Σε ένα πολύ ήσυχο στενάκι, τη μικροσκοπική Τσοτυλίου στον Βοτανικό, ένα φορτηγό ξεφορτώνει πρωί πρωί. Η πόρτα στο Νο 3 είναι ανοιχτή, αφήνοντας τη μυρωδιά του κομμένου ξύλου να φτάσει μέχρι έξω. Στο συνεργατικό εργαστήριο της Ludd, το οποίο κατά καιρούς έχει δώσει εργαλεία και τεχνογνωσία σε πολλά εγχειρήματα της αθηναϊκής upcycling κοινότητας, τον τελευταίο χρόνο στεγάζεται η κοινωνική επιχείρηση Ροκάνι. Μεγάλες ξύλινες παλέτες στοιβάζονται στο υπόγειο μηχανουργείο. Προέρχονται από μια εταιρεία μεταφοράς τζαμιών που σκόπευε να τις πετάξει. Αντ’ αυτού πρόκειται να αποσυναρμολογηθούν και να αποκτήσουν εκ νέου ζωή.
«Η πραγματικότητα δεν είναι και πολύ με το μέρος σου όταν θέλεις να δουλέψεις με επαναχρησιμοποιημένα υλικά», μου λέει ο Στράτος Χατζηγιαννάκης χαμογελώντας με μια δόση πικρίας. Η συγκεκριμένη μεταφορική είναι από τις λίγες με τις οποίες έχει σταθερή συνεργασία το Ροκάνι, αλλά σε γενικές γραμμές η πρώτη ύλη βρίσκεται από φίλους και γνωστούς και κατά σύμπτωση, αν το εξασκημένο μάτι της ομάδας προλάβει κάποιον πεταμένο «θησαυρό» στους δρόμους της Αθήνας. Ίδιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν στη διαχείριση των δικών τους απορριμμάτων, όπως το αναπόφευκτο πριονίδι, μια και οι εταιρείες ανακύκλωσης έχουν μάθει στις μεγάλες, τυποποιημένες αλυσίδες παραγωγής.
Όμως στα δύσκολα φαίνονται οι μάστορες κι αν κάτι χαρακτηρίζει όλα τα μέλη της ομάδας είναι ότι ξέρουν να δίνουν «λύσεις σε απλά ή σύνθετα προβλήματα», όπως διατείνονται οι ίδιοι. Το Ροκάνι συστάθηκε το 2016 ως ένα κράμα τεχνιτών, ξυλουργών, σιδεράδων, ηλεκτρολόγων και σχεδιαστών, που είχε στο κέντρο το upcycled μοντέρνο έπιπλο: στο ιστορικό του συναντάς εξαιρετικής αισθητικής αντικείμενα για το σπίτι, όπως τραπέζια με χυτό τσιμέντο, παγκάκια από παραθυρόφυλλα ή φωτιστικά με αμορτισέρ.
«Από τη στιγμή που υπάρχει κάτι διαθέσιμο γιατί να πας σε κάτι άλλο, το οποίο μάλιστα γνωρίζεις πως είναι πεπερασμένο;»
Ωστόσο, πλέον η κατεύθυνση είναι προς μεγαλύτερα κατασκευαστικά πρότζεκτ. «Όποιο έπιπλο κι αν ζητήσει ένας πελάτης, έχει στο μυαλό του τις τιμές των τεράστιων εργοστάσιων παραγωγής τύπου ΙΚΕΑ, τις οποίες είναι αδύνατο να ανταγωνιστείς όσο ποιοτικά πράγματα κι αν φτιάξεις», εξηγεί ο Στράτος. «Πλέον δουλεύουμε περισσότερο με γραφεία αρχιτεκτονικών μελετών, εταιρείες και εργολάβους παρά με μεμονωμένους ιδιώτες».
Σε κάθε φιλόδοξο εγχείρημα, ανάλογα με τις ανάγκες, δίπλα στο Ροκάνι στέκονται κι άλλες ομάδες με αντίστοιχη φιλοσοφία. Έτσι, σε συνεργασία με την Κοιν.Σεπ. FatCut, έχουν φτιάξει ένα ολόκληρο upcycled δωμάτιο ξενοδοχείου στο Παλαιό Φάληρο αλλά κι έναν πεζόδρομο στην Κυψέλη, μαζί με τον Φραν από το Πλαστικουργείο κατασκεύασαν μια σειρά από μηχανήματα κατ’ οίκον επεξεργασίας πλαστικού, ενώ η συστέγαση με το Ludd δίνει παραπάνω σιγουριά για μελλοντικά βήματα.
«Αν και μέχρι στιγμής ελάχιστοι πελάτες μάς προσεγγίζουν λόγω του upcycling, το τελευταίο διάστημα υπάρχει μια βελτίωση στο πόσο δεκτικοί είναι σε σχέση με την ιδέα του επαναχρησιμοποιημένου υλικού», μου λέει ο Παναγιώτης Γιαννόγκωνας, νεότερο μέλος στο Ροκάνι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, ο νέος χώρος του περιοδικού «Σχεδία» στην οδό Κολοκοτρώνη 55, όπου το στιλ του παλιού εξασφάλισαν δεκάδες πάνελ reclaimed ξύλου ως επένδυση τοίχου, αλλά κι ένα under construction ξενοδοχείο στο Μεταξουργείο που παραδίδεται το Μάρτιο με έξι δωμάτια, πλήρως ανακαινισμένα κι εξοπλισμένα (από πατώματα έως κρεβάτια και ντουλάπες) με upcycled υλικά.
Ο Παναγιώτης είναι το ακαδημαϊκό καμάρι της ομάδας, καθώς ως προηγούμενη θέση το βιογραφικό του περιλαμβάνει το ερευνητικό κέντρο Δημόκριτος, αλλά και «ο πιο δεινός upcycler», όπως τον αποκαλούν οι υπόλοιποι χαριτολογώντας για το πείσμα του στην επανάχρηση. «Από τη στιγμή που υπάρχει κάτι διαθέσιμο γιατί να πας σε κάτι άλλο, το οποίο μάλιστα γνωρίζεις πως είναι πεπερασμένο;» ρωτάει ρητορικά. «Άλλωστε, ως βιολόγος μπορώ να πω με σιγουριά πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι κατασκευασμένος να κάθεται μπροστά από έναν υπολογιστή και να σκέφτεται συνεχώς, πρέπει να χρησιμοποιεί τα χέρια του. Ακόμη και το να βιδώσεις μια βίδα σού αλλάζει εντελώς τον τρόπο σκέψης».
Κάν’ το μόνος σου
Με τα μηχανήματα Precious Plastic που σχεδίασαν το Ροκάνι και το Πλαστικουργείο, κάθε καταναλωτής μπορεί να κάνει κατ’ οίκον επεξεργασία του πλαστικού: άδεια μπουκάλια, ποτηράκια του καφέ ή ό,τι άλλο χρησιμοποιημένο μπαίνει στον αυτόματο σπαστήρα (shredder) για να συνθλιφθεί, έπειτα περνά είτε στη χύτευση με συμπίεση (compressor) είτε στη χύτευση με έγχυση (injector). Και στις δύο περιπτώσεις, καλούπια δίνουν το τελικό σχήμα της παραγωγής.
Άγγελο Κλάδη - [email protected]
