Το ντουέτο σεναριογράφων από την Σικελία αποφασίζει να κάνει το πρώτο του σκηνοθετικό εγχείρημα, επιστρέφοντας στην πατρίδα του για να αφηγηθεί μια ιστορία που ισορροπεί ανάμεσα σε ένα ρεαλιστικό mafia film και σε ένα μεσογειακό δράμα. Το εντυπωσιακό «Salvo», βραβεύτηκε στο περασμένο Φεστιβάλ των Κανών, βάζοντας τους Φάμπιο Γκρασαντόνιο και τον Αντόνιο Πιάτσα στην ελίτ του καλλιτεχνικού Ιταλικού σινεμά.
Γιατί αποφασίσατε μετά από τόσα χρόνια ενασχόλησή σας με τη συγγραφή σεναρίων να κάνετε το πρώτο σκηνοθετικό σας εγχείρημα;
Φ.Γ. Το πρότζεκτ ξεκίνησε προς το τέλος του 2007, όταν είχαμε συμπληρώσει μια δεκαετία γράφοντας σενάρια, κυρίως για την τηλεόραση, αλλά και για τον κινηματογράφο. Η συγγραφική μας δραστηριότητα θα μπορούσα να πω ότι είχε αρχίσει να μας κουράζει. Μετά από δέκα χρόνια, κοιτάξαμε ο ένας τον άλλον στα μάτια και είπαμε, «πάμε να δώσουμε στη δουλειά μας ένα νόημα». Ξεκινήσαμε να χτίζουμε σιγά-σιγά την ιστορία της πρώτης μας ταινίας. Επειδή, και οι δύο έχουμε μεγαλώσει στο Παλέρμο είναι φυσικό να έρθει πρώτα στο μυαλό μας ένα στόρι που να έχει σχέση με αυτήν την κοινωνία, την οποία γνωρίζουμε από πρώτο χέρι. Από την πρώτη στιγμή, μάλιστα, έγινε πολύ σαφές μέσα μας, ότι θα θέλαμε να σκηνοθετήσουμε μια ταινία που να είναι απόλυτα δικιά μας.
Εμείς που ζούμε έξω από την Ιταλία βλέπουμε λίγο έως πολύ την υπόθεση της μαφίας ως φολκλόρ. Ποιά είναι η πραγματικότητα του να ζεις σε μια πόλη που ελέγχει η μαφία;
Α.Π. Δυστυχώς η πραγματικότητα δεν έχει καμία σχέση με το φολκλόρ. Η μαφία δεν είναι μια μυθοπλαστική κατασκευή. Ο ΟΗΕ ανακοίνωσε πρόσφατα την δεκάδα με τις πιο επικίνδυνες οργανώσεις στον κόσμο, τρεις από τις οποίες δραστηριοποιούνται στη Νότια Ιταλία. Σήμερα, η μαφία έχει γίνει ακόμη πιο επικίνδυνη γιατί ο κόσμος που βρίσκεται στις τάξεις της είναι πιο «επαγγελματίας» και νοιάζεται ακόμη λιγότερο για την αξία της ανθρώπινης ζωής. Δείτε για παράδειγμά τον πρωταγωνιστή της ταινίας, Σάλβο, ο οποίος είναι επαγγελματίας εκτελεστής, ένας στρατιώτης. Οι σύγχρονοι μαφιόζοι δεν σκέφτονται δεύτερη φορά για να σκοτώσουν, γιατί το χρήμα έχει, πλέον, μετατραπεί στην απόλυτη αξία που ξεπερνά κατά πολύ την ανθρώπινη. Οι άνθρωποι της μαφίας είναι, πλέον, απίστευτα πλούσιοι και κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος της γης. Επιπλέον, στο παρελθόν υπήρχε ένα ξεκάθαρο όριο ανάμεσα στις νόμιμες και τις παράνομες επιχειρήσεις. Τώρα πια δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Ο μαφιόζος δεν μυρίζει, πλέον, από μακριά «βρώμικο» χρήμα, αλλά είναι ένας νόμιμος επιχειρηματίας που επενδύει όχι μόνο στη Νότια Ιταλία, αλλά και στις άλλες χώρες. Η μαφία είναι η πλέον αναπτυσσόμενη επιχείρηση σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Από τη μία έχετε ένα μαφιόζο εκτελεστή για πρωταγωνιστή και από την άλλη μια τυφλή κοπέλα. Πώς συνδυάζονται αυτοί οι δυο χαρακτήρες;
Α.Π. Η συνάντηση του επαγγελματία εκτελεστή και της τυφλής κοπέλας ήταν η αρχική ιδέα πάνω στην οποία χτίστηκε ολόκληρο το σενάριο. Μας άρεσε αυτή η τυχαία συνάντηση των δύο “τυφλών” ανθρώπων. H Ρίτα δεν βλέπει και ο Σάλβο πάσχει από ολική ηθική τύφλωση. Πιστεύαμε ότι η μόνη περίπτωση για να αλλάξει κάτι στην ψυχοσύνθεση του εκτελεστή, ήταν η συνάντησή του με την Ρίτα. Αυτό προκύπτει γιατί έχουμε πάψει και οι δύο να πιστεύουμε στις ευρύτερες κοινωνικοπολιτικές αλλαγές. Πιστεύουμε, πλέον, στις αλλαγές που μπορούν να προκύψουν σε μικρότερες κλίμακες, όπως στη συνάντηση δυο ανθρώπων.
Φ.Γ. Η τύφλωση έχει να κάνει φυσικά και με το σύστημα της μαφίας. Όπως είπαμε και προηγουμένως η διαφορά μεταξύ παράνομης και νόμιμης οικονομίας τείνει να εξαφανιστεί. Υπάρχουν, όμως, φορές που κάποιος απλώς δεν θέλει να δει τις διαφορές. Εμείς, ως Σικελοί, ξέρουμε πολύ καλά ότι αν κάποιος αποφασίσει να δει την πραγματικότητα και να αντιδράσει θα έχει μεγάλα μπλεξίματα, ενώ αν αποφασίσεις να παραμείνεις «τυφλός» και να σιωπήσεις τότε μπορείς να απολαύσεις τη ζωή σου ανέμελα. Γενικότερα, το να αποφασίσεις να ανοίξεις τα μάτια σου και να δεις, σε κάνει λιγότερο ευτυχισμένο.
Στην ταινία σας συνδυάζετε διαφορετικά κινηματογραφικά είδη, όπως αυτά του δράματος, των γκανγκστερικών φιλμ και του γουέστερν. Γιατί δεν προτιμήσατε μια πιο καθαρή φορμαλιστική γραμμή;
Α.Π. Δεν ήταν κάτι που κάτσαμε και το αποφασίσαμε. Προέκυψε φυσιολογικά από τη δομή της ιστορίας. Έχουμε ξεχάσει ότι στο παρελθόν, οι Ιταλοί υπήρξαν δεξιοτέχνες στο κινηματογράφο των ειδών. Έβλεπες σπουδαία νουάρ, γουέστερν και θρίλερ στη χώρα μας.
Αλήθεια τι συνέβη με το μεγάλο Ιταλικό σινεμά των δεκαετιών του '50 και '60;
Φ.Γ. Καταστράφηκε. Η καταστροφή ξεκίνησε με την τηλεόραση. Υπήρξε μια μαγική εποχή που στην Ιταλία γεννήθηκαν μια σειρά από σπουδαίους δημιουργούς και σεναριογράφους. Στα τέλη των 70s η συμπυκνωμένη κινηματογραφική ευφυΐα αυτής της γενιάς ξεθώριασε. Σε αυτό συνετέλεσε και το “σινεμά του δημιουργού” που μετέτρεψε τον σκηνοθέτη σε έναν μικρό Θεό. Αν δεν είσαι ο Φελίνι, ο Αντονιόνι, ο Μιζογκούτσι ή ο Κουροσάβα και νομίσεις ότι είσαι Θεός, μπορείς να κάνεις ζημιά στο σινεμά.
Α.Π. Επίσης, το ιταλικό μοντέλο του σινεμά των 50-60s λειτουργούσε γιατί άνθιζε στη χώρα η κινηματογραφική βιομηχανία. Το εμπορικό ιταλικό σινεμά πήγαινε πολύ καλά και έξω από αυτό υπήρχαν ταυτόχρονα σπουδαίοι auteurs. Στη συνέχεια, όμως, το μοντέλο αυτό κατέρρευσε. Σίγουρα, όμως, οι παλιοί Ιταλοί βιρτουόζοι δεν άνοιξαν τον δρόμο για να δημιουργηθεί μια νέα αξιόλογη γενιά κινηματογραφιστών.
Έχετε επιλέξει να δουλεύετε σαν ντουέτο... Πόσο εύκολο είναι αυτό και τι προβλήματα δημιουργεί;
Φ.Γ. Ξεκινήσαμε την ενασχόληση μας με τη συγγραφή σεναρίων μαζί και πλέον μας φαίνεται απόλυτα φυσιολογικό το να δουλεύουμε παρέα. Η συγγραφή του σεναρίου παραμένει η πιο δύσκολη διαδικασία. Αν ξεπεράσεις τις συγκρούσεις που δημιουργεί η γέννηση των ηρώων στο χαρτί τότε τα υπόλοιπα είναι εύκολα. Υπάρχει, πλέον, ένας αυτοματισμός, όπου ο ένας ασχολείται με κάποια πράγματα και ο άλλος με τα υπόλοιπα.
Και η βράβευση στο Φεστιβάλ των Κανών;
Α.Π. Πραγματικά άλλαξε τη ζωή μας. Το να προβληθεί το φιλμ στην Εβδομάδα της Κριτικής είναι μια πολύ καλή επιλογή. Είναι ένα μικρό τμήμα, στο οποίο κάθε ταινία έχει την προβολή και την σημασία που της αρμόζει.
Περισσότερες πληροφορίες
Salvo
Ο Σάλβο είναι ο νεαρός μπράβος ενός μαφιόζου, ο οποίος αναλαμβάνει να βγάλει από τη μέση έναν αντίπαλό του. «Μάρτυρας» της δολοφονίας, όμως, θα γίνει η τυφλή αδελφή του θύματος, στην οποία ο Σάλβο χαρίζει τη ζωή κρύβοντας την αλήθεια από το αφεντικό του.
