Βρισκόμαστε σε ένα αχανές εργοτάξιο, το οποίο, σύμφωνα με την ωραιότατη περιγραφή του Θεόδωρου Μαραβέλια, Διευθυντή Τμήματος Τεχνικής Υποστήριξης Δωρεών στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, λειτουργεί σαν «ανοιχτό πανεπιστήμιο καινοτόμων κατασκευών και συσσώρευσης εμπειρίας και τεχνογνωσίας» για αρχιτέκτονες και μηχανικούς, επαγγελματίες και φοιτητές, οικοδόμους και μελετητές. Σημειώστε πως το έργο έχει ήδη διανύσει 39 μήνες ζωής κι έχουν εργαστεί σε αυτό περίπου 6.000 άτομα.
Από το ολόφωτο περίπτερο του Κέντρου Επισκεπτών κοιτάζουμε απέναντί μας ένα οικοδόμημα αισθητικής και ενεργειακής υπεροχής, το οποίο επαναφέρει την αναγεννησιακή και δη ουμανιστική οπτική της αρχιτεκτονικής, ανατρέποντας τα δεδομένα γύρω από το τι σημαίνει «μέγεθος» και «υψηλό» σε αυτήν την τέχνη. Μιλάμε ασφαλώς για το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), το οποίο μόλις απέκτησε –κυριολεκτικά- τη σκεπή του, ένα ενεργειακό στέγαστρο 4.700 τόνων (!), το οποίο, παραδόξως μοιάζει τόσο λεπτό και κομψό, σαν να μην πρόκειται για τσιμέντο αλλά για φύλο ασημιού.
«Ήταν ένα αίνιγμα, ένας γρίφος, η μεγαλύτερη σχεδιαστική και κατασκευαστική πρόκληση όλου του έργου, το στοίχημα που έπρεπε οπωσδήποτε να κερδηθεί!» παραδέχτηκε ο κ. Μαραβέλιας, αναφερόμενος στο επιβλητικό ενεργειακό στέγαστρο, το οποίο, παρά τις μνημειώδεις διαστάσεις του (100x100 μέτρα, φαντάζει σαν σύννεφο ή σαν λεπτεπίλεπτο «ιπτάμενο χαλί» που αιωρείται πάνω από το κτίριο», όπως δηλαδή το φανταζόταν ήδη από τα πρώτα σχέδια ο Ρέντσο Πιάνο, «ο τελευταίος αναγεννησιακός αρχιτέκτονας» σύμφωνα με τον κ. Μαραβέλια, «καθώς θέτει πάντα στο επίκεντρο του έργου του τον άνθρωπο». Πράγματι, ο σπουδαίος Ιταλός, γόνος οικογένειας οικοδόμων και δημιουργός, μεταξύ πολλών άλλων εμβληματικών έργων, του Παρισινού Κέντρου Ζωρζ Πομπιντού, φρόντισε ώστε, συνολικά, το κτίριο του ΚΠΙΣΝ, να βρίσκεται εντός ενός πάρκου-λόφου 200 στρεμμάτων, γεμάτο δέντρα και θάμνους, δίχως καμία προβολή της μνημειακής διάστασής του. Τουναντίον, εκείνο που υπερέχει εδώ, όπως τόνισε ο κ. Μαραβέλιας, «είναι η οραματική διάσταση του έργου, ως τοπόσημου βιωσιμότητας. Όσον αφορά το ίδιο το ενεργειακό στέγαστρο πρόκειται για ένα κατασκευαστικό και τεχνικό επίτευγμα τόσο για τα εγχώρια όσο και τα διεθνή κατασκευαστικά δεδομένα. Αξιοποιήθηκε, για πρώτη φορά παγκοσμίως σε ένα τόσο μεγάλο έργο, ένα σύνθετο υλικό από λεπτόρευστη ισχυρή τσιμεντοκονία και λεπτά πλέγματα χάλυβα, το ferro-cement. Με την τοποθέτηση των 5.700 φωτοβολταϊκών στοιχείων στην επιφάνειά του, το στέγαστρο θα συλλέγει επαρκή ενέργεια από τον αττικό ήλιο, ώστε να παράγει ηλεκτρική ενέργεια 2GWh ανά έτος, συμβάλλοντας με καθαρή, πράσινη ενέργεια στις βασικές ενεργειακές απαιτήσεις του κτιρίου και στην ελαχιστοποίηση των εκπομπών CO2/ρύπων».
Αυτή, λοιπόν, η «αιωνόβια κατασκευή» θα δεσπόζει πάνω από την Εθνική Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη, με την κατασκευαστική ολοκλήρωση του ΚΠΙΣΝ να αναμένεται μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2016, οπότε το έργο θα παραδοθεί ως δωρεά (ύψους 596 εκατομμυρίων ευρώ) στο ελληνικό δημόσιο, με τη μετοχή του να μεταβιβάζεται επίσης στο δημόσιο. Το κόστος της λειτουργίας του πάρκου, με το οποίο θα επιβαρυνθεί το δημόσιο, δεν είναι ακόμη γνωστό πάντως το ΚΠΙΣΝ έχει ήδη μεριμνήσει ώστε να μην είναι υπέρογκο.
Κι ενώ το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αποκτά σταδιακά την τελική του μορφή, εκτός από την ολοκλήρωση του ενεργειακού στεγάστρου, έγινε στη συνέντευξη Τύπου κι ένας απολογισμός της διετίας για το Κέντρο Επισκεπτών του Ιδρύματος- έχει δεχθεί περισσότερους από 55.000 επισκέπτες από τον Οκτώβριο του 2013, ενώ στο διάστημα αυτό, διοργανώθηκαν εκεί περισσότερες από 300 πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις με 11.000 συμμετοχές, καθώς και 290 σχολικές ξεναγήσεις με τη συμμετοχή 8.500 μαθητών. Προσωρινά (μέχρι τις 20/12), το Κέντρο Επισκεπτών λειτουργεί σαν «εργαστήρι Χριστουγέννων» με εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές, γονείς και παιδιά. Από τον Φεβρουάριο του 2016, όμως, το Κέντρο Επισκεπτών μεταφέρει τις δραστηριότητές του από το παρόν κτίριο στην Εσπλανάδα, στο νέο κτίριο που θα στεγάσει μόνιμα το σημείο συνάντησης και ενημέρωσης όλων των επισκεπτών του ΚΠΙΣΝ, στο βορειοανατολικό τμήμα του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος.
Λόρι Άντερσον ή Μπγιοργκ;… Ανάμεσα στις επόμενες κινήσεις του μεγαλύτερου πολιτιστικού πρότζεκτ εν εξελίξει της χώρας, θα είναι η εμφάνιση μιας «εμβληματικής φιγούρας της σύγχρονης ηλεκτροακουστικής μουσικής στο τετραήμερο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων του ΚΠΙΣΝ στις 23-26/6/2016», όπως ανάφερε, δίχως να δώσει ονόματα, η Μίλυ Πασχάλη, Διευθύντρια Προγραμματισμού και Παραγωγής. Ρωτώντας την ευθέως αν εννοεί κάποια από τις μεγάλες κυρίες Λόρι Άντερσον ή Μπγιοργκ, απάντησε καταφατικά. Το αίνιγμα αυτό, όμως, θα λυθεί στην επόμενη συνέντευξη Τύπου του ΚΠΙΣΝ^ «δεν θέλαμε τίποτα άλλο να κλέψει τη δόξα του στεγάστρου», όπως μας είπε χαρακτηριστικά. Εκείνο, όμως, που δέχθηκε να αποκαλύψει είναι πως η επικεφαλής καλλιτεχνική σύμβουλος στις επικείμενες εκδηλώσεις θα είναι η γενική διευθύντρια συναυλιών και ομιλιών του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, Λιμορ Τόμερ.
Πληροφορίες για το Κέντρο Επισκεπτών του ΚΠΙΣΝ: τηλεφωνικά στο 210 8778396/8 ή με email στο visitorscenter@snfcc.org (είσοδος ελεύθερη σε όλες τις εκδηλώσεις).
Δείτε εδώ τη μικρού μήκους ταινία «Όταν ο τόπος αλλάζει», η οποία παρουσιάζει τη περιβαλλοντική βιωσιμότητα στο ΚΠΙΣΝ:
http://www.snfcc.org/multimedia/videos/a-place-of-change/?lang=el Φωτογραφία: Γιώργης Γερόλυμπος
