Είσαι στα πράγματα κάμποσα χρόνια, ωστόσο οι Λέξεις είναι μόλις ο δεύτερός σου δίσκος. Πόση σημασία έχει αυτό που παλιότερα ορίζαμε ως LP στις γρήγορες, ψηφιακές μέρες στις οποίες ζούμε; Πιστεύεις ότι έχουμε γυρίσει σε ακόμα παλιότερες εποχές, όταν εκείνο που μέτραγε ήταν το single;
Όταν ξεκίνησα να ακούω μουσική, όχι ραπ, μουσική γενικότερα, είχαμε μόνο φυσικά αντίτυπα δίσκων, CD, κασέτες. Long-Play και στο repeat. Και το άκουγες ξανά και ξανά, μέχρι να καταφέρεις να μαζέψεις λεφτά για να αγοράσεις το επόμενο. Πλέον η πρόσβαση στην ακρόαση μουσικής, όπως και στη δημιουργία της, είναι πολύ πιο προσιτή και προσβάσιμη και σε υπερπροσφορά. Στην εποχή της υπερπληροφόρησης, λοιπόν, όλα γίνονται γρήγορα και περνάμε από το ένα κομμάτι στο επόμενο, τάχιστα. Και έχω την αίσθηση πως δεν δίνεται τόσο βάση στην ποιότητα, καθώς, για να παραμείνει κάποιος στην επιφάνεια, πρέπει να παράγει ποσότητα –σταθερά, με συνέπεια– κι ας μην είναι και τόσο καλό το αποτέλεσμα. Και γυρνώντας στα singles, κάτι μένει πίσω.
Στο ενδιάμεσο από τους δύο δίσκους μου έχω κυκλοφορήσει αρκετά singles, όποτε ένιωσα την ανάγκη να πάρω θέση για κάτι. Το άλμπουμ, ως project, θέλει περισσότερο χρόνο, χρήμα, συγκέντρωση και συνοχή. Το οποίο από μόνο του είναι πιο απαιτητικό σαν συνθήκη. Οπότε το single είναι πιο εύκολο να κυκλοφορήσει. Επίσης, πλέον για να πάει κάτι καλά στα "νούμερα" πρέπει να συνοδεύεται από video, ενώ πριν το YouTube σημασία είχε μόνο η μουσική.
Τι ρόλο έπαιξαν οι καραντίνες στη δημιουργία του νέου άλμπουμ; Το ενέπνευσαν; Το αποσυντόνισαν; Το έκαναν να λειτουργήσει ως καταφύγιο; Ή φρέναραν τα σχέδια της κυκλοφορίας του;
Οι καραντίνες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη ροή της καθημερινότητας όλων μας, σε κάθε της έκφανση, οπότε προφανώς και στην ολοκλήρωση του δίσκου μου. Υπήρξε ένα μεγάλο διάστημα που αναβάλλαμε τις ηχογραφήσεις, υπήρξαν πολλά μπρος-πίσω με τους συνεργάτες, μέχρι που αμφέβαλλα για τη θεματολογία σε σχέση με την κυκλοφορία εν μέσω της υπάρχουσας συνθήκης.
Η προσπάθεια φίμωσης των τεχνών μέσα στην περίοδο των περιορισμών, η σχεδόν εφαρμογή του τρομονόμου, η κατάχρηση των μέτρων με σκοπό την καταστολή, με οδήγησαν στο να κυκλοφορήσω το single "13033” σε μουσική παραγωγή του Junior SP, ενώ παράλληλα δουλεύαμε τον δίσκο και συμφωνήσαμε να είναι μια ξεχωριστή κυκλοφορία. Το κομμάτι "Ελεύθερες Ξανά”, από τον δίσκο, γράφτηκε σ' ένα σαλόνι με φυσικά όργανα και η πρώτη μίξη του έγινε σε έναν ενισχυτή κιθάρας. Είχε πολλές προσλαμβάνουσες στο σύνολό του. Η δημιουργία και η έμπνευση δεν σταματάει, ασχέτως των συνθηκών. Ο δίσκος παρέκκλινε αρκετά από το αρχικό χρονοδιάγραμμα, αλλά τα καταφέραμε και είμαι πολύ ικανοποιημένη και χαρούμενη με το τελικό αποτέλεσμα.
Την παρούσα κατάσταση, με την εκ νέου επιδείνωση, πώς τη βιώνεις; Σχεδίαζες συναυλίες με αφορμή τον δίσκο, που αναγκαστικά έμειναν πίσω; Ή δεν είχες κάνει τέτοια πλάνα;
Όταν κάνεις μουσική, αυτό που σε κρατάει στη λούπα είναι η επαφή με το κοινό. Ουσιαστικά, όταν κάνεις έναν δίσκο, ανυπομονείς να τον μοιραστείς ζωντανά, στη σκηνή. Σαφώς και είχα σχέδια για παρουσίαση του άλμπουμ και ίσως και κάποια περιοδεία, αλλά δυστυχώς με την παρούσα συνθήκη όλα αυτά μπαίνουν στον πάγο. Δυσκολεύομαι αρκετά με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, σε προσωπικό αλλά και καλλιτεχνικό επίπεδο, όμως θα επανέλθουμε δυναμικά, ελπίζω σύντομα!
Πώς λειτουργεί για σένα το θέμα γράψιμο, αλήθεια; Ξεκινά από την καθημερινότητά σου; Είναι βαλβίδα αποσυμπίεσης;
Είναι μια τελετουργία για μένα η όλη διαδικασία. Από το να καθίσω να ακούσω και να επιλέξω τη μουσική, μετά να διαλέξει η μουσική τους στίχους, να καταλήξω στην ατμόσφαιρα και να δομήσω το κομμάτι. Σίγουρα είναι βαλβίδα αποσυμπίεσης, τρόπος επικοινωνίας, ανάγκη έκφρασης. Πάλι καλά που μπορώ και γράφω! Νιώθω ότι είναι μια σταθερά που έχω και με κρατάει "γειωμένη".
Η golden era του νεοϋορκέζικου χιπ χοπ φαίνεται να έχει ασκήσει σημαντική επιρροή στη γέννηση και εξέλιξη του ελληνικού ραπ. Ποια είναι η αξία της για σένα, με δεδομένο ότι κοιτάς προς τον old school ήχο, κάνοντας και μια ευθεία αναφορά στον Rakim –στο "Master Of Ceremony";
Όλοι οι rappers της πρώτης γενιάς στη χώρα μας είχαν ξεκάθαρες επιρροές από την golden era, καθώς ήταν το πρώτο κύμα αυτής της μουσικής που έφτασε εδώ. Με αυτά τα ακούσματα μπήκα στο παιχνίδι κι εγώ, με αυτά μεγαλώνω και ωριμάζω, στον ήχο και στον στίχο. Αυτό κουνάει την ψυχή μου και, όσο με εμπνέει, θα το αποδίδω και στο δικό μου έργο.
Τι γνώμη έχεις για τις trap και drill εξελίξεις που συνεπαίρνουν ένα κομμάτι των νεότερων ηλικιών; Συμμερίζεσαι τις ενστάσεις που διατυπώνονται για το στιχουργικό κομμάτι;
Όπως κάθε υποκατηγορία στα μουσικά είδη, προσφέρει κάτι στους ακροατές. Και, για να μεγαλώνει, μάλλον είναι κάτι που έχει ανάγκη το κοινό. Είναι μελωδικό, πιασάρικο και "εύκολο" θεματολογικά. Προσωπικά δεν το πιάνω. Τις παρατραβηγμένες ματσό θέσεις και το γκανστεριλίκι, την εγωπάθεια, την προώθηση της ναρκωκουλτούρας και την αυτοπροβολή. Το χιπ χοπ το έμαθα αλλιώς και πάντα θα βλέπω την αξία του στον στίχο που σου δίνει τροφή για σκέψη και ευτυχώς υπάρχουν ακόμα πολλοί στον χώρο με "κοφτερές πένες".
"Έχω ένα πρόβλημα για κάθε σου λύση/σαν τον Έλλην, που δεν έχεις συνηθίσει", σε ακούμε να ραπάρεις στο "Κοινή Λογική", κάνοντας μια ωραία αναφορά σε ένα αγαπημένο κομμάτι από το εγχώριο χιπ χοπ παρελθόν. Τι σημαίνουν για σένα οι Terror X Crew;
Είχε πέσει μια συλλογή στα χέρια μου, ένα CD από ένα περιοδικό. Και είχε μέσα το "Ο Έλληνας Που Έχεις Συνηθίσει" και το άκουγα συνέχεια. Μετά πήρα το "Πόλις Εάλω". Οι Terror X Crew είναι ένας από τους βασικούς λόγους που ξεκίνησα να ασχολούμαι με το ραπ. Αρκετά συχνά, ακόμα και σήμερα, ακούω τη "Γεύση Του Μένους" και ταυτίζομαι και πωρώνομαι με τις παραγωγές! Διαχρονικό, πολύ τεχνικό, εμπεριστατωμένο, καυστικό και καλοδουλεμένο το έργο τους στο σύνολό του. Οι Terror X Crew είναι μεγάλο σχολείο για το ραπ στην Ελλάδα. Μεγαλώνοντας τους γνώρισα και προσωπικά, από κοινές παρέες. Και με τον Ευθύμη κιόλας, που τον θαυμάζω και τον εκτιμώ βαθιά, βρεθήκαμε και στην ίδια σκηνή σε live. Γίγας Ε. - Σεβασμός.
Η ποιότητα του δίσκου σου και το ταλέντο σου στο μικρόφωνο δίνουν σημαντική ώθηση στην εδραίωση της γυναικείας παρουσίας στο ελληνικό χιπ χοπ. Αλλά το ότι έχουμε μείνει εμφανώς πίσω στην ισότητα των φύλων, είναι θέμα δομών της ραπ κουλτούρας ή θέμα κοινωνίας;
Το ραπ είναι κατά βάση κοινωνικό/πολιτικό τραγούδι και προβάλλει την πραγματικότητα ωμή. Ο πατριαρχικά δομημένος πολιτισμός αποδίδεται στο ραπ, ακριβώς όπως σε κάθε τέχνη, όπως το αντιλαμβάνεται στη ζωή του ο κάθε ράπερ. Προφανώς και είναι θέμα κοινωνίας. Το ότι έχει αρχίσει κάθε θηλυκότητα να διεκδικεί τον χώρο που δικαιούται στην εκπροσώπηση άλλων θέσεων και μιας διαφορετικής οπτικής, δεν σημαίνει ότι είναι εύκολο ή αποδεκτό από τον μέσο ράπερ εν προκειμένω. Το ότι ακούμε ακόμα, εν έτει 2022, το "για γυναίκα ραπάρει καλά" είναι βαθιά προβληματικό σε πολλά επίπεδα. Αργά αλλά σταθερά νομίζω πως εδραιώνεται η γυναικεία παρουσία και μάλιστα με πολύ αξιόλογες εκπροσώπους, που κατ' εμέ πατάνε και πολλούς άντρες MCs.
Στις "Λέξεις" έχεις χρησιμοποιήσει πολύ ωραία και διάφορα samples. Θα ήθελες να μας πεις δυο λόγια για τη λογική με την οποία τα διάλεξες;
Κάθε φορά που έχω ένα θέμα που θέλω να το κάνω ραπ, ψάχνω την ιδανική παραγωγή για να ξεκινήσω να γράφω. Μπορεί να ακούσω δεκάδες beats μέχρι να καταλήξω σε αυτό που μου ταιριάζει. Όλες οι μουσικές μέσα στον δίσκο είναι από φίλους που για μένα είναι από τους καλύτερους στον χώρο του beatmaking και τις διάλεξα με γνώμονα την προσωπική μου αισθητική και τα συναισθήματα και τις ατμόσφαιρες που δημιουργούν.
