Φιλοσοφικές βόλτες αλά Tino Sehgal στη Ρωμαϊκή Αγορά

Ο Βερολινέζος καλλιτέχνης που αδειάζει μουσεία για να τα γεμίσει με την ανησυχαστική ενέργεια της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης και βραβεύτηκε πέρυσι με τον Χρυσό Λέοντα στην Μπιενάλε Βενετίας μας προσκαλεί σε μια περιπατητική φιλοσοφική συζήτηση στη Ρωμαϊκή Αγορά. Αναμένουμε με ενδιαφέρον.

Έκανε όνομα αψηφώντας τις προσδοκίες­ των ιδρυμάτων τέχνης: τα έργα του δεν έχουν απτή υλική­ μορφή, δεν επιτρέπεται να βιντεοσκοπηθούν, δεν μπορούν καν να πωληθούν και να αποκτηθούν με τη συμβατική έννοια και διαδικασία. Το 2013 ήταν αναμφισβήτητα η χρονιά του, αφού του χάρισε το Όσκαρ των εικαστικών στην Μπιενάλε Βενετίας, ενώ η υποψηφιότητά του για το Βραβείο Τέρνερ κέρδισε τις εντυπώσεις. Τώρα, στο πλαίσιο του προγράμματος του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ για την ενεργοποίηση του ιστορικού κέντρου και την ένταξη των δημόσιων χώρων στην καθημερινή πολιτιστική ζωή της πόλης, ο Τίνο Σεγκάλ θα βρίσκεται στις 25/9 στη Ρωμαϊκή Αγορά για μια περιπατητική φιλοσοφική συζήτηση με χορογραφίες και ήχους, σε μια δράση που θα διαρκέσει μέχρι τις 28/10.
«Όπως όλη η δουλειά του, η έκθεση αυτή δημιουργεί μια αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων», μας ανέφερε ο συνεργάτης του Ασάντ Ράζα, ο οποίος υπογράφει την παραγωγή και τη σκηνοθεσία της. «Αυτό είναι τόσο ιστορικά σημαντικό για τον Σεγκάλ, είναι ένας νέος τρόπος κατανόησης της σχέσης μεταξύ τέχνης και ζωής. Ο επισκέπτης εμπλέκεται πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ο θεατής μιας θεατρικής παράστασης και οι άνθρωποι που συναντά δεν είναι ηθοποιοί και δεν υποδύονται κάποιον άλλο. Αντί να σε αφήνουν να παρακολουθείς παθητικά τους άλλους από μια “αισθητική” απόσταση, τα έργα του σε εμπλέκουν σε μια κατάσταση.
Η τέχνη του Τίνο είναι πολύ πιο κοντά στη “στόφα” της καθημερινής ζωής, όμως παραμένει τεχνητή και κατασκευασμένη. Για μένα, έρχεται από ένα πιθανό μέλλον στο οποίο η τέχνη έχει μια πιο υπαινικτική φόρμα: ένας άνθρωπος έρχεται προς το μέρος σου και μια καλλιτεχνική εμπειρία ξεκινά. Μπορεί να συμβεί όταν δεν το περιμένεις».

Ο ίδιος ο Σεγκάλ χαρακτηρίζει τα έργα του «κατασκευασμένες καταστάσεις» κι επιλέγει να εξερευνά κοινωνικές διεργασίες, πολιτιστικές συμβάσεις, έννοιες όπως η οικειότητα, ο κοινοτισμός και ο εαυτός ως κοινωνικό ον, εγείροντας συνάμα ερωτήματα σχετικά με τη φύση και την αξία της τέχνης καθώς και για τους θεσμούς που τη στεγάζουν. Χορογραφίες φτιαγμένες από φευγαλέες χειρονομίες, συζητήσεις, τραγούδια και κοινωνική επαφή, οι δημιουργίες και τα «υλικά» του προδίδουν ίσως και το υπόβαθρο των σπουδών του: ο γεννημένος στην Αγγλία και μεγαλωμένος σε Γαλλία και Γερμανία καλλιτέχνης σπούδασε πολιτικές επιστήμες και χορό. Το 1999, μάλιστα, υπέγραψε για τα Μπαλέτα C de la B μια χορογραφία-αφιέρωμα σε πρωτοπόρους του είδους, από τον Νιζίσκι μέχρι την Μπάους.
Στην Μπιενάλε Βενετίας συμμετείχε και το 2005 με το έργο «This is so contemporary» (Αυτό είναι τόσο σύγχρονο), ενώ τα μεγάλα μουσεία και οι διοργανώσεις βρίσκονται σταθερά στο πρόγραμμά του. Το «Φιλί» του 2007 –η δική του ματιά στα ομότιτλα έργα των Κλιμτ και Ροντέν– σηματοδότησε το ντεμπούτο του σε αμερικανικό μουσείο, αυτό του Σικάγο, ενώ το 2010 το «This Progress» έγινε η αιτία για να αδειάσει η περίφημη ροτόντα του νεοϋορκέζικου Γκουγκενχάιμ από έργα τέχνης και να γεμίσει με χιλιάδες ανθρώπους (τα εισιτήρια ξεπέρασαν τα 100.000) που συζητούσαν περί προόδου. Αίσθηση σε θεατές και κριτικούς έχουν κάνει και πιο πρόσφατα έργα του.
Όσοι μπήκαν στο μισοσκότεινο χώρο τού «This variation» (Αυτή η παραλλαγή) στην τελευταία Documenta βρέθηκαν μπροστά σε μια ομάδα «ερμηνευτών» που τραγουδούσαν, χόρευαν, χειροκροτούσαν και μιλούσαν, ενώ στο «These associations» (Αυτές οι σχέσεις) καμιά εβδομηνταριά αφηγητές περιφέρονταν στο Turbine Hall της Tate Modern επιδιώκοντας με αναπάντεχες εξομολογήσεις να εμπλακούν σε μια προσωπική σχέση με το κοινό.

Στην Αθήνα ο βραβευμένος καλλιτέχνης μας προσκαλεί σε περιπατητικές φιλοσοφικές συζητήσεις στη Ρωμαϊκή Αγορά, ενώ άλλο ένα έργο θα «τρέχει» σε παρακείμενο εσωτερικό χώρο. Τυχαία επιλογή; Κάθε άλλο. Τόπος διαλόγου κι εμπορικών συναλλαγών, η αγορά ως έννοια συμπυκνώνει σύμφωνα με τον Ασάντ Ράζα δύο βασικές λειτουργίες στη δουλειά του Σεγκάλ: το δημοκρατικό λόγο και την κοινωνία της αγοράς. «Η ιδέα δεν είναι να ανταγωνιστούμε τα μνημεία της κλασικής αρχαιότητας, αλλά να τα ενεργοποιήσουμε.
Είναι έξυπνο, για­τί το να συνδέεις τη σύγχρονη τέχνη με το παρελθόν θα τη συστήσει σε πολύ περισσότερους ανθρώπους. Και, ξέρετε, έχω μείνει κατάπληκτος με το πόσοι Αθηναίοι μου είπαν ότι δεν έχουν πάει ποτέ στη Ρωμαϊκή Αγορά! Ελπίζω λοιπόν ότι με την έκθεση θα αποκτήσουν μια βαθύτερη σχέση με αυτήν την ξεχωριστή ελληνική κληρονομιά που αποτελεί επίσης παγκόσμια κληρονομιά».