Flashback κάπου στα μέσα των 90s, όταν στα έκτα μου γενέθλια μου χάρισαν ένα μικρό, ξύλινο χειροκίνητο μουσικό κουτί με ένα μικροσκοπικό αλλά περίτεχνα ζωγραφισμένο τρένο. Δεν μπορώ να πω ότι θυμάμαι ακριβώς τη μελωδία του, θυμάμαι όμως ξεκάθαρα τον εαυτό μου να αναρωτιέται πώς "χωράει" τόση μουσική μέσα σε έναν τόσο μικρό κύβο, ο οποίος ίσα που χωρούσε τότε στην παλάμη μου. Και επανερχόμαστε στο σήμερα, όπου ένα άλλο "Μουσικό Κουτί", τηλεοπτικό αυτή τη φορά, μου δημιούργησε την ίδια σχεδόν απορία. Πώς χωράνε μέσα σε αυτήν τη μουσική εκπομπή της ΕΡΤ1 τόσοι διαφορετικοί καλλιτέχνες και ακούσματα κάθε είδους; Μία ημέρα στο set και στα γυρίσματα της εκπομπής που φέρει την υπογραφή του Νίκου Πορτοκάλογλου αρκούσε για να το ανακαλύψω.
Νωρίς ένα μεσημέρι λοιπόν, βρεθήκαμε στα στούντιο της Foss Production στον Γέρακα για να παρακολουθήσουμε από κοντά το πώς ξεδιπλώνεται αυτή η μουσική εκπομπή που πλέον έχει γίνει το στάνταρ τηλεοπτικό ραντεβού μας τα βράδια της Τετάρτης (22:00, ΕΡΤ1). Μουσικοί, άνθρωποι της παραγωγής και τεχνικοί, με χαλαρή διάθεση και έχοντας περάσει ανεξαιρέτως από rapid test, παίρνουν σιγά σιγά τις θέσεις τους στο πλατό με το σύνθημα του Νίκου Πορτοκάλογλου. Το πιάνο του Στέλιου στα δεξιά μπροστά από τις δημιουργικά πειραγμένες αφίσες που ζηλεύουν οι τοίχοι του σπιτιού μου, το μαεστρόφωνο του Γιάννη έτοιμο για οδηγίες, στο κέντρο οι κιθάρες του Λάμπη και το μπάσο του Βύρωνα σε παράταξη κάτω από το "παράθυρο", το βιολί περιμένει τον Δημήτρη δίπλα σε φιγούρες θεάτρου σκιών που έχουν τη μορφή του Elvis και του Τσιτσάνη, και στην αριστερή γωνία τα τύμπανα του Θανάση πλάι στη "δισκοθήκη" του σαλονιού, όπου τα εξώφυλλα πολλών και διαφόρων βινυλίων δίνουν αρκετές φορές πάσα στον σκηνοθέτη Περικλή Βούρθη για έξυπνα πλάνα, όταν η μπάντα παίζει ένα από αυτά τα κομμάτια.
Μαράκες, καμπάσα και διάφορα κρουστά μπλέκονται με vintage pop culture μεμοραμπίλια αλλά και funky διακοσμητικά. Είναι αναμφίβολα ένας πολύ ζεστός και φιλόξενος χώρος, τόσο μπροστά όσο και πίσω από τα φώτα, ένα μικρό στούντιο που απογειώνεται on camera με τη σκηνογραφία της Ράνιας Γερογιάννη και off camera με την ενέργεια των συντελεστών του "Μουσικού Κουτιού" οι οποίοι, όπως θα καταλάβαινα σύντομα, δουλεύουν απολαμβάνοντας το γύρισμα σαν μια πριβέ συναυλία: όταν δίπλα στα λάπτοπ ανάβουν και κεριά για την ατμόσφαιρα, τότε το "γραφείο" παίρνει σίγουρα άλλη διάσταση.
Προτού οι καλεσμένοι μπουν στο πλατό για το γύρισμα, προηγείται το κομμάτι της έναρξης με τον Νίκο Πορτοκάλογλου και τη Ρένα Μόρφη, ένα τραγούδι που μας βάζει στο κλίμα του επεισοδίου. Όπως συνήθως, έτσι και τώρα, πρόκειται για μία μίξη που δεν περίμενες ποτέ να ακούσεις, ένα "παιχνίδι των αντιθέσεων", όπως το ονομάζει ο Νίκος Πορτοκάλογλου. Είναι το κομμάτι που αναλαμβάνει εξ’ ολοκλήρου εκείνος και φαίνεται πάντα ότι το απολαμβάνει ιδιαίτερα. "Οι διασκευές είναι το αγαπημένο μου παιχνίδι από τη δεκαετία του ‘80", μου λέει αργότερα, και είναι αυτό που αποτελεί παράλληλα πηγή έμπνευσης για την εκπομπή. Το μουσικό πνεύμα του "Μουσικού Κουτιού" είναι ένα άνοιγμα σε διαφορετικούς μουσικούς κόσμους, όπου όλα χωράνε και όλα δένουν: τα ρεμπέτικα με τα παραδοσιακά, η ρέγκε με το χιπ χοπ, το rock and roll με τη σόουλ και το έντεχνο. Κάπως έτσι, σε αυτό το γύρισμα, ο Στράτος Διονυσίου συνάντησε τους Led Zeppelin, ο Νικόλας Άσιμος τον George Michael και αυτό "δεν είναι ούτε σωστό ούτε λάθος, είναι μοναδικό. Είναι αυτό που ευχαριστεί τους εαυτούς μας", μας λέει η μπάντα και συμφωνούμε στο απόλυτο.
Η μπάντα, ο θησαυρός του "Κουτιού"
Γιάννης Δίσκος, Λάμπης Κουντουρόγιαννης, Στέλιος Φραγκούς, Βύρων Τσουράπης, Θανάσης Τσακιράκης και Δημήτρης Καζάνης. Αλλιώς, έξι διαφορετικά μυαλά που είναι υπεύθυνα για όλες τις ανατρεπτικές και πάντα εμπνευσμένες διασκευές που ακούμε σε κάθε επεισόδιο. Στο διάλειμμά τους, στο μεγάλο ξύλινο τραπέζι που τρώνε όλοι μαζί, μου εξηγούν τον "τρόπο λειτουργίας" τους. Μόλις πάρουν τη λίστα με τα κομμάτια από τον υπεύθυνο ρεπερτορίου, Νίκο Μακράκη, ξεκινούν το ομαδικό brainstorming μέσω zoom, αποφασίζοντας τι και πώς θα πειράξουν· όχι γιατί ‘πρέπει’ (πολλά είναι τα κομμάτια που παίζονται αυτούσια), αλλά γιατί… τους βγαίνει. Όπως τονίζει ο Γιάννης, ο μαέστρος της μπάντας, "οι διασκευές είναι μια διαδικασία που γίνεται με όρεξη, αγάπη και σεβασμό και ποτέ καταναγκαστικά". Ακολουθεί η πρόβα της μπάντας στις παρτιτούρες που έχει γράψει ο Γιάννης, την επόμενη μέρα πρόβα με τους καλεσμένους και τους παρουσιαστές και έπεται η ημέρα του γυρίσματος. Η σκληρή τριήμερη τουλάχιστον προετοιμασία για κάθε εκπομπή είναι κάτι που παραδέχονται ότι είναι μεν κουραστικό, από την άλλη το αντιμετωπίζουν ως μια μεγάλη ευθύνη για ένα άρτιο αποτέλεσμα, όπως αναφέρει ο Λάμπης, μιας και στο μυαλό τους έχουν πάντα το ότι φτιάχνουν ένα αρχειακό υλικό που θα μείνει.
Σε απόλυτο συντονισμό μεταξύ τους, μιας και ό,τι παίζουν είναι ένα από κοινού δημιούργημα, στο γύρισμα μοιάζουν με καλοκουρδισμένη μηχανή· πέρα από τις οδηγίες του Γιάννη μέσω του μαεστρόφωνου, συνεννοούνται ακόμα και με τα μάτια και προσαρμόζονται σε real time περιορίζοντας στο ελάχιστο τα cut. Επειδή, όμως, είναι… παιδιά των ανατροπών, η καλοκουρδισμένη μηχανή που προαναφέραμε έχει κι αυτή το δικό της twist: δεν απαιτεί λάδι αλλά συναίσθημα, κι αυτό στην περίπτωσή τους υπάρχει σε αφθονία. Πρόκειται για μια παρέα που έχει δέσει αληθινά, για έξι συνεργάτες που αγαπούν και σέβονται ο ένας τον άλλον όπως τονίζει ο Στέλιος, για έξι διαφορετικούς μουσικούς που παίζουν για το τραγούδι και την ομάδα και όχι για τα σόλο, για έξι φίλους που εκτός από την αγάπη τους για τη μουσική τους ενώνει το ίδιο χιούμορ. Συνομιλώντας μαζί τους για αυτό που ετοιμάζουν κάθε εβδομάδα, αλλά κυρίως παρακολουθώντας τους να παίζουν ζωντανά, δεν είναι δύσκολο να εντοπίσεις από πού πηγάζει αυτή η όρεξη και η ενέργεια που δίνουν στο πλατό. Λίγο αργότερα, η συνομιλία μου με τον Νίκο Πορτοκάλογλου με επιβεβαιώνει: "Ξεκίνησα τη διαδρομή μου μέσα από συγκρότημα, η ομάδα είναι ο μόνος τρόπος που ξέρω να λειτουργώ", μου λέει και συμπληρώνει πως "ήθελα να είναι ξεκάθαρο ότι οι μουσικοί δεν είναι μια απρόσωπη ορχήστρα στο βάθος, αλλά συμπρωταγωνιστές μιας παρέας με αληθινές σχέσεις". Και κάπως έτσι αντιλαμβανόμαστε το πόσο καθοριστική είναι η συμβολή του Νίκου Πορτοκάλογλου, του μετρονόμου του "Μουσικού Κουτιού", στο συναίσθημα που αναφέραμε νωρίτερα…
Νίκος Πορτοκάλογλου, η κρυφή και φανερή δύναμη του "Κουτιού"
"Να ξανανταμώσουμε, αδερφέ"! Με αυτήν την ευχή αποχαιρετά ο καλεσμένος του συγκεκριμένου επεισοδίου τον Νίκο Πορτοκάλογλου στα καμαρίνια, στο τέλος του γυρίσματος. Είναι η στιγμή που ο ίδιος απολαμβάνει "το τσιγάρο της αποσυμπίεσης" όπως χαρακτηριστικά λέει. Για όλες τις προηγούμενες ώρες, όσο διαρκεί το γύρισμα, βρίσκεται διαρκώς σε επιφυλακή, χωρίς φυσικά να μεταδίδει (ή και να έχει) το παραμικρό ίχνος έντασης. Έξι μήνες αφιέρωσε στο να βρει το ακριβές φορμά που θα έχει το τηλεοπτικό "Μουσικό Κουτί" και, απ’ ότι φαίνεται, παρά το αποδεδειγμένα άρτιο του αποτελέσματος, ο ίδιος δεν σταματά να αντιμετωπίζει το κάθε γύρισμα σαν μία one off ευκαιρία να φτιαχτεί κάτι που πραγματικά θα αξίζει. Γι’ αυτό και έχει στήσει μια ομάδα που εμπιστεύεται αληθινά, αλλά και που θαυμάζει. Στην κουβέντα μας μου μιλά για όλους με τα καλύτερα λόγια, ξεχωρίζοντας τον χαμαιλέοντα του "Κουτιού", όπως αποκαλεί τη Ρένα Μόρφη, που θαυμάζει για την ευελιξία της, την ευστροφία της, το καταπληκτικό της χιούμορ και το χάρισμά της να φέρνει τα τραγούδια στο δικό της τρόπο, και που συνεχώς τον εκπλήσσει με την ευκολία της να αποστηθίζει τους στίχους και τα κείμενα της εκπομπής.
Μιλώντας για την ομάδα του "Μουσικού Κουτιού" χρησιμοποιεί πολύ συχνά και αυθόρμητα τον χαρακτηρισμό "οικογένεια", και ο ίδιος μοιάζει να εφαρμόζει στην πράξη την έννοια πίσω από αυτή τη λέξη μιας και δίνει το παρών και φροντίζει κάθε στάδιο της προετοιμασίας της εκπομπής. Μαζί με τους σταθερούς του συνεργάτες, Θωμαΐδα Πλατυπόδη και Γιώργο Αναστασίου, συζητά τους συνδυασμούς των καλεσμένων, ένα απαιτητικό στοίχημα σύμφωνα με τον ίδιο, μελετά τα βιογραφικά τους για να προετοιμάσει τις κατάλληλες ερωτήσεις και τα πιο ιντριγκαδόρικα διλλήματα για τον καθένα, γράφει τα κείμενα της εκπομπής μαζί την αρχισυντάκτρια Θεοδώρα Κωνσταντοπούλου και φυσικά, είναι εκείνος που συμβουλεύει και πάντα προστατεύει την μπάντα για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, όπως οι ίδιοι χαρακτηριστικά τονίζουν.
Στο γύρισμα, ο Νίκος Πορτοκάλογλου είναι ένα ηγετικό πολυεργαλείο που επικοινωνεί ταυτόχρονα με όλους γύρω του. Είναι εκείνος που μεταδίδει απλόχερα τον μεστό, ήρεμο και ταυτόχρονα δυναμικό ρυθμό του στους μουσικούς ερμηνεύοντας, παίζοντας κομμάτια και συνοδεύοντας σε τραγούδια. Παράλληλα, είναι εκείνος που εναρμονίζεται με χαρακτηριστική ευκολία με τον ρυθμό που απαιτεί η τηλεοπτική σκαλέτα του κοντρόλ, αλλά και εκείνος που μαζί με τη Ρένα Μόρφη θα αλληλεπιδράσει με άνεση με τους καλεσμένους, κυρίως γιατί και οι δυο τους είναι απόλυτα συγκεντρωμένοι στο να τους ακούν ουσιαστικά και όχι τηλεοπτικά.
"Κάθε επεισόδιο είναι μια προετοιμασία για μια μικρή συναυλία. Μια συνάντηση συναδέλφων μουσικών που μοιράζονται ιστορίες και όχι απόψεις. Οι απόψεις φέρνουν πόλωση, ενώ η αφήγηση ιστοριών μας ενώνει. Και είναι καλό να θυμόμαστε ότι είμαστε μια οικογένεια", μου λέει ο Νίκος Πορτοκάλογλου στο τέλος του γυρίσματος, μια φράση που συνοψίζει σε λίγες γραμμές την ξεχωριστή εμπειρία που κρύβεται μέσα στο "Μουσικό Κουτί". Φεύγοντας, κοιτάζοντας ξανά το πολύχρωμο πλατό, αποφασίζω πως αυτό που μου θυμίζει τελικά το "Μουσικό Κουτί" είναι το τσαντάκι του Σπορτ Μπίλι: ένα "κουτί" ανεξάντλητο από ιδέες και εμπνεύσεις και πάντα ανοιχτό σε ανθρώπους, συναισθήματα και μελωδίες.
© φωτογραφίας εξωφύλλου: Μανώλης Μανούσης
