Γεννήθηκα στη Χάλκη, στα Πριγκιπόννησα, όπου πέρασα ένα μέρος των παιδικών και νεανικών μου χρόνων. Κάποια στιγμή αρχίσαμε τους χειμώνες να μεταφερόμαστε στην Κωνσταντινούπολη. Στην αρχή μέναμε σε μια πάροδο του Πέραν και μετά στα Ταταύλα. Η Πόλη τότε είχε πληθυσμό γύρω στο ενάμισι εκατομμύριο, σήμερα έχει πάνω από είκοσι. Ο κοσμοπολιτισμός της ήταν χαρακτηριστικός. Μόλις πάταγα το πόδι μου στη λεωφόρο του Πέραν, βγαίνοντας από το αυστριακό λύκειο όπου σπούδαζα, άκουγα ταυτόχρονα τούρκικα, ελληνικά, αρμένικα, εβραϊκά, ιταλικά και γαλλικά. Έξι γλώσσες την ίδια στιγμή δηλαδή και ούτε καν γύριζα να κοιτάξω γιατί έτσι ήταν η πραγματικότητα εκεί. Αυτό με έκανε άνθρωπο των πόλεων – δεν είμαι καθόλου της φύσης.
Μεγαλώνοντας πήγα στη Βιέννη για σπουδές Οικονομίας, κάτι που δεν ήθελα καθόλου. Όταν τις διέκοψα αποφάσισα να εγκατασταθώ στην Αθήνα, γιατί ήθελα να ασχοληθώ με το γράψιμο και επιθυμούσα να το κάνω στη μητρική μου γλώσσα. Ήρθα στα τέλη του 1964. Ορισμένα πράγματα μου έκαναν πολύ μεγάλη εντύπωση. Καταρχάς, η διαφορά μεταξύ μέρας και νύχτας. Η Αθήνα τη νύχτα άλλαζε όψη, ήταν άλλη πόλη. Ακόμη και οι άνθρωποι συμπεριφέρονταν διαφορετικά τη νύχτα, ακόμη και τα κτίρια ήταν διαφορετικά. Αυτή η μεγάλη διαφορά που συντελούνταν μέσα σε λίγες ώρες με μάγεψε.
Κάτι άλλο που με γοήτευσε πολύ ήταν οι δύο λόφοι που κοιτάζονται όλο το εικοσιτετράωρο. Από τη μια έχεις την Ακρόπολη που συμβολίζει το μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας και από την άλλη τον Λυκαβηττό, δηλαδή τη μεσοαστική Αθήνα. Με λυπεί που άνθρωποι οι οποίοι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εδώ δεν το παρατηρούν. Με κέρδισε επίσης η στενή σχέση της πόλης με τον ήλιο. Ξέρετε, η Κωνσταντινούπολη είναι πιο ωραία με το ψιλόβροχο, οι κάτοικοι της Βιέννης χαίρονται όταν βγαίνει ο ήλιος, όμως δεν της ταιριάζει. Αντίθετα, η Αθήνα είναι πόλη που ο ήλιος της πάει πολύ. Ερχόμενος εδώ, άρχισα να ανακαλύπτω τις συνοικίες – το κάνω σε κάθε πόλη που πηγαίνω. Ξεκίνησα με εκείνες του κέντρου, επεκτάθηκα στους Αμπελοκήπους, την Κυψέλη, το Παγκράτι και έφτασα μέχρι την Κηφισιά.
Έχω μείνει σε διάφορα σημεία – το πρώτο ήταν η λεωφόρος Αλεξάνδρας. Δεν αγόρασα ποτέ δικό μου διαμέρισμα διότι έπειτα από λίγα χρόνια σε μια συνοικία βαριόμουν και ήθελα να πάω αλλού. Στην Κυψέλη ήρθα το 2004 και συνεχίζω να θέλω να μείνω. Η Αγίας Ζώνης όπου κατοικώ δεν είχε τόσα καφέ όσα σήμερα. Ωστόσο παραμένει ένας πολύ ιδιαίτερος πεζόδρομος, μια γειτονιά όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους – κάτι που χαίρομαι ιδιαιτέρως. Εδώ ακόμη επιβιώνει η νοοτροπία της μεσοαστικής συνοικίας. Λίγο παρακάτω βρίσκεται η ιστορική ταβέρνα "Πλάτανος" που παλιά λεγόταν "Σβίγκος". Πάω συχνά και τρώω εκεί. Όταν θέλω να αλλάξω λίγο πηγαίνω στην "Οινοθήρα" στην Καισαριανή. Αυτά τα δύο μαγαζιά μου αρέσουν γιατί δεν έχουν αλλάξει. Σπανίως πάω αλλού.
Αστυνομικά μυθιστορήματα διάβαζα από παλιά, αλλά το έγκλημα άρχισε να με ενδιαφέρει ως γραφή όταν άρχισα να γράφω τα σενάρια για την "Ανατομία ενός εγκλήματος". Έγραψα το πρώτο μυθιστόρημα με ήρωα τον Χαρίτο το 1992, την τρίτη χρονιά της σειράς. Πώς προέκυψε; Ένα πρωί καθόμουν στον υπολογιστή και όπως έγραφα, είδα πίσω από την οθόνη μια τριμελή τυπική μικροαστική οικογένεια –μια γυναίκα, έναν άντρα και ένα παιδί– σαν να ήταν ζωντανοί. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν τελείως αρνητική. Σκέφτηκα ότι είχα γράψει αρκετά για μικροαστούς στη σειρά, δεν χρειαζόταν άλλο. Έλα όμως που ο άντρας ήταν πεισματάρης και δεν έφευγε. Τον έβλεπα κάθε μέρα μπροστά μου και αυτό είχε γίνει βασανιστήριο, διότι με απασχολούσε η προσωπικότητά του και δεν μπορούσα να δουλέψω. Μια μέρα σκέφτηκα ότι για να με βασανίζει τόσο θα ήταν είτε αστυνομικός είτε οδοντίατρος – εκείνη την περίοδο υπέφερα από τα δόντια μου. Τότε κατάλαβα ότι είχα μπροστά μου έναν αστυνομικό με την οικογένειά του. Στην Ελλάδα αλλά και σε πολλές άλλες χώρες οι αστυνομικοί επιδιώκουν να κάνουν οικογένεια επειδή είναι μικροαστοί. Στην πραγματική ζωή δεν είναι μοναχικοί όπως παρουσιάζονται σε πολλά μυθιστορήματα.
"Σε αντίθεση με τη σημερινή κοινωνία η οποία από τη δεκαετία του 1980 και μετά παρασύρθηκε από τον εικονικό πλούτο, η κοινωνία που γνώρισα στη δεκαετία του 1960 παρότι ήταν φτωχή ήξερε να διαχειρίζεται με αριστοτεχνικό τρόπο τη φτώχεια της."
Από το πρώτο βιβλίο που έγραψα για τον Χαρίτο έως σήμερα, το έγκλημα έχει αλλάξει πάρα πολύ, με την έννοια ότι πλέον εγκαθίσταται η νοοτροπία ότι οποιοδήποτε μέσο είναι θεμιτό αρκεί να αποκτήσεις χρήμα. Σε αντίθεση με τη σημερινή κοινωνία η οποία από τη δεκαετία του 1980 και μετά παρασύρθηκε από τον εικονικό πλούτο, η κοινωνία που γνώρισα στη δεκαετία του 1960 παρότι ήταν φτωχή ήξερε να διαχειρίζεται με αριστοτεχνικό τρόπο τη φτώχεια της. Σήμερα λέμε πως με τα λεφτά που παίρνουμε δεν μπορούμε να πληρώσουμε το νοίκι. Εκείνοι τι έπρεπε να πουν; Κι όμως δεν έχαναν ούτε το χιούμορ ούτε το χαμόγελό τους. Καθόσουν σε ένα ταβερνάκι στις Τζιτζιφιές να φας και παραδίπλα μια παρέα που έτρωγε ντομάτα, αγγούρι και σαρδέλες μιλούσε με τόσο χιούμορ που ξεραινόσουν στα γέλια. Είχαν οι άνθρωποι μια διαφορετική ματιά πάνω στις δυσκολίες, η οποία δεν συναντάται σήμερα.
Άκουγα λαϊκή μουσική, πήγαινα στον Πειραιά, αλλά και στο Φαληρικό Δέλτα και άκουγα τον Τσιτσάνη. Οι παλιοί ρεμπέτες όταν έπαιζαν δημιουργούσαν ένα κλίμα το οποίο περιλάμβανε τη διασκέδαση αλλά ταυτόχρονα ήταν βαθιά τελετουργικό. Τα γκαρσόνια δεν ρωτούσαν καν τι να φέρουν, ρετσίνα έφερναν σε όλους. Από το 1965 και μετά είχα πολλούς φίλους Πολίτες, αλλά και άλλους με τους οποίους αναπτύξαμε πολιτικούς δεσμούς. Θυμάμαι πόσες βραδιές ξεκινούσαμε για φαγητό και πολιτική κουβέντα η οποία τραβούσε έως τις τρεις τη νύχτα. Αυτές οι συζητήσεις θεωρούνταν αυτονόητες, κάτι που επίσης δεν συμβαίνει σήμερα. Δεν βγαίναμε για να πιούμε απλώς ένα τσίπουρο. Κάποιοι φίλοι με τους οποίους βρισκόμαστε μέχρι σήμερα λένε για τις νέες γενιές ότι δεν έχουν να πουν τίποτα, την ίδια στιγμή που εμείς ακόμη έχουμε να πούμε τόσα. Μη φανταστείτε πως δεν υπήρχαν διαφωνίες. Υπήρχαν και μάλιστα σε καθημερινή βάση, αλλά η ένταση ήταν ευχάριστη, δεν μας θύμωνε. Πάνω στη διαφωνία έπεφτε και το χιούμορ.
Θυμάμαι τα γέλια που κάναμε με τον Αντρέα Καμιλέρι. Είχα πολύ στενή φιλική σχέση μαζί του και τον έβλεπα κάθε φορά που πήγαινα στη Ρώμη. Ο Καμιλέρι, ο οποίος είχε χάσει και τα δυο μάτια του, είχε ένα χιούμορ ανατρεπτικό. Μιλούσε λίγα γαλλικά κι εγώ ακόμη λιγότερα ιταλικά. Γι’ αυτό στις συναντήσεις μας έπαιρνα πάντα μαζί μου τον Λουίτζι, ένα παλικάρι που εργαζόταν στον εκδοτικό οίκο ο οποίος μετέφραζε τις συνομιλίες μας. Πολλές φορές από τα γέλια δυσκολευόταν να μεταφράσει.
Με τον Σάμη Γαβριηλίδη γνωριστήκαμε όταν είχε το μαγαζί στην πλατεία Κολοκοτρώνη. Όταν αποφάσισε να ιδρύσει τον δικό του εκδοτικό οίκο του έδωσα να βγάλει το πρώτο μου μυθιστόρημα, το "Νυχτερινό δελτίο". Έτσι δέσαμε και όσο ζούσε έβγαλε όλα μου τα μυθιστορήματα, δεν έχω βγάλει σε άλλο εκδοτικό οίκο. Μετά τον θάνατό του τα βγάζει ο γιος του, Φοίβος Βλάχος, στις εκδόσεις Κείμενα.
Στην Ελλάδα έχουμε θέμα έλλειψης αναγνωσιμότητας. Δεν συμβαίνει εδώ αυτό που βλέπω στους Ισπανούς, οι οποίοι τρέχουν να αγοράσουν ένα βιβλίο να πάνε σπίτι τους να διαβάσουν. Αναφέρω τους Ισπανούς ως παράδειγμα γιατί είμαστε κοντά ιδιοσυγκρασιακά, σε αντίθεση με τους Γερμανούς. Στην Ελλάδα λοιπόν δεν αναπτύχθηκε ποτέ η περιέργεια και η έλξη για την ανάγνωση από τα μαθητικά χρόνια.
Πηγαίνω σε βιβλιοπωλεία, αν και πλέον όχι πολύ συχνά. Παλιότερα πήγαινα στον Ελευθερουδάκη, στην Εστία αλλά και πολύ συχνά στου Γκοβόστη, για να αναφέρω τα τρία κυριότερα. Δεν πηγαίναμε εκεί μόνο για να ψάξουμε τα βιβλία, αλλά για να συναντήσουμε τους ανθρώπους που ήταν εκεί, με τους οποίους κάναμε συχνά πολύ ωραίες συζητήσεις.
"Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση. Έχουμε φτάσει στο σημείο η μαυρίλα να ταυτίζεται με τη βαθυστόχαστη σκέψη. Μα πώς έχει προκύψει κάτι τέτοιο;"
Έκανα παρέα με συγγραφείς πριν από χρόνια. Πλέον δεν κάνω τόσο συχνά λόγω ηλικίας, δεν μπορώ να βγαίνω κάθε βράδυ έξω. Η πανδημία επίσης άλλαξε δυστυχώς πολύ τον τρόπο ζωής μου. Όταν έκανα παρέα μαζί τους γελούσαμε και πειραζόμασταν πολύ. Θα πω τώρα για έναν συγγραφέα –χωρίς να αναφέρω το όνομά του, γιατί έχει πεθάνει– ο οποίος σε μια συνέντευξη όταν τον ρώτησαν κάτι απάντησε: "Κοιτάξτε να δείτε, ο Πίντερ, ο Μπέκετ κι εγώ δεν τα κάνουμε αυτά". Είχε γίνει χαμός με αυτή του την ατάκα. Κάθε φορά που έβλεπα τους φίλους μου με κοιτούσαν με νόημα και με ρωτούσαν: "Εσύ και ο Μπρεχτ τα κάνετε αυτά;". Γελούσαμε τόσο πολύ. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση. Έχουμε φτάσει στο σημείο η μαυρίλα να ταυτίζεται με τη βαθυστόχαστη σκέψη. Μα πώς έχει προκύψει κάτι τέτοιο;
Info: Το βιβλίο "Η εξέγερση των Καρυάτιδων" του Πέτρου Μάρκαρη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κείμενα.
Διαβάστε Επίσης
