Για δεκαετίες, η πολυκατοικία ήταν συνήθως αντικείμενο απαξιωτικής κριτικής, παρά το γεγονός ότι διαμόρφωσε ριζικά τον χαρακτήρα της πρωτεύουσας. Σήμερα, υπάρχει αυξημένο διεθνές ενδιαφέρον για την Αθηναϊκή πολυκατοικία ως μοναδικό φαινόμενο αστικής ανάπτυξης.
Η πολυκατοικία αναπτύχθηκε μέσω του συστήματος της αντιπαροχής, ενός εξαιρετικά αποτελεσματικού μοντέλου συμμετοχικού σχεδιασμού που εφαρμόζεται καθολικά στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1950. Σχεδόν όλοι οι Έλληνες αρχιτέκτονες ενεπλάκησαν στην παραγωγή πολυκατοικιών, συνεισφέροντας εξαιρετικά έργα, πολλά από τα οποία παρέμεναν άγνωστα. Αυτές οι δημιουργίες συγκροτούσαν ένα διαρκές εργαστήριο σκέψης για τη ζωή και τη συλλογική κατοίκηση στην πόλη.
Η Αθήνα θεωρείται από πολλούς ως η πλέον "μοντέρνα” πόλη, όπου επιτεύχθηκε το κύριο διακύβευμα του μοντέρνου: η αξιοπρεπής κατοικία για όλους. Η πόλη χαρακτηρίζεται από ζωντάνια, ποικιλία ερεθισμάτων, έντονη κοινωνικότητα, μείξη κοινωνικών τάξεων και χαμηλή εγκληματικότητα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές πόλεις.
Τα παρακάτω έργα αντιπροσωπεύουν τη σύγχρονη εξέλιξη αυτής της τυπολογίας.
Omniview Architects - Prisma Suites, Βούλα
Το Prisma Suites αποτελεί ένα high-end οικιστικό έργο στην καρδιά της Βούλας που θέτει νέα πρότυπα στον τομέα της πολυτελούς ανάπτυξης, διαθέτοντας πρωτοποριακή αρχιτεκτονική και τεχνολογία κατασκευής.
Διαφεύγοντας από την κλασική διάταξη του οικοπέδου, η κτιριακή μάζα απλώνεται στην περίμετρο του χώρου, εισάγοντας μια καινοτόμο προσέγγιση master plan. Η όψη αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία του έργου.
Η εκλεπτυσμένη οριζόντια γλώσσα των μπαλκονιών μαζί με τις πρισματικές αφαιρέσεις επιτυγχάνονται μέσω καινοτόμων κατασκευαστικών τεχνικών που επιτρέπουν τα εξαιρετικά λεπτά φινιρίσματα στα άκρα των πλακών.
Στο ισόγειο επίπεδο, η κλειστή διάταξη δημιουργεί έναν εσωτερικό κήπο και πισίνα που μοιράζονται τα δύο διαμερίσματα του ισογείου. Τα penthouse συνδέονται με ιδιωτικούς κήπους στην οροφή που διαθέτουν πισίνες και απρόσκοπτη προνομιακή θέα της γύρω περιοχής.
Klab Architecture - Urban Stripes, Κουκάκι
Η πολυκατοικία Urban Stripes βρίσκεται στο Κουκάκι, σε μια περιοχή με σημεία αναφοράς στη μοντέρνα αρχιτεκτονική το Φιξ του Ζενέτου και το Μουσείο της Ακρόπολης του Tschumi. Επαναχρησιμοποιώντας στοιχεία από αυτά τα κτίρια και από την παραδοσιακή Αθηναϊκή πολυκατοικία, εισάγεται μια νέα μορφή όψης.
Τα διαμερίσματα, τα περισσότερα δυώροφα, επαναπροσδιορίζονται από το πρωτότυπο φιλτράρισμα του φωτός και τη σχέση με τη θέα. Η όψη απαρτίζεται από έντονα γραμμικά ανοίγματα σε διαφορετικά ύψη που φανερώνουν ή κρύβουν κομμάτια του αστικού τοπίου.
Οι εξώστες ορίζονται ως πυρήνες εκτόνωσης, περιορίζοντας την έκτασή τους στους χαμηλούς ορόφους λόγω της κυκλοφορίας. Η πίσω όψη χρησιμοποιεί έγχρωμους υαλοπίνακες για το φιλτράρισμα της θέας, ενώ το κυλινδρικό κλιμακοστάσιο και τα ακανόνιστα παράθυρα επαναχρησιμοποιούνται ως σύγχρονη απεικόνιση της τυχαίας όψης των ακάλυπτων της Αθήνας.
KKMK Architects - Shinto, Ψυρρή
Η πολυκατοικία Shinto είναι η πρώτη μεγάλη σύνθεση των αρχιτεκτόνων KKMK στο κέντρο της Αθήνας και μία από τις δυνατότερες αστικές συμβολές στη γειτονιά της Ψυρρής. Η μελέτη προήλθε από τη συνάντηση του κλίματος και των απαιτήσεων των χρηστών, με τη διείσδυση στο φυσικό, τη σύνδεση με το δομημένο και τη μετάφραση του φυσικού σε στοιχεία αρχιτεκτονικής.
Το κτίριο διακρίνεται για την έμφασή του στη φύση και την πρασινάδα, με ενιαία εμπειρία προσήλωσης στην ιδέα της αρχιτεκτονικής που μεταφράζει τις απαιτήσεις σε φυσικό στοιχείο. Η νοηματοδότηση του χώρου ακολουθεί την πορεία της μετάβασης από το φυσικό χώρο στον προσωπικό ιδιωτικό χώρο, δημιουργώντας μια συνειδητή σχέση ανάμεσα στον χρήστη και το περιβάλλον.
Το Shinto αντιπροσωπεύει μια σύγχρονη ερμηνεία της αστικής πολυκατοικίας με έμφαση στη βιοκλιματική σχεδίαση και την ποιότητα ζωής.
314 Architecture Studio - Domes of Eternity, Βούλα
Το Domes of Eternity είναι ένα οικιστικό έργο 3150 τ.μ. που βρίσκεται στην ταχέως αναπτυσσόμενη περιοχή της Βούλας, 100 μέτρα από τη θάλασσα. Η βασική αρχή σχεδιασμού είναι το κλειστό κήπος (hortus conclusus), με την κατοικία να σχεδιάζεται γύρω από δύο αύλεια που διαχωρίζουν το κτίριο σε τρεις ενότητες. Η αψίδα, θεμελιώδες στοιχείο της παραδοσιακής μεσογειακής αρχιτεκτονικής, χρησίμευσε ως αφετηρία για τη διαδικασία μετασχηματισμού.
Οι αρχικές μακέτες κατασκευάστηκαν με πηλό, επηρεασμένες από την πρακτική του wabi-sabi, μια ιαπωνική αισθητική φιλοσοφία που βρίσκει ομορφιά στην ατέλεια, την παροδικότητα και την απλότητα. Οι τρεις όγκοι συνδέονται οπτικά με λεπτές μονολιθικές πλάκες, ενώ διαχωρίζονται από μεγάλες αυλές.
Οι γλυπτικές πλάκες των μπαλκονιών δίνουν την εντύπωση ότι αιωρούνται στον αέρα, με τις λευκές επιφάνειες να παίζουν με τις αντανακλάσεις του φωτός και να ενισχύουν τις καμπύλες της σύνθεσης.
Tsolka Architects - KF House, Βουλιαγμένη
Το KF House είναι μια ιδιωτική κατοικία στη Βουλιαγμένη που δίνει την εντύπωση ότι ίπταται πάνω από την ιδιωτική της πισίνα. Η κατοικία σχεδιάστηκε για να απεικονίζει κάθε χώρο ως αντανάκλαση του εξωτερικού περιβάλλοντος, με κάθε δωμάτιο να ανοίγεται πλήρως στη φύση. Οι κολώνες βρίσκονται εσωτερικά του κτιρίου για να επιτραπεί η αντανάκλαση της φύσης. Το αρχικό minimal concept σε γραμμές Mies Van Der Rohe μετεξελίχθηκε σε πιο ελληνικό χαρακτήρα με χρήση μαρμάρων και κολωνών σε αναποδογυρισμένη μορφή.
Τα κουφώματα διπλού ύψους και οι μεγάλες πλάκες δημιουργούν προκλήσεις στην κατασκευή, με το κτίριο να ανοίγει τελείως προς τα έξω. Χρησιμοποιήθηκαν υλικά ανθεκτικά στη θαλάσσια διάβρωση, με αλουμίνιο που μοιάζει με ξύλο και κεραμικά πλακάκια για μηδενική συντήρηση. Το έργο συνδυάζει μοντέρνα αισθητική με ελληνική γεωμετρία και αντικατοπτρισμό.
Potiropoulos+Partners - Cascading Terraces, Κεφαλάρι
Το Cascading Terraces είναι ένα συγκρότημα κατοικιών στο Κεφαλάρι που σχεδιάστηκε με κύριο συνθετικό άξονα τον διάλογο με το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον. Η σχεδιαστική διαδικασία επικεντρώθηκε στην προοπτική μιας πολυαισθητηριακής εμπειρίας με τη φύση και το τοπίο, παρά στην αισθητική ορθότητα. Κεντρικό θέμα αποτέλεσε ο χειρισμός των ορίων που ιεραρχούν κινήσεις και ποιοτικές διαφοροποιήσεις.
Η οργάνωση δύο συνδεδεμένων όγκων σε ενιαία δομή αντιδρά στον προσανατολισμό, τις θέες και τη διεύθυνση των ανέμων. Προτεραιότητα αποτέλεσε η αξιοποίηση της θέας προς τη νοτιοδυτική και βορειοδυτική διεύθυνση. Προκύπτει μια σύνθεση διαδοχικών προβόλων-κήπων σε ήπια στροφή, με πλάγια σχέση με το Fallingwater του Frank Lloyd Wright. Το έργο έχει κερδίσει τρεις διεθνείς διακρίσεις συμπεριλαμβανομένου του Χρυσού Βραβείου του A' Design Award.
Ακολούθησε το Αθηνόραμα στο Facebook και το Instagram.
