – και που μπορεί ν’ αγγίζει ακόμα και το Βυζάντιο. Αφενός μου άρεσε και αφετέρου τιμούσα την μουσική του τόπου μου.

Υπάρχουν περιπτώσεις που να παίζεις μουσική που δεν σου αρέσει;
Ο Γιώργος Κοντραφούρης είχε πει κάποτε σε μια διάλεξη που έκανε στο «Μουσικό χωριό»: «Αν ποτέ μου φύγει ο ενθουσιασμός, τότε θα σταματήσω αμέσως να παίζω μουσική». Μου έχει κολλήσει αυτή η φράση του Γιώργου – αλλά νιώθω πως έχω τον ίδιο ενθουσιασμό όταν παίζω τζαζ ή όταν παίζω με τραγουδίστριες όπως η Δήμητρα Γαλάνη ή η Chaka Khan. Αν χάσω αυτόν τον ενθουσιασμό δεν έχω κανένα λόγο να παίζω μουσική. Ο ενθουσιασμός είναι που μας δίνει τη χαρά της δημιουργίας.

photo by Peter Stog

Τι ετοιμάζεις τώρα;
Ένα project είναι μια ηχογράφηση των Manhattan Vibes με τον Antonio Sanchez. Λέγεται «Wabi Sabi», είναι μια γιαπωνέζικη έκφραση που λέει πως τίποτα δεν είναι τέλειο και πως η ομορφιά μπορεί να βρίσκεται και έξω από τα στάνταρντς που της δίνουμε εμείς. Το wabi sabi είναι ο αγώνας και η πορεία προς την τελειότητα.

Έχεις κάτι να προσθέσεις;
Αυτό που κάνουμε τώρα έχει το δικό του ενδιαφέρον. Ο κόσμος και η Big Band μπορεί να ξέρουν εμένα και τη μουσική μου, όμως δεν ξέρουν την Thana και αυτό σημαίνει πως θα έχουν και οι μουσικοί και το κοινό να ανακαλύψουν μια καλλιτέχνιδα με αξία. Συνέχεια μου έλεγε «ανυπομονώ να παίξουμε στην Ελλάδα»! Είναι ο ενθουσιασμός που λέγαμε πριν. Και είναι ο ενθουσιασμός που θα γίνει αυτή η συναυλία, με αυτή την εξαιρετική τραγουδίστρια, που ίσως να μην είναι εύκολο να ξαναγίνει.