Πολλές και συναρπαστικές καταστάσεις, αυτό δηλαδή που βρίσκεται ανάμεσα "ανάμεσα στις παραστάσεις και τις εγκαταστάσεις", όπως χαρακτηριστικά είπε η διευθύντρια πολιτισμού της Στέγης Ιδρύματος Ωνάσση Αφροδίτη Παναγιωτάκου, "αυτό που άλλοι το λένε εμπειρίες", περιλαμβάνει το πρόγραμμα της Onassis Stegi για τη σεζόν 2022-23. Ένα δημοσιογραφικό κάλεσμα μας σύστησε, εκτός από όσα ετοιμάζονται για τη νέα χρονιά, και το όμορφο, ανθρώπινο αίθριο της οδού Γαλαξία, πίσω από τη Στέγη, το οποίο ενώνει τα γραφεία του οργανισμού και τον χώρο που θα φιλοξενεί πλέον τους residents του Onassis Air, ένα ανοιχτό εργοτάξιο δημιουργικότητας ανάμεσα στα έργα τέχνης της συλλογής του ιδρύματος και τις δημιουργίες των residents.
Αυτοί πλέον ανέρχονται στους 70 και η Στέγη μηχανεύεται διαφορετικούς τρόπους για να μπορούν όχι μόνο να δημιουργούν απρόσκοπτα, αλλά και να δουν νέα πράγματα και να έρθουν σε επαφή με εμπειρίες που θα τους ανοίξουν νέους δρόμους. Επιπλέον, ανάμεσα στις προτεραιότητες της νέας χρονιάς η Παναγιωτάκου συμπεριέλαβε την υποστήριξη του σώματος της δουλειάς καλλιτεχνών, εκτός από μεμονωμένα πρότζεκτ, αλλά και η οργάνωση και ανάδειξη διαφορετικών φωτογραφικών αρχείων που καταγράφουν όψεις της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας (π.χ. οι μάσκες των Αναστενάρηδων). Η Στέγη επεκτείνει διαρκώς το δίκτυο των ανθρώπων τους οποίους υποστηρίζει, καλλιτέχνες που της αρέσουν και που καλεί να δουλέψουν μαζί χωρίς πάντα ο τελικός στόχος να είναι προσδιορισμένος. Σε αυτή τη διαδικασία, η Παναγιωτάκου έδωσε έμφαση στα "ξεβολέματα" που επιδιώκουν βάζοντας δημιουργούς σε ρόλους που δεν είχαν στο παρελθόν ή σε συνεργασίες που δίνουν νέα τροπή στη δουλειά τους - θα δούμε για παράδειγμα τον Γιάννη Νιάρρο σε ρόλο σκηνοθέτη αντί ερμηνευτή ("Σπιρτόκουτο"), τον Παύλο Παυλίδη σε μουσική συνάντηση με τον Γιάννη Μαρκόπουλο και τον Βασίλη Μπισμπίκη σε μεγάλη σκηνή ("Έγκλημα και Τιμωρία").
Η ανάγκη μη επανάπαυσης ισχύει και για τον ίδιο τον οργανισμό, που ψάχνει νέους τρόπους να είναι μέσα στην εποχή (αφήνοντας, για παράδειγμα, το Πεδίον του Άρεως μετά το ένα εκατομμύριο επισκέπτες που συγκέντρωσαν τα "Plasmata" για κάποιον πιο βιώσιμο χώρο), και για πρώτη χρονιά επεκτείνεται τόσο δυναμικά στην περιφέρεια, από τα Γιάννενα, όπου θα φιλοξενηθεί η επόμενη μεγάλη ψηφιακή έκθεση, μέχρι την Τήνο, την Κόνιτσα, τον Θεσσαλικό Κάμπο και την Κρήτη. Δημιουργεί έτσι γέφυρες και διαύλους επικοινωνίας, επιδιώκοντας την εξωστρέφεια και εκτός του Αττικού αστικού πλαισίου.
Ας δούμε όμως το πρόγραμμα της νέας χρονιας αναλυτικά.
Δυστοπία vs Ψυχεδέλεια
Η σεζόν ξεκινά δυνατά με εικαστικά και έναν σημαντικό δημιουργό: Ο Ρομέν Γαβράς έρχεται στη Στέγη με το εντυπωσιακό δυστοπικό πρότζεκτ "GENER8ION" (μαζί με τον μουσικού Surkin, 22/9), ενώ παράλληλα γιορτάζεται η πρεμιέρα της νέας ταινίας του σκηνοθέτη με τίτλο "Athena" (23/9, Netflix): μία συγκλονιστική ταινία για την αστυνομική βία που σύντομα με την Παναγιωτάκου "θα σας πλυμμηρίσει με οργή". Στις 26/11, οι The Callas γιορτάζουν 20 χρόνια δράσης και φέρνουν ένα ψυχεδελικό ξόρκι στην Αθήνα, με το "Love Solidarity Death (L.S.D.)" που μας ταξιδεύει στο σήμερα, το χθες και το αύριο μέσω ποπ-φολκ κεντημάτων, υφαντών, γλυπτών και εγκαταστάσεων. Η ψυχεδέλεια, άλλωστε, επανέρχεται στην μόδα και την επικαιρότητα, διαπίστωσε η διευθύντρια του ιδρύματος, αν και υπάρχουν κάποιοι όπως οι Callas που δεν την είχαν εγκαταλήψει ποτέ. Φυσικά, το πρόγραμμα συνεχίζεται και το ’23, με μια μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στον Γιαννούλη Χαλεπά, σε νέο χώρο που αναμένουμε να ανακοινωθεί. "Το αίνιγμα του Χαλεπά" μιλάει για την ερωτική απογοήτευση, την ψυχική ασθένεια και την επιστροφή του σπουδαίου γλύπτη στην τέχνη, παρουσιάζοντας μια εις βάθος μελέτη στην ταραχώδη ζωή του. Την ίδια περίοδο εγκαινιάζονται οι "Ανθρώπινες Κοινότητες", μια έκθεση για τον ανεξάντλητο μοντερνισμό του αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Δοξιάδη. Τέλος, την άνοιξη του επόμενου έτους θα "Αναζητήσουμε τον Κολωνό" με την εικαστικό Λουκία Αλαβάνου μέσω μιας 15λεπτης ταινίας εικονικής πραγματικότητας. Με πρωταγωνιστές Ρομά, θα δούμε μια σύγχρονη μεταφορά του "Οιδίπους επί Κολωνώ" που συνδυάζει τη σημερινή τεχνολογία με την τέχνη του βίντεο κλιπ, στοιχεία ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας και μια γερή δόση χιούμορ. Η εικαστικός είχε συμμετέχει στο ελληνικό περιπτέρο στη Μπιενάλε της Βενετίας.
Απρόσμενες συνεργασίες και διοργανώσεις μεγάλου μεγέθους
Το μουσικό πρόγραμμα της Στέγης για την καλλιτεχνική περίοδο 2022-23, εξερευνά τη μουσική του τώρα, με διάθεση για εξερεύνηση, πειραματισμό και συμπερίληψη. Αφετηρία, το Block Party (4/10) που επιστρέφει φέτος χωρίς περιορισμούς, για να γεμίσει με δυνατές μουσικές, γέλια και χορό τη γειτονιά του Νέου Κόσμου, με ένα πολυσυλλεκτικό διεθνές line-up. Με επίκεντρο τη νέα μουσική, το ανατρεπτικό τριήμερο φεστιβάλ Tectonics (2-4/12) του μαέστρου Ilan Volkov παρουσιάζει, στην τέταρτη έκδοσή του, ένα περιπετειώδες πρόγραμμα δράσεων που φέρνει κοντά και ξετρυπώνει αναπάντεχες συγγένειες ανάμεσα σε διαφορετικά είδη. Ο Παύλος Παυλίδης συναντά τον Γιάννη Μαρκόπουλο στη μουσική παράσταση "Πέρα από τη θάλασσα" (Ιανουάριος – Φεβρουάριος, Κεντρική Σκηνή). Με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων του, διασκευάζει 18 τραγούδια, κάνει μια διαφορετική ανασκόπηση στην πορεία του σπουδαίου μουσουργού που επαναπροσδιορίζει την ελληνικότητα της μουσικής κληρονομιάς μας. Η συνεργασία της Στέγης και του Παντείου Πανεπιστημίου συνεχίζεται στη "Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού vol.8" (Φεβρουάριος) με τέσσερις συναυλίες που τιμούν το έργο του Maurice Ohana, 110 χρόνια από τη γέννησή του. Το Borderline Festival, το μακροβιότερο φεστιβάλ της Στέγης συνεχίζει για δωδέκατη χρονιά να αναζητά τα όρια ανάμεσα σε διαφορετικές τέχνες, μέσα και παραδόσεις (21-23/4). Το δίκτυο καλλιτεχνών που έχτισε ο θεσμός αναδεικνύει σύγχρονους δημιουργικούς προβληματισμού και παράλληλα προωθεί τη βιωσιμότητα στον χώρο του πολιτισμού. Το πρωτοποριακό Big Bang Festival 7, για παιδιά 0-12 ετών, καταστρώνει νέες περιπέτειες, παιχνίδια και ηχητικές εγκαταστάσεις στη Στέγη και τη γειτονιά της (27-28/5).
Διατηρώντας ζωντανό το στοιχείο της έκπληξης, απρόσμενες παραγωγές και ιδιαίτερα concept ταξιδεύουν στην Ελλάδα και το εξωτερικό και "εκπέμπουντ" στα ψηφιακά κανάλια της Στέγης. Στο επόμενο επεισόδιο της σειράς STAGES A/LIVE, ο Ψαραντώνης κατακτά την κορυφή του Ψηλορείτη με μια μυσταγωγική συναυλία στο Νερατζέ Τζαμί. Το διονυσιακό Saristra Festival, επιστρέφει στην καρδιά του καλοκαιριού για ενδέκατη χρονιά, στο γνωστό μέρος, τα Παλιά Βλαχάτα της Κεφαλονιάς. Από τα βόρεια των Ιωαννίνων, ο Odydoze (aka Οδυσσέας Μανωλούδης) με τον Νέγρο του Μοριά μπολιάζουν χιπ χοπ με ρεμπέτικο και παρουσιάζουν το πρότζεκτ "Trap-μπέτικο από την Κόνιτσα", ένα από τα πρότζεκτ που προέκυψαν από τα residencies του ιδρύματος, όπου οι δύο καλλιτέχνες επισκέφτηκαν τον μουσικολόγο Christopher King.
Ηχηρές μετακλήσεις, παγκόσμιες πρεμιέρες και νέα έργα-πρόκληση
Σημαντικοί καλλιτέχνες του εξωτερικού, Έλληνες σκηνοθέτες με ηχηρό στίγμα και σύγχρονους χορογράφους σε νέες περιπέτειες θα δούμε και αυτή τη σεζόν στη Στέγη. Συνεχίζοντας την πολιτική των ηχηρών μετακλήσεων από το εξωτερικό, η έναρξη της σεζόν γίνεται με την παράσταση του Romeo Castellucci "Bros, όπως Αδερφοί" που έχει στον πυρήνα της το παγκόσμιο φαινόμενο της αστυνομικής βίας και φέρνει στη σκηνή τον Valer Dellakeza και τους αστυνόμους: Luca Nava, Sergio Scarlatella / Με άντρες από τον δρόμο (28/9-2/10). Η Susanne Kennedy, από τις σημαντικότερες ανερχόμενες παρουσίες του γερμανικού θεάτρου μαζί με τους multimedia καλλιτέχνες-συνεργάτες της, Markus Selg και Rodrik Biersteker παρουσιάζει το "I AM {VR}" μια περφόρμανς στην οποία πειραματίζεται ριζοσπαστικά, εισάγοντας στη σκηνή τη δραματουργία του διαδικτύου και τον παγανισμό του κυβερνοχώρου (9-31/12).
Ο διάσημος, καταξιωμένος ηθοποιός John Μalkovich συνεργάστηκε με τον Timofei Kulyabin, το ανερχόμενο αστέρι της θεατρικής σκηνής της Ρωσίας, που πριν από λίγα χρόνια παρουσίασε της "Τρεις αδελφές" του Τσέχοφ στο Φεστιβάλ Αθηνών και συνπρωταγωνιστεί με την πολυβραβευμένη Λιθουανή ηθοποιό Ingeborga Dapkunaite "Στη μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι" ένα από τα πιο σημαντικά διεθνώς θεατρικά έργα του ανανεωτή του σύγχρονου Γαλλικού και διεθνούς θεάτρου, Μπερνάρ Μαρί Κολτές. Ύστερα από μια πρώτη, work-in-progress παρουσίαση στη Λετονία, κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στην Ελλάδα, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης (9-12/2). Με το "Rothko" μας συστήνεται ο κορυφαίος σύγχρονος Πολωνός σκηνοθέτης Lukasz Twarkowski, ένα θέαμα-εμπειρία, στα όρια θεάτρου, σινεμά και video art, που όπως φαίνεται από τον τίτλο έχει στο επίκεντρο τον εξπρεσιονιστή ζωγράφο Mark Rothko (25-28/5), μια παράσταση που όπως μας ανέφερε η Παναγιωτάκου "δεν την ξεχνάς ποτέ". Η ανάδειξη το σύγχρονου, του επόμενου… είναι πάντα στο στόχαστρο της Στέγης και για το λόγο αυτό δεν θα μπορούσε να λείψει από το πρόγραμμα της το "Future Now" το φεστιβάλ που θα μας φέρει σε επαφή με νέα πρωτότυπα έργα και ανήσυχους καλλιτέχνες των παραστατικών τεχνών που κινούνται στα όρια του θεάτρου, του χορού, της περφόρμανς και των υβριδικών συνδυασμών τους (23/3-2/4).
Περνώντας στο ελληνικό πρόγραμμα, πρωτοστατούν μερικοί από τους δημιουργούς που μας απασχολούν γόνιμα τελευταία όπως ο ηθοποιός, περφόρμερ και σκηνοθέτης Γιάννης Νιάρρος, ο οποίος επιχειρεί τη μεταγραφή της κινηματογραφικής επιτυχίας του Γιάννη Οικονομίδη "Σπιρτόκουτο" σε μιούζικαλ εκδοχή. Η μουσική μάλιστα έχει τη δική του υπογραφή και του Αλέξανδρου Λιβιτσάνου, ενώ το λιμπρέτο γράφουν οι Γιάννης Οικονομίδης και Δώρη Αυγερινόπουλου (5/11-22/1). Οι γεμάτοι εικαστικότητα bijoux de kant θα παρουσιάσουν το "Οι 7 θάνατοι της Αντώνα". Το video art πρότζεκτ της ομάδας θέλει την Μπέττυ Βακαλίδου, πρωτοστάτρια των διεκδικήσεων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, να δίνει ένα αποκαλυπτικό ρεσιτάλ νεκραναστάσεων (9/11- 4/12). Στο "George" ο Ευθύμης Φιλίππου στο κείμενο και ο Larry Gus (Παναγιώτης Μελίδης) στη μουσική περιγράφουν τις τελευταίες ημέρες της ζωής ενός άντρα περίπου 65 ετών (χειμώνας 2023). Ο Βασίλης Μπισμπίκης αφήνει το Cartel φέτος και ανεβαίνει στη σκηνή της Στέγης καθώς φτιάχνει μια ελεύθερη μεταγραφή του εμβληματικού μυθιστορήματος "Έγκλημα και τιμωρία" του Ντοστογιέφσκι, μεταφέροντάς το στην Αθήνα του 2023 (μεταγραφή & δραματουργία Βασίλης Μπισμπίκης και Γιάννης Μελιτόπουλος). Το ρόλο του "νέου" Ρασκόλνικοβ κρατά ο Θοδωρής Σκυφτούλης, ο Βασίλης Μπισμπίκη του ανακριτή Πορφύρη και ο γνωστός Λιθουανός σκηνοθέτης Τσέζαρις Γκραουζίνις τον ρόλο του αλκοολικού Μαρμελάντοφ (18/3 -9/4). Στη σκηνή της Στέγης επιστρέφει ο Δημήτρης Καραντζάς έξι χρόνια μετά το "Ρομπ/Rob". Η νέα του παράσταση είναι "Το Σπίτι" μια παραβολή για την πραγματικότητα και το αναπόφευκτο στη ζωή μας. Ο ίδιος έχει γράψει και το κείμενο μαζί με την Γκέλυ Καλαμπάκα και παίζουν οι: Αλεξία Καλτσίκη, Φιντέλ Ταλαμπούκας (10-28/5).
Non stop χορός
Τα χορευτικά ραντεβού με τους Έλληνες χορογράφους ξεκινούν την επανάληψη του "Larcen C" μια εκπληκτική παράσταση του Χρήστου Παπαδόπουλου που σε συντονίζει σε έναν απόκοσμο ρυθμό και που δίνει τη δυνατότητα στους εξαιρετικούς χορευτές να αποκαλύψουν τις ικανότητες τους: Αντώνης Βαής, Χαρά Κότσαλη, Γεώργιος Κοτσιφάκης, Σωτηρία Κουτσοπέτρου, Μαρία Μπρέγιαννη, Τάσος Νίκας, Ιωάννα Παρασκευοπούλου (6 -9/10). Τη σκυτάλη παίρνουν η Ελληνικής καταγωγής περφόρμερ, χορογράφος και εικαστική καλλιτέχνις με έδρα τη Ζυρίχη και σημαντικούς σταθμούς και συνεργασίες στην καριέρα της –MoMA Νέας Υόρκης, Tate Modern Λονδίνου, ImPULSTanz Βιέννης, Julidans Άμστερνταμ κ.ά.– η Αλεξάνδρα Μπαχτσετζή με το "2020: Obscene" (12-18/12), ο χαρισματικός Ευριπίδης Λασκαρίδης με το "Elenit", μια περφόρμανς στα όρια του χάπενινγκ, του μπουρλέσκ και του σύγχρονου χορού, καλώντας το βλέμμα μας (16-19/2) και η χορογράφος Πατρίσια Απέργη, η οποία επιστρέφει στη Στέγη, έξι χρόνια μετά το "Cementary", με το "Ο οίκος της ταραχής", ένα εκρηκτικό πάρτι-ύμνο στον άνθρωπο, στις επιλογές του, στη διαφορετικότητα, στην ελευθερία και στον αυτοπροσδιορισμό (Μάιος 2023). Είναι η πρώτη φορά που έρχεται στη χώρα μας η Αργεντίνα Marina Otero με το "Fuck me / Love me" ως επίσημη προσκεκλημένη του ODD (Οnassis Dance Days) για το 2023 (2-5/3). Να σας θυμίσουμε πως το ODD, το καθιερωμένο φεστιβάλ χορού της Στέγης κλείνει φέτος δέκα χρόνια και ανανεώνεται κοιτάζοντας στα μάτια την επόμενη δεκαετία (2-5/3). Με αφορμή την ολοκλήρωση του δικτύου Europe Beyond Access, που υποστηρίζει τους καλλιτέχνες με αναπηρία στην προσπάθειά τους να σπάσουν τα στερεότυπα στον τρόπο δημιουργίας παραστάσεων χορού και θεάτρου, η Στέγη φιλοξενεί στο "Europe Beyond Access Festival" μια νέα γενιά καλλιτεχνών με αναπηρία αλλάζει τον τρόπο που βιώνουμε τον χορό και το θέατρο (27-29/4).
Δείτε το αναλυτικό πρόγραμμα εδώ
