© Shutterstock
Σε ένα ταξίδι από τις αρχαίες, μυσταγωγικές τελετές των Ελευσίνιων Μυστηρίων, στην επαναστατική rave κουλτούρα των 90s και τη σημερινή απήχηση των ψυχεδελικών στα μεγάλα μουσικά φεστιβάλ, πάρτι ή πιο τετ-α-τετ μαζώξεις, μας παρέσυρε η συζήτηση που διοργάνωσε η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση την Πέμπτη 25/5. Η πιο πρόσφατη συνάντηση του Society Uncensored επικεντρώθηκε στο "τι συμβαίνει με τα ψυχεδελικά;", σε μια απόπειρα να καταρρίψει μύθους και λανθασμένες αντιλήψεις που επικρατούν για τα LSD, να αφηγηθεί την ιστορία χρήσης τους ανά τις δεκαετίες, αλλά και να ενημερώσει σχετικά με τους κινδύνους ή τα οφέλη μιας ψυχεδελικής ουσίας.
Ο πρώτος άνθρωπος που κατάφερε να εξηγήσει τις ψυχεδελικές παρενέργειες του LSD ήταν ο Ελβετός χημικός Albert Hofmann. Το 1943, ο Hoffmann δοκίμασε μια νέα χημική σύνθεση, που είχε παρασκευάσει πέντε χρόνια νωρίτερα: διαιθυλαμίδιο του λυσεργικού οξέος (ναι, το περιβόητο LSD). Φεύγοντας από το εργαστήριό του με το ποδήλατο, άρχισε να αισθάνεται ό,τι μαντεύουμε πως έχετε νιώσει κι εσείς την πρώτη φορά που δοκιμάσατε ψυχεδελικά: αλλαγή θερμοκρασίας, στρες, φόβο και τελικά μια ανεξήγητη ευφορία που τον έκανε να βλέπει τα χρώματα πιο έντονα και τον κόσμο γύρω του να έχει μια αλλόκοτη όψη.
Η πραγματική ιστορία, όμως, ξεκινά πολύ πριν τα 40s. Η χρήση ψυχεδελικών υπολογίζεται ότι γινόταν χιλιετίες πριν, καθώς υπάρχουν μελέτες που συνδέουν την έκσταση των Ελευσίνιων Μυστηρίων με τον κυκεώνα, ένα ποτό φτιαγμένο από νερό, μέλι, ένα είδος μέντας και δημητριακά. Η ανθρωπολόγος Ελεάνα Μπασκούτα, την οποία παρακολουθήσαμε σε ένα από τα βίντεο της συζήτησης, εξηγεί ότι το ιερό ποτό που δινόταν στους μύστες κατά τη διάρκεια των μυστηρίων (συνήθως τον Σεπτέμβριο) κέντρισε πολύ αργότερα το ενδιαφέρον του καθηγητή Carl A. P. Ruck, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Albert Hoffmann για να διερευνήσουν περαιτέρω την παράξενη αυτή συνθήκη. Ο Ruck και ο Hoffmann επιχείρησαν να μελετήσουν την ευρύτερη περιοχή της Ελευσίνας όπου ήταν ανεπτυγμένη η καλλιέργεια δημητριακών, ώστε να ανακαλύψουν ποιου είδους μύκητας πιθανότατα προσβάλλει τα σιτηρά και προκαλεί αυτές τις ψυχεδελικές ιδιότητες (τη συνολική έρευνα μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο "The Road to Eleusis: Unveiling the Secret of the Mysteries").
Η χρήση LSD, φυσικά, δεν περιοριζόταν μόνο στην Ελλάδα: καταγράφεται στις θρησκευτικές τελετές των σαμάνων στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες από την Ανατολική Ασία για τη χρήση ψυχεδελικών ουσιών με στόχο το βίωμα μιας μεταφυσικής εμπειρίας. Μάλιστα, μία κάπως παράλογη θεωρία αποδίδει την υψηλή νοημοσύνη των πιθήκων στην κατανάλωση μανιταριών.
"είναι πολύ βασικό να μπορείς να μοιραστείς κοινές εμπειρίες με άλλα άτομα για τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, αντί τα άτομα να είναι ''νησιά''"
Παρά το ενδιαφέρον που κρύβουν οι ιστορικές αναδρομές και έρευνες για τη χρήση LSD στα αρχαία χρόνια, η συζήτηση στη Στέγη γρήγορα έστρεψε την προσοχή μας στη σύγχρονη εποχή, τους κινδύνους κατάχρησης ψυχεδελικών ουσιών και πώς τις αντιμετωπίζει η σημερινή κοινότητα. Ο συνιδρυτής της Ελληνικής Εταιρείας Ενθεογόνων, Γιάννης Τακούσης, μας μίλησε για την ψυχεδελική αναγέννηση στις αρχές του 2000 που έφερε στο προσκήνιο νέες εργαστηριακές έρευνες, τα αποτελέσματα των οποίων, ωστόσο, άρχισαν να διαδίδονται στην κοινωνία με έναν όχι ιδιαίτερα εμπεριστατωμένο τρόπο. "Ελπίζουμε να μην επαναλάβουμε τα λάθη που έγιναν στις προηγούμενες δεκαετίες" ανέφερε ο Τακούσης σχετικά με την παραπληροφόρηση που συχνά παρατηρείται γύρω από τις ιδιότητες των ψυχεδελικών. Για παράδειγμα, ο συχνός και λανθασμένος χαρακτηρισμός του ως ναρκωτικό: "Όλα αυτά θεωρούνται ψυχοδραστικές ουσίες, τα ναρκωτικά είναι μια υποκατηγορία τους. Αν κάποιος θεωρεί ότι το LSD σε ναρκώνει… κάτι κάνει λάθος".
Η παραπληροφόρηση είναι ένας από τους λόγους που ιδρύθηκε η Ελληνική Εταιρεία Ενθεογόνων. Ο οργανισμός φροντίζει να υπάρχει σωστή ενημέρωση για όσους κάνουν χρήση LSD, καθώς αυτές προφανώς έχουν έναν συγκεκριμένο βαθμό επικινδυνότητας. Πέρα της πληροφόρησης, σημαντική είναι επίσης η δημιουργία μιας κοινότητας, ενός safe space. Για τον Γιάννη Τακούση, "είναι πολύ βασικό να μπορείς να μοιραστείς κοινές εμπειρίες με άλλα άτομα για τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, αντί τα άτομα να είναι "νησιά", δηλαδή μόνοι, κάτι που βλέπουμε πολύ στην επαρχία". Την ίδια άποψη υποστηρίζει και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, DJ και συνιδρυτής της Creative Director της πολιτιστικής πλατφόρμας &Beyond. "Σημασία έχει επίσης το περιεχόμενο και η εκάστοτε κοινότητα που κάνει χρήση LSD, π.χ. τα φεστιβάλ, γιατί σχετίζονται πολύ με την εκστατική εμπειρία" τόνισε ο Παπαϊωάννου.
Πρωτο-ravers και η βιομηχανία της διασκέδασης
Στα φημισμένα rave πάρτι της δεκαετίας του ’90 αναφέρθηκε ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ, Λέανδρος Κυριακόπουλος, εξηγώντας ότι, αν και ενδεχομένως να μην έχουμε καταλάβει ακριβώς τι έγινε με τα rave εκείνης της εποχής, ήταν "ένα νεανικό ξέσπασμα με τη μορφή του πολυήμερου πάρτι υπό τους ήχους της ηλεκτρονικής μουσικής και την κατανάλωση ουσιών, μια συλλογική εμπειρία που εν μέρει κατανάλωνε ένα τοπίο φαντασίας από τα ερείπια του βιομηχανικού παραδείγματος και της αυτοματοποιημένης γραμμής παραγωγής". Η techno και rave μουσική άνθισε στο αποβιομηχανοποιημένο Ντιτρόιτ, το Βερολίνο μετά την πτώση του τοίχους και το Μάντσεστερ επί Μάργκαρετ Θάτσερ. Στην Αθήνα, η εξάπλωση της rave κουλτούρας ακολούθησε επίσης μια μεταβιομηχανική συνθήκη, η οποία "ευνόησε την ανασυγκρότηση της ταυτότητας στη νέα πληροφοριακή εποχή" λέει ο κ. Κυριακόπουλος.
Από τα επαναστατικά, ψυχαγωγικά πάρτι της νεολαίας, φαίνεται πως οδηγηθήκαμε σε μια ακόμη καπιταλιστική συνθήκη. Συζητώντας για την πολιτιστική διακίνηση των rave πάρτι σήμερα, ο καθηγητής του ΕΚΠΑ επισήμανε ότι αυτή "δεν εστιάζει τόσο στην αξιοποίηση των ηχοτοπίων για τη δημιουργία μίας συλλογικής κοινότητας, αλλά περισσότερο "μολύνει" τη βιομηχανία της διασκέδασης με δυστοπικές εικόνες της καπιταλιστικής κρίσης και τον φαντασιακό κόσμο των πληροφοριακών μέσων, που προφανώς οφείλεται εν μέρει στον τρόπο κατανάλωσης και οργάνωσης των πάρτι, με αποτέλεσμα αυτά να λειτουργούν πλέον ως προϊόν".
Από τον εθισμό στο microdosing
Το LSD είναι ναρκωτική ουσία, λέει η υποψήφια ψυχαναλύτρια ΕΨΕ Μαρία Σχίζα, αλλά μεγαλύτερη σημασία έχει το ψυχολογικό αντίκτυπο, καθώς τα ψυχεδελικά συνήθως καταναλώνονται επειδή το άτομο θέλει να ζήσει ξανά και ξανά αυτή τη μοναδική εμπειρία και όχι απαραίτητα επειδή είναι εθισμένο βιολογικά, όπως συμβαίνει με ναρκωτικές ουσίες σαν την ηρωίνη ή την κοκαΐνη. Η καθηγήτρια φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, Χριστίνα Δάλλα, συμπλήρωσε ότι σε χώρες όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Ελβετία κάποιοι ψυχίατροι μπορούν -υπό συγκεκριμένες συνθήκες- να συνταγογραφήσουν ψιλοκυβίνη ή MDMA (έκσταση). Στην Ελλάδα, βέβαια, δεν υπάρχουν φάρμακα που περιέχουν ψυχεδελικές ουσίες, όμως εξειδικευμένοι ψυχίατροι και φαρμακολόγοι μπορούν να αναλάβουν έρευνες για τη χορήγηση ψυχεδελικών στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας, εφόσον αυτά νομιμοποιηθούν.
Ωστόσο, ίσως το microdosing να μην είναι τελικά η λύση. Αν και έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα LSD μπορούν να λειτουργήσουν θετικά σε ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο (ορισμένες έρευνες δείχνουν μάλιστα ότι μπορούν να μας θεραπεύσουν από τον εθισμό σε μια άλλη ουσία), ο Λέανδρος Κυριακόπουλος μάς συμβουλεύει να σκεφτόμαστε το microdosing ως μελλοντικά επικίνδυνο, στην καλύτερη περίπτωση. Παρά τη ρομαντικοποίηση της χρήσης τους και τον υπαρξιακό αναστοχασμό που προκαλούν οι ψυχεδελικές ουσίες, ο ίδιος βλέπει το microdosing να κατευθύνεται στα πλαίσια των σκοπών των φαρμακευτικών εταιρειών και σε μια οικονομία του ψυχισμού. "Επικρατεί μια νεοφιλελεύθερη ιδεολογία που επιδιώκει την εντατικοποίηση κάθε τύπου παραγωγής σχετικού με το σώμα, τη σκέψη, τη φαντασία και τα συναισθήματα. Δεν γίνεται επομένως να βλέπω το microdosing, ειδικά αν το συνδέσουμε με τα ψυχεδελικά -που δεν πιστεύω ότι το κάνουμε-, να κυκλοφορεί στην ίδια ψυχοοικονομία φαρμάκων για τη διαχείριση του σώματος που περιλαμβάνει το aderal π.χ. για την επαύξηση της προσοχής, zanax για τις καθημερινές κρίσεις πανικού, Viagra για την τόνωση της ανδρικής σεξουαλικότητας κ.ο.κ.".
Διαβάστε Επίσης
