Η Γιορτή της Μητέρας είναι μία μέρα τόσο σύνθετη όσο η ίδια η μητρότητα. Μπορεί να ορίζεται από ένα αίσθημα αγάπης, κατάνυξης και ολοκλήρωσης. Μπορεί να εμπεριέχει αβάσταχτο πόνο, κενότητα, τύψεις και μοναξιά. Μπορεί όλα αυτά, φως και σκοτάδι, να υπάρχουν ταυτόχρονα. Όμως με τις μητέρες συμβαίνει το εξής παράδοξο: έχουν κάθε λόγο να βιώνουν το απόλυτο χάος και κανένα δικαίωμα να βυθιστούν σε αυτό. Και αυτό γιατί τις εκθειάζουμε τόσο που καταλήγουμε να τις στερούμε την ανθρώπινη ιδιότητα τους. Οι μητέρες κάνουν λάθη που επιδέχονται τιμωρία και αυτοτιμωρία. Οι υπόλοιποι άνθρωποι είναι απλώς άνθρωποι που χρειάζονται κατανόηση.
Τρεις τηλεοπτικές σειρές του 2023 κατάφεραν να μας θυμίσουν πως η μητρότητα δεν έρχεται να επισκιάσει την ζωή μιας γυναίκας, αλλά συμβαίνει παράλληλα με αυτήν. Μέσα από τις ιστορίες τους παρατηρούμε πώς διαχειρίζονται το γήρας, τις ερωτικές τους σχέσεις, την επαγγελματική τους ζωή και την απλήρωτη εργασία, και κυρίως τον ίδιο τους τον εαυτό, σε έναν κόσμο που απαιτεί από αυτές τελειότητα. Αυτές οι πρωταγωνίστριες τολμούν με τεράστιο προσωπικό κόστος και αστείρευτο θάρρος, να παραδεχτούν πως η μητρότητα είναι μέρος της ταυτότητάς τους αλλά δεν την ορίζει. Και παρ’ ότι δε νιώθουν περήφανες γι’ αυτό, και άρα δεν ζητούν τον σεβασμό μας, εμείς δεν μπορούμε παρά να τους τον χαρίσουμε απλόχερα.
Ρέιτσελ Φλάισμαν - "Fleishman Is in Trouble” (Hulu, Disney+)
"Πρέπει να φορέσω πρώτη τη μάσκα οξυγόνου μου", ακούγεται να απαντά η Ρέιτσελ Φλάισμαν (Κλερ Ντέινς) στον πρώην άντρα της, Τόμπι (Τζέσι Άιζενμπεργκ), όταν την κατηγορεί για ακόμα μία φορά πως ασχολείται υπερβολικά με τη δουλειά της και καθόλου με τα παιδιά τους. Αυτό που στην ουσία του λέει - χωρίς εκείνος να ακούει - είναι πως βρίσκεται σε μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης την οποία πρέπει να επιβιώσει. Όμως τα χρονικά περιθώρια έχουν στενέψει ασφυκτικά, σε βαθμό που η Ρέιτσελ νιώθει ήδη μη ζωντανή και άρα ανίκανη να παρέχει οτιδήποτε σε οποιονδήποτε. Και κάπως έτσι εξαφανίζεται, αφήνοντας τα δύο παιδιά της στον πατέρα τους και κανένα ίχνος σχετικά με το πού βρίσκεται. Το "Fleishman Is in Trouble" μεταφράζει αφηγηματικά το αίσθημα ανυπαρξίας της πρωταγωνίστριας σε απουσία, παρουσιάζοντας τον Τόμπι ως τον κεντρικό ήρωα και τον "ήρωα" που παλεύει μόνος στη μέση του τυφώνα που προκάλεσε η ασυνέπεια της. Η σειρά, από τον τίτλο μέχρι το σενάριο, μας αποπροσανατολίζει και μας εκθέτει, επιβεβαιώνοντας την ευκολία με την οποία θα δαιμονοποιήσουμε μία μητέρα που δεν ανταπεξέρχεται στα γονικά καθήκοντα της, αντί να αναρωτηθούμε γιατί δυσκολεύεται να το κάνει. Και ο λόγος που αυτό συμβαίνει είναι επειδή εξ αρχής δεν της δίνουμε το δικαίωμα στην αδυναμία. Στο πρόσωπο της Ρέιτσελ βλέπουμε τις λιγότερο θεατές πτυχές της μητρότητας, αυτές που μένουν αθέατες για να μην διαταράξουν την ιερότητά της: την επαναφορά παλιών τραυμάτων και τη δημιουργία νέων, την κατάθλιψη, την αποσύνδεση, τη μοναξιά, το "δεν ξέρω τι κάνω", το αίσθημα απώλειας (του εαυτού, της νεότητας) και τις συνεχείς τύψεις που όλα αυτά συνεπάγονται. Και στην απουσία της βλέπουμε όχι μία μητέρα που αδιαφορεί, αλλά μία γυναίκα που δεν μπορεί να συγχωρέσει τον εαυτό της για τον τρόπο που βιώνει την μητρότητα, ο οποίος απέχει από τη μαγεία, την ομορφιά και την πληρότητα που ο κόσμος υπόσχεται και περιμένει να δει, με πέτρες στα χέρια έτοιμος να λιθοβολήσει.
Διαβάστε Επίσης
Κοστέλο Τζόουνς - "Rain Dogs” (HBO, Vodafone TV)
Ίσως τη χειρότερη μορφή κριτικής δέχονται οι μη εύπορες μητέρες, συνήθως από ανθρώπους που αφελώς πιστεύουν πως οι γυναίκες έχουν ίση ευκαιρία στην εργασία και τα χρήματα, πως το κοινωνικό υπόβαθρο της κάθε μίας είναι κάτι από το οποίο μπορούν εύκολα να απεμπλακούν και πως το σύστημα είναι εκεί για να τις στηρίξει. Αυτές οι γυναίκες θα κριθούν για τις λάθος επιλογές τους, όταν στην πραγματικότητα δεν έχουν επιλογές. Η Κοστέλο (Ντέζι Μέι Κούπερ) του "Rain Dogs” είναι μία μόνη μητέρα, αλκοολική σε διαδικασία απεξάρτησης και σεξεργάτρια. Την διώχνουν από το σπίτι και χέρι-χέρι με την κόρη της, Άιρις, ξεκινά μια ακόμα οδύσσεια στις προσωρινές κατοικίες του Λονδίνου και της βρετανικής εξοχής, σε σπίτια φίλων, σε σπίτια αγνώστων, σε δημόσια πλυντήρια. Οι ζωές τους χαρακτηρίζονται από αστάθεια και κινδύνους, και την ευθύνη κουβαλάει μία μητέρα που έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε με αυτό που είχε. Και αυτό που είχε ήταν ένα τραυματικό παρελθόν γεμάτο βία που κατάφερε να εγκαταλείψει, το οποίο όμως δεν την εγκατέλειψε ποτέ. "Αυτό είναι το πρόβλημα με το παρελθόν, όπου και να κοιτάξεις είναι πάντα εκεί". Η Κοστέλο δεν έμαθε ποτέ πώς αγαπιέται ένας άνθρωπος, κι όμως ξέρει να αγαπάει καλύτερα από τους περισσότερους. Και απόδειξη αυτού είναι η κόρη της, η οποία θα μπορούσε να στέκεται απέναντι από τη μητέρα της όπως ο υπόλοιπος κόσμος: με περιφρόνηση, με απέχθεια, με κατηγορίες. Αντί αυτού, στέκεται δίπλα της με περηφάνια, θαυμασμό κι ένα χαμόγελο. Για την Άιρις, η συναισθηματική ασφάλεια υπερέχει της οικονομικής. Το "Rain Dogs” έρχεται να αμφισβητήσει το πρότυπο μητέρας που θεωρείται το ιδανικό. Κανένα παιδί δεν έχει ανάγκη μία μητέρα που τα έχει όλα λυμένα και κινείται αβίαστα στον πολύπλοκο κόσμο της μητρότητας, κάνοντας τους πάντες να αναρωτιούνται πώς τα καταφέρνει. Ίσως μία μητέρα έχει σπουδαιότερα πράγματα να διδάξει στο παιδί της, επιτρέποντας σε αυτό να παρατηρεί με διαφάνεια και ειλικρίνεια τον γενναίο αγώνα που δίνει παρά τις άμετρες δυσκολίες. Ίσως αυτά τα οποία φοβόμαστε πως μπορούν να καταστρέψουν ένα παιδί, δεν έχουν τόση σημασία τελικά. Ίσως τα παιδιά που "στερήθηκαν" να μην στερήθηκαν και ίσως "τα απαραίτητα" δεν είναι τα απαραίτητα.
Κλερ Πιρς - "Tiny Beautiful Things” (Hulu, Disney+)
Η Κλερ (Κάθριν Χαν) είναι μία σύζυγος χωρίς τον άνδρα της, μία μητέρα χωρίς την κόρη της και μία κόρη χωρίς τη μητέρα της. Είναι επίσης μία συγγραφέας που δε γράφει, μία γυναίκα που νιώθει σεξουαλική αλλά δεν κάνει σεξ, μία χρήστης που δεν κάνει ουσίες, ένας δυναμικός χαρακτήρας τόσο συχνά χωρίς δύναμη. Όλες αυτές οι αντιφάσεις την έχουν φέρει λίγο πριν τα 50 της να αιωρείται σε ένα χρονικό μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, ανίκανη να υπάρξει. Ανατρέχοντας στα τραυματικά χρόνια της ενηλικίωσής της, προσπαθεί να ενώσει της κουκίδες από το τότε στο τώρα, για να καταλάβει πώς βρέθηκε να επιπλέει μόνη στο χάος όταν το μόνο που ήθελε ήταν φροντίδα και σταθερότητα. Σε αυτήν την ενδοσκοπική διαδικασία, η Κλερ έρχεται αντιμέτωπη με τα σκληρά ερωτήματα που αποφεύγουμε να απαντήσουμε. Μπορούμε να ξεφύγουμε από τον εαυτό μας και τα μοτίβα πάνω στα οποία τον χτίσαμε; Ή είμαστε καταδικασμένοι να γυρνάμε ξανά και ξανά σε αυτό που ξέρουμε, ακόμα κι αν αυτό που ξέρουμε μας κάνει κακό; Τι περιθώριο έχει μία μητέρα να ενδίδει σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές; Τι περιθώριο έχει να κάνει λάθη; Το "Tiny Beautiful Things” σκιαγραφεί την πρωταγωνίστρια του μέσα από τις αποτυχίες της και εξετάζει το βάρος αυτών με γνώμονα τη μητρότητα. Είναι οκ να βιώνεις κρίση ταυτότητας, εκτός αν είσαι μητέρα. Είναι οκ να μην είσαι υπόδειγμα συζύγου, εκτός αν είσαι μητέρα. Είναι οκ να μην ξέρεις τι κάνεις με τη ζωή σου, εκτός αν είσαι μητέρα. Η Κλερ τολμά να είναι άνθρωπος και αυτό της στερεί την επαφή με την κόρη της. Όμως παράλληλα ξέρει πως ο μόνος τρόπος να συνδεθεί πραγματικά μαζί της, είναι να καταλάβει η ίδια τον εαυτό της ώστε να της συστηθεί ξανά, με αυθεντικότητα. Και το εγχείρημα του επαναπροσδιορισμού δεν είναι εύκολο για κανέναν. Για τους περισσότερους ανθρώπους είναι αποδιοργανωτικό. Για μία μητέρα όμως είναι ριψοκίνδυνο, και άρα βαθιά θαρραλέο.
