Ο Κώστας Λειβαδάς στο «Σταυρό του Νότου» (10/3) γιορτάζει «18 χρόνια δρόμο», με τα πιο αγαπημένα του τραγούδια και με τους πιο αγαπημένους του φίλους / καλλιτέχνες (Τσαλιγοπούλου, Ασλανίδου, Ερωφίλη κ.ά.). Με αφορμή αυτή την εμφάνιση, συζητήσαμε μερικά πράγματα.
Η συνέντευξη αυτή με τον Κώστα Λειβαδά αποτελεί μέρος μόνο μιας ευρύτερης συζήτησής μας με χαλαρή και σοβαρή διάθεση πάνω σε ουσιώδη θέματα μουσικής και τέχνης, ανταλλαγή απόψεων πάνω στο σώμα της ποπ κουλτούρας και με ιδιαίτερα topics τα οποία μπορούν να τεθούν και ανεξάρτητα, κάποια άλλη στιγμή, χωρίς το βάρος της επικαιρότητας. Πρέπει να πω ότι ο Λειβαδάς είναι ένας καλλιτέχνης (τραγουδοποιός και μουσικός) τον οποίο εκτιμώ και τη δουλειά του οποίου παρακολουθώ εξ απαλών ονύχων (δικών του, προφανώς)! Μουσικός με εξαιρετικές αναφορές που πιάνουν όλη την γκάμα, πραγματικός εργάτης της τέχνης και με πετυχημένη – έως και σουξεδιάρικη – παρουσία στη σκηνή μας τα τελευταία αυτά 18 χρόνια που τον σηματοδοτούν κάπως. Η κουβέντα μας ξεκινάει από το σημείο εκκίνησής του, που δεν οριοθετείται αυστηρά μέσα σε καθιερωμένα πρότυπα…
«Ανήκω σε μια από τις πρώτες γενιές που άκουσαν ροκ γνωρίζοντας αγγλικά και εξαιτίας του μεγαλύτερου αδελφού που ήταν συλλέκτης βινυλίων και επιδραστική φιγούρα, έμαθα πολλά πράγματα από το ξένο τραγούδι γνωρίζοντας τη γλώσσα και καταλαβαίνοντας τα λόγια – δεν με γοήτευσε ο ήχος μόνο. Αρκετά χρόνια αργότερα ήρθε η εκτίμηση στους Έλληνες ποιητές που, ακόμα και οι λεγόμενοι ελάσσονες, έβλεπες πως είχαν γράψει σπουδαία πράγματα. Μερικά από αυτά, αν πήγαινε κανείς να τα αξιολογήσει με την παρεξηγημένη αλλά πολύ ζωντανή και παλλόμενη ερώτηση του «τι είναι ροκ», έβλεπες ότι αυτοί όλοι οι άνθρωποι ήταν στην αντίσταση, στον βράχο, στον χρόνο… Μ’ αυτό τον τρόπο έφθασα στο άλμπουμ «Γραμμένο με κόκκινο» και ήταν κάτι που ήθελα πολύ να το κάνω ακόμα και σε στιγμές που ξένιζε. Οι φόρμες δεν ήταν συνηθισμένες και μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια που μας έχει κληρονομήσει η παράδοση της μελοποιημένης ποίησης... Κάνοντας μια συνέντευξη με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο για το περιοδικό «Μπισκότο» και πάλι το είδα εκεί καθαρά: πως το αληθινό ροκ της Θεσσαλονίκης περνούσε μέσα από αυτούς τους ανθρώπους. Μπήκαν στα σκοτεινά και έβγαλαν μιαν αλήθεια από εκεί μέσα… Για να επανέλθω όμως, η ουσία είναι πως δύσκολα θα μπορέσεις να μιλήσεις για τον Elvis Costello ή τον Randy Newman αν δεν ξέρεις λιγάκι και το κείμενο, τα λόγια τους».
-Με τον δίσκο σου είναι σα να γιορτάζεις το τέλος μιας καλλιτεχνικής εφηβείας; «Είσαι ο πρώτος που μου το θέτει έτσι – και ίσως να είναι έτσι, να πρόκειται για την αρχή μιας καλλιτεχνικής ενηλικίωσης. Μέσα σε μια πενταετία πέρασα καταιγιστικά πράγματα: έχασα τον πατέρα μου ξαφνικά, πολύ σκληρά και μέσα σε πέντε λεπτά, άλλαξε έτσι η ζωή μου σε πάρα πολλά πράγματα, επιτέλους πήρα πτυχίο Νομικής μέσα σε μια απέλπιδα προσπάθεια και κόντρα σε όλες τις προβλέψεις μετά από 20 χρόνια – κάτι που ήταν ξεχασμένο και ξύπνησε ξανά μέσα μου μέσα στην κρίση! -Σε όλη την πορεία σου αυτή σε διακρίνει ένα πνεύμα ομαδικότητας και στενής συνεργασίας… «Δεν είχα σκεφτεί ποτέ τον εαυτό μου σε σόλο πορεία. Υπήρχε το γκρουπ, οι Υπνοβάτες, ένα υβριδικό σχήμα που διαλύθηκε πολύ ξαφνικά, και τώρα κάπως έχουμε ξαναβρεθεί – να λοιπόν γιατί το 18 μπορεί να είναι σημείο επανεκκίνησης. Παίζαμε ένα περίεργο χαρμάνι garage που όμως είχε και έντεχνα στοιχεία μέσα… Οπωσδήποτε επηρεάστηκα από τους Φατμέ – ήταν ανάμεσα στους ήρωές μου. Σε ότι αφορά το οικογενειακό μουσικό περιβάλλον, το σπίτι μας ήταν ένα «σπίτι τρελών ακροατών». Η μάνα μου ήταν παιδί του ελαφρού, περίεργης ιδιομορφίας r ‘n’ r και r&b για εκείνα τα χρόνια, και εγώ μεγαλώνοντας βρήκα από Nat King Cole σε Capitol μέχρι Jimi Hendrix. Από την άλλη, ο πατέρας μου, ο Αλέκος Λειβαδάς, ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού στην μεγάλη ομάδα του Μπούκοβι και λαϊκό παιδί, άκουγε ανάλογα πράγματα. Ο αδελφός μου, παιδί του μετα-punk αλλά με μεγάλη φιλομάθεια που τον ωθούσε να πάρει Piazzolla με Gerry Mulligan ή Gong. Μέσα εκεί, ο δεύτερος δίσκος των Φατμέ, τα «Ψέματα», για μας που είμαστε παιδιά των ακαλύπτων των Πατησίων και της Κυψέλης, ήταν αποκάλυψη: ήταν μια παρέα που έλεγε στα ελληνικά ό,τι ξέρουμε.
-Οι «ήρωες» σου έχουν μια ευδιάκριτη παρουσία σ’ αυτή σου την 18χρονη πορεία… «Δεν είναι τυχαίο που όταν κάνω τον πρώτο δίσκο είχα τέτοιο άχτι με τους ήρωές μου που αντί να γίνει εσωτερική παραγωγή της εταιρίας λέω «θέλω να το κάνω με τον Οδυσσέα Τσάκαλο» - κάτι που δεν ήταν καθόλου εύκολο ως «απαίτηση». Επειδή μου άρεσε ο τρόπος που ο Οδυσσέας είχε κάνει τους «Παλιούς λογαριασμούς» του Ζιώγαλα και βοηθούντος και του Τάσου Φαληρέα βρέθηκε και ο Πορτοκάλογλου μέσα στον δίσκο και ο Γαλανάκης με τον Αράπη που παίζανε μαζί με τον Δημητριάδη και τους Μικρούς Ήρωες, ο Θόδωρος Αναστασίου… Λατρεύω τους ποπ ήρωες όπως τον McCartney αλλά και τους ποπ τραγουδοποιούς της τζαζ. Κάποιος έλεγε πως θα μπορούσαμε να ορίσουμε το έντεχνο ως κάτι που δεν πολυποντάρει στο σωματικό στοιχείο – κάτι που μου φάνηκε τερατώδες. Δηλαδή ο Cole Porter τι ακριβώς είναι; Όσο για τους υπόλοιπους ήρωές μου, αφού έγινε και η γνωριμία μου με τον Γιώργο Ανδρέου και την Ελένη Τσαλιγοπούλου και έγινε το «Πιάσε με», εγώ είχα φτιάξει ένα γκρουπ με Τσάκαλο, Αράπη, Γαλανάκη που παίζουμε live, η Ελένη είναι με τους Mode Plagal και τον Μπάση και αμέσως μετά είμαι με τον Νίκο Πορτοκάλογλου για δυο χρόνια. Αλλά και πέρα από τις πραγματικές επαφές, με είχε επηρεάσει πολύ στη στάση μου ο Randy Newman: κάποιος που του αρέσει να λέει τραγούδια για τον εαυτό του αλλά και να συνεργάζεται και με άλλους σε κάποια που ξεπερνάν τη φωνή του ή είναι σε δρόμους που δεν είναι γι’ αυτόν. Ή είναι θηλυκά – γιατί τα περισσότερα δικά μου τα είπαν γυναίκες. Κάπως έτσι διαμορφώθηκε μια κατάσταση. Θα ‘λεγε κανείς πως μ’ έπιασε και κάποιος «λήθαργος» και μια στενοχώρια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες μέχρι το 2010 που κάνω ξανά προσωπικό δίσκο. Ίσως το ότι έβλεπα μια φθορά στις μουσικές σκηνές ή ότι επειδή στράφηκα στο μεικτό θέαμα (με τον Χαραλαμπίδη, τον Κραουνάκη κ.ά.) και έκανα κάποιες «συζητήσεις» πιάνο-λύρα με τον Πάρι Περυσινάκη – ενδιαφέροντα πράγματα που με κράτησαν λίγο έξω από το τραγούδι».
-Σου βγαίνουν ή σου κάθονται μάλλον εύκολα οι επιτυχίες. Ακόμα και όταν πρόκειται για τραγούδια που δεν είναι τόσο «ψαγμένα». «Εμένα με συγκινεί η ιδέα ότι σε τρία λεπτά και 15 δευτερόλεπτα μπορεί να πέσει ένας σπόρος ζωής. Αν μια νέα κοπέλα είναι άνεργη και ψάχνεται μπορεί ν’ ακούσει και να βρει φερ’ ειπείν από την Ελεωνόρα Ζουγανέλη ένα θετικό μήνυμα στη «Μετακόμιση». Αυτό ήταν ένα τραγούδι που συνέπεσε να βγει μέσα από ένα κείμενο που είχα γράψει και που βρήκε την Ελεωνόρα σε μια δική της φάση, που ήθελε να φύγει από το πατρικό της και να βρει ένα σπίτι στο κέντρο». -Πως αποφάσισες να κάνεις το «18 χρόνια δρόμος»; «Με δεδομένο πως δύσκολα μπορούσα να ξεπεράσω τη γενιά Λογαρίδης, Ρωμανός, Γλέζου και βρέθηκα με τον Σαββόπουλο και την Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων της Πάτρας, θεώρησα πως ήταν σα να έπρεπε να κλείσει ένας κύκλος και να εκπληρωθεί ένας χρησμός. Στο «Γραμμένο με κόκκινο» είχα συναντηθεί με ανθρώπους όπως ο Αηδονίδης ή ο Περίδης όπου έκλεινε και ένας κύκλος συναντήσεών μου με τα σημεία αναφοράς μου. Και από την άλλη, κάποιοι φίλοι μου έλεγαν ότι μερικοί από τους δίσκους μου είχαν καταργηθεί ως νούμερα – δεν θα ήταν καλό να μαζευτούν τα τραγούδια μου σε μια συλλογή; Όμως τα τραγούδια μου όλα αυτά τα χρόνια είχαν ειπωθεί από άλλους και ήταν εκεί. Τι νόημα θα είχε να σηματοδοτήσω μια επέτειο με στρογγυλό νούμερο; Κάναμε το «18» και συνεχίζουμε αυτό που ξέρουμε να κάνουμε και αυτό που αγαπάμε να κάνουμε. Κλείνουμε τα αυτιά μας γιατί άμα πάμε στην άλλη κατεύθυνση και μας πάρει από κάτω κινδυνεύουμε να χάσουμε τον εαυτό μας. Χρεωνόμαστε και πάμε να δούμε τον Paul Simon ή τους Crosby, Stills & Nash – δεν το μετάνιωσα καθόλου που το έκανα πρόσφατα και ήταν σαν το παλιό καλό κρασί! Και μετά, επιστρέφοντας εδώ, οι σκέψεις: δεν θα κάνεις παραγωγές ή συναυλίες; Πως θα ζήσουμε με αυτά τα ΦΠΑ; Πάλι ελλοχεύει η κατάθλιψη! Δεν έχουμε περάσει επαρκώς στην διαδικτυακή εποχή όπως πρέπει, δεν έχουμε καταφέρει να συνεννοηθούμε μεταξύ μας. Από την άλλη όμως βλέπεις μια νέα γενιά μουσικών που έχουν τις προσλαμβάνουσες – όχι αναγκαστικά τις live που είχαμε εμείς – από αρχειακό υλικό και τρέχουσα κίνηση στο διαδίκτυο συν την εκπαίδευση σε μουσικά γυμνάσια, λύκεια και πανεπιστήμια. Αυτό όλο το κλίμα θα μπορούσε να συνδέεται με μια ρήση του στιλ «Αν πέσεις στην παγίδα – και αυτό μπορεί να στο κάνει εύκολα η τρέχουσα πραγματικότητα – να πεις ότι αυτά που έχεις σπείρει δεν σήμαιναν τίποτα ή ήταν μάταια, είναι λάθος! Και δεν είναι κι αληθινό!»
-Πως δομείται το πρόγραμμα της συναυλίας σου στον Σταυρό του Νότου; «Κατάλογος-ρεπερτόριο αλλά και καινούρια που παίχτηκαν σε συναυλίες που ξεκίνησαν πριν βγει ο δίσκος, σε περιπετειώδεις συνθήκες μέσα στα capital controls το περασμένο καλοκαίρι. Όλα αυτά που έχει αγαπήσει ο κόσμος αλλά και αυτά που δεν μπορούσα να παίξω εύκολα και που είναι μέσα στον δίσκο. Νομίζω πως καλώς έγινε αυτή η συλλογή την ώρα που έγινε και αυτό το δείχνουν οι πωλήσεις. Όσο για το επόμενο άλμπουμ που θα κάνω, πιστεύω πως θα είναι το πιο προσωπικό μου πράγμα που θα έχω κάνει ποτέ».
