ΒΟΛΤΑ ΣΤΑ ΑΥΘΕΝΤΙΚΑ ΛΑΪΚΟ-ΡΕΜΠΕΤΑΔΙΚΑ
Μια νέα κατάσταση δημιουργήθηκε στη λαϊκή διασκέδαση, μετεξέλιξη του κλασικού ρεμπετάδικου, αλλά και αντίδραση στη μαζικότητα της πίστας-show biz. Κέντρα στα οποία η μουσική παράδοση κρατάει γερά, αλλά πλέον το ρεμπέτικο μπλέκεται και συνυπάρχει με το παλιό λαϊκό, με τελικό αιτούμενο το γνήσιο ελληνικό γλέντι όπως παλιά. Όσο κι αν αλλάζουν τα πράγματα, αυτά τα τραγούδια και αυτοί οι χώροι συγκινούν τους πάντες -από τους «επιμένοντες ρεμπέτικα» μέχρι τις παρέες των εικοσάρηδων.
από τον Χάρη Καλογερόπουλο
Ο Βαγγέλης Κορακάκης σκυμμένος, χωμένος κυριολεκτικά στο μπουζούκι και τις πενιές του, με το «μεθυσμένο» μέταλλο στη φωνή, τραγουδάει «Πάλι στη σκέψη της τρελής…», ο Αντώνης Ρεπάνης με την κιθάρα του ζωντανεύει παλιές νύχτες του '60 και δίνει κύρος στο τσιφτετέλι, η Μαριώ με το κομπολόι της μας εξηγεί «Μάγκας θα πει...» ή αφήνεται σε ένα σμυρναίικο καημό, ο Μπάμπης Τσέρτος σηκώνει κόσμο για γυροβολιές με το «Πίνω και μεθώ»...
Τα τελευταία χρόνια, σιγά σιγά και χωρίς τυμπανοκρουσίες, μια νέα πραγματικότητα διαμορφώθηκε στα αθηναϊκά πάλκα. Οπότε, το ερώτημα «παίζει» όλο και πιο πολύ ενόψει βραδινής εξόδου: «Πού να πηγαίναμε απόψε; Λαϊκο-ρεμπέτικα;». Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ο όρος «λαϊκά» είναι πλέον ασαφής, γενικός όσο και ο όρος «ποπ». Από τα σμυρναίικα μέχρι το «Κόκκινο» του Πετρέλη και το «Μόνος μου» του Χατζηγιάννη, όλα μπορούν να χαρακτηριστούν λαϊκά.
Ο όρος «ρεμπέτικα», πάλι, είναι σαφέστερος. Αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη περίοδο (1922-1955 περίπου), αλλά ως αμιγές πρόγραμμα είναι κάτι που εδώ και κάποια χρόνια έφθινε.
O όρος «λαϊκο-ρεμπέτικα» όμως σου δίνει αμέσως μια σαφή εικόνα. Ξέρεις ότι θα πας σε μαγαζί που δεν το χαρακτηρίζει κάποιο μοντέρνο life style, που θα ακούσεις παλιά τραγούδια και κάποια σύγχρονα που ακολουθούν το παλιό ήθος και ύφος. Τα ακούσματα ξεκινούν από τον Βαμβακάρη, τον Τσιτσάνη, τον Μητσάκη ή τον Παπαϊωάννου, μέσω Ρεπάνη, Περπινιάδη, Καλδάρα περνούν και από τον Νικολόπουλο για να φτάσουν μέχρι τη Βάσω Αλαγιάννη και τον Βαγγέλη Κορακάκη.
Το συμπέρασμα είναι ότι αυτοί οι χώροι κρατούν γερά γιατί ο κόσμος αναζητά πάντα τις ρίζες. Θα πάνε όχι μόνο για να ακούσουν αυτά που δεν ακούγονται αλλού, αλλά για να βιώσουν και το παλιό λαϊκό τραγούδι με έναν αυθεντικό τρόπο και σε ένα χώρο που δεν το «σπρώχνει» ως προϊόν. Όσο και να μετασχηματίζεται ιλιγγιωδώς η ελληνική σκηνή ως show biz, τα λαϊκορεμπέτικα πάλκα λειτουργούν ως διαρκής γάμος στην εκκλησία μιας δυνατής μουσικής συνείδησης, που κρατά κοντά της και τις νεότερες γενιές: θα πας μερικά βράδια να «χτυπηθείς» με τις μόδες, όμως κάποια άλλα βράδια θα πας στη Μαριώ ή στον Κορακάκη για να «έρθεις στα ίσα σου».
ΤΑ ΣΤΕΚΙΑ
Ιστορικοί χώροι
Χάραμα: Στο μαγαζί-κιβωτό της λαϊκής ιστορίας, με τον Τσιτσάνη, τον Παπαϊωάννου, την Μπέλλου, που κατόπιν έγινε φορέας της αναγέννησης με τη Δήμητρα Γαλάνη κ.λπ., από πέρσι ιερουργεί η σπουδαία Μαριώ. Ύφος, ήθος, ερμηνείες που σε πάνε στην παλιά Ελλάδα της Σμύρνης, της Θεσσαλονίκης, της ρεμπέτικης Αθήνας. Φέτος μια πρωτότυπη συνύπαρξη με τη Λίτσα Διαμάντη, που έδωσε στα '70 glam στο λαϊκό, αλλά χωρίς να νοθεύει το λαϊκό αίσθημα. Είναι, τηρουμένων των αναλογιών βεβαίως, σαν να συμπράττουν μια μαύρη blues mama του Νότου με τη Λάιζα Μινέλι. Περιβόλι Τ’ Ουρανού: Ο Μπάμπης Τσέρτος έχει δράσει καταλυτικά ως ερμηνευτής στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τα ρεμπέτικα, χάρη στην μπελκάντο φωνή του, δείχνοντας, πέρα από τη «μαγκιά» με την καλή έννοια, το μελωδικό πυρήνα που βρίσκεται στα τραγούδια αυτά. Έχει φανατικούς οπαδούς, έχει όρεξη και αντοχή για «όσο πάει», αν οι παρέες έρθουν σε ωραία κατάσταση. Μαζί του φέτος οι Κώστας Μαντζόπουλος, Χρήστος Κωνσταντίνου, Ειρήνη Νικολάου. Αυτά στον ιστορικό χώρο της Πλάκας απ' όπου έχει περάσει όλη η διανόηση και η πολιτική σκηνή της Αθήνας επί δεκαετίες.
Οι λαϊκοί Αστροφεγγιά: Συνδεδεμένο εδώ και πολλά χρόνια με τον Αντώνη Ρεπάνη, από τους ελάχιστους εκπροσώπους του λαϊκού του '60 που βρίσκονται ακόμη σε ενεργό δράση. Εδώ η ρούμπα και το τσιφτετέλι έχουν την τιμητική τους. Με νέους ερμηνευτές και οργανοπαίχτες που και συμπορεύονται με τον Ρεπάνη αλλά και συμπληρώνουν το πρόγραμμα με το νεότερο λαϊκό ρεπερτόριο. Κέφι πολύ και χορός ατέλειωτος στην πίστα. Εντελαμαγκέν: Εδώ ένας ακόμη μεγάλος του λαϊκού, ο Σπύρος Ζαγοραίος («Προσευχή» «Λα μαγκέν ντε βοτανίκ»), σε μαγαζί που σε πάει πιο πολύ στα παλιά μπουζούκια. Tα διαχρονικά Απτάλικο: Αρμονία των ειδών. Ο Δημήτρης Κοντογιάννης, από τους πρωτεργάτες του νεολαϊκού κινήματος («Εκδίκηση της γυφτιάς») συμπράττει επιτυχώς από πέρσι με τον Γιώργο Ξηντάρη, από τις πιο «ρεμπέτικες» (ένρινο τενόρο) φωνές που υπάρχουν. Στο νεοκλασικό της Ηρώνδα, με «ιωνικό» ντεκόρ. Μαζί τους οι Λίλυ Ριτσώνη, Παναγιώτης Αστεριάδης, Θανάσης Σύρος, Τάσος Νικολής. Στοά Αθανάτων: Ξεκίνησε αρχές του '90 αλλά μοιάζει σαν να είναι παλαιότατο στέκι, έτσι όπως στήθηκε κρυμμένο -και μάλιστα σε όροφο- μέσα στην κεντρική κρεαταγορά. Με την κομπανία να απλώνεται ιερατικά κατά μήκος μιας μεγάλης γραμμής, σαν παλιά μουσική ομάδα σε παλάτια της Ανατολής. Μάζεψε από την αρχή παλιούς ρεμπέτες -Κούλη Σκαρπέλη, Τάκη Μπίνη- και πάντα λειτουργεί με επικεφαλής ανθρώπους που πρόλαβαν ή έζησαν την ιστορία. Φέτος βρίσκουμε τη μεγάλη λαϊκή, και όχι μόνο, Χαρούλα Λαμπράκη και τους Μανώλη Μεξαντωνάκη, Μαρία Εγγλέζου, Κώστα Κουκουλίνη, Χαρούλα, Γιώργο Αλαμπάνο και Δημήτρη Τσαουσάκη. Τα μεσημέρια (κάνετε ένα διάλειμμα από δουλειές και ψώνια: οι μεζέδες έρχονται κατευθείαν από την κεντρική αγορά) στήνεται άλλο πάλκο, με την εξαιρετική Λέλα Παπαδοπούλου και τους Μάρω Λύτρα και Μπέτυ Ζαφειροπούλου. Ταξίμι: Σε νεοκλασικό, από πέρσι ανανεωμένο (έριξαν τοίχους, άνοιξε πολύ ο χώρος), και εδώ συνταιριάζουν τα λαϊκά με τα ρεμπέτικα. Ο σολίστ του μπουζουκιού Κώστας Παπαδόπουλος (πολλά χρόνια με τον Μίκη Θεοδωράκη) μαζί με τον Μανώλη Δημητριανάκη, έναν αυθεντικό ερμηνευτή που πρόλαβε να συμπράξει με τους μεγάλους όπως ο Βαμβακάρης, στο έργο του οποίου δίνει έμφαση. Με πολύ καλές ερμηνείες και από Άλκη Μαύρο, Ασημένια Νικολάου, Νίκο Μπουλούμπαση.
Ερμηνείες: Και εδώ έχουμε συνάντηση του ρεμπέτικου με το λαϊκό από πολύ διακεκριμένους εκπροσώπους. Η Δούκισσα, η μεγάλη κυρία του λαϊκού, βγάζει, ναι, το ίδιο πάθος όπως θυμόσαστε. Και ο Αγάθωνας, που μοιάζει να έρχεται από την προπολεμική Θεσσαλονίκη. Αλλά υπάρχει και η Θεοδοσία Στίγκα, πολύ αξιόλογη ερμηνεύτρια all weather, καθώς και η Γιούλη Τσίρου με έθνικ ποιότητες. Αλλά και ο «οπισθοδρομικός» Θοδωρής Παπαδόπουλος με το κέφι του, όπως και η Κατερίνα Τσιρίδου, νέο ταλέντο με ποιότητες Νίνου… Δηλαδή πόσο άλλο να ζητήσουμε; Εννέα Όγδοα: Φώτης Θεοδωρίδης, Χρήστος Καρακώστας, Γιάννης Μπέκας, Σοφία Τζέρου, Ρίτσα Μπουζιού. Λαϊκό ρεπερτόριο με τα καλύτερα των καλύτερων και από φωνές που σε πείθουν, σε βάζουν σε κατάσταση, σηκώνεσαι να χορέψεις, περνάς πολύ καλά. Guest η Ρένα Κουμιώτη, μια φωνή της δεκαετίας του '70 που άφησε το αποτύπωμά της με τραγούδια όπως «Σταμάτησε του ρολογιού τους δείκτες».
Ο χώρος μοναδικός, με πίστα του '60, κέντρο που έδωσε πολλά πλάνα «βραδινής εξόδου» στις παλιές ελληνικές ταινίες, ενώ από το πάλκο του πέρασαν στη δεκαετία του '90 μεταξύ άλλων οι Διονύσης Σαββόπουλος, Μαίρη Λίντα και Άκης Πάνου.
Μαγιοπούλα: Ο ναός του νεολαϊκού τραγουδοποιού Βαγγέλη Κορακάκη. Ενός μουσικού που σκέφτεται, νιώθει, γράφει ως άνθρωπος του '50 και του '60. Ήχος αυθεντικός, σχεδόν φυσικός, ενορχήστρωση χωρίς κρουστά όπως τότε, τραγούδια ένα κι ένα διαλεγμένα και τραγουδισμένα με μέτρο, όπως πρέπει. Εξαίρετοι ερμηνευτές οι Στέλιος Γαλανός και Σταυρούλα Μανωλοπούλου. Φέτος, το ταπεινό σπίτι της Καισαριανής με το «ναυτικό» ντεκόρ πήρε μια πιο κοσμοπολίτικη όψη με ντυμένα τα τραπεζοκαθίσματα, αλλά πάντα με έναν παλιό τρόπο, όπως θα μπορούσε να γίνει και τότε.
Μάνταλα: Τις τελευταίες σεζόν η Κατερίνα Σκορδαλάκη δίνει με τρόπο βέκιο το παλιό ρεπερτόριο, ρεμπέτικο και λαϊκό. Το πάλκο φέτος ενισχύεται και από το σπουδαίο Μπάμπη Γκολέ, μια σπάνια φωνή από το παρελθόν. Και οι δύο μαζί κάνουν τα «Μάνταλα» ένα από τα πιο δυνατά σημεία της λαϊκορέμπετικης σκηνής στην πόλη. Σε μια μικρή αίθουσα που διαφέρει, καθότι clean cut, σε αστικό ύφος του '60. Τολ: Μεγάλη αίθουσα, όχι πηγμένη από τραπεζοκαθίσματα, με κάπως ναυτική διακόσμηση και έμφαση στο καλό δείπνο για όποιον επιθυμεί. Κέντρο που εκφράζει τον ιδιοκτήτη Ορέστη Αρκομάνο, παλιό μπον βιβέρ που έζησε από κοντά τους μεγάλους λαϊκούς και ρεμπέτες. Η οπτική γωνία της αρχοντιάς. Η κομπανία με βαθιά γνώση του αυθεντικού παλιού λαϊκού. Τζιβαέρι: Με βάση το φοιτητικό concept, αλλά σε ύφος πιο αυστηρό. Ο Μάκης Σταμούλης με την κομπανία του δίνουν έμφαση στα ρεμπέτικα και στις αυθεντικές εκτελέσεις χωρίς να αποκλείουν και τα πολύ παλιά λαϊκά. Μονοκατοικία, διακόσμηση με παλιές φωτογραφίες, όργανα κ.λπ., καλοί μεζέδες και, σεμνά, χορός.
Ρεμπέτικη Ιστορία: Κλασικό εξαρχειώτικο και παλιό στέκι, με την κομπανία του Παύλου, κρατώντας τα ρεμπέτικα ήθη αλλά και εισάγοντας και καλά λαϊκά. Σε νεοκλασικό και την παραδοσιακή διακόσμηση.
Νεανικά γλέντια
Καραβάνι: Ο νεορεμπέτης τραγουδοποιός Γιάννης Λεμπέσης με τη «Λαϊκή Στράτα» του στο άνετο, καλοφτιαγμένο ρουστίκ ημιυπόγειο της Κυψέλης. Ρεμπέτικα όχι μόνο παλιά αλλά και νέα από τον Λεμπέση, όπως και λαϊκά από τη Μαρία Κατηνάρη. Συμμετέχουν οι Γιώργος Ζορμπάς, Μαρία Δεικτά, Χρήστος Μανιφάβας, Νίκος Στεφανάκης, Πορφύρης Κονάς, Έκτορας Κοσμάς. Εδώ ο χορός «παίζει» αρκετά. Διαδρομές: Τα Παρασκευοσάββατα μεγάλες παρέες, συχνά και όλη η οικογένεια, για ελληνικά γλέντια, με τα «Παιδιά από την Πάτρα». Διπλόχορδο: Βρήκε τη θέση του στα '90s και παραμένει πολύ καλή πρόταση για ταξίδια στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι με επικεφαλής στο πάλκο τον Κώστα Μάντζιο και τις Άντζελα Ορφανού και Αγγέλα. Χαρακτηριστική η χωροταξία του, με πολλά επίπεδα, που δίνουν μια θεατρικότητα στο γλέντι. Μποέμισσα: Το βασίλειο του φοιτητή! Πολύ γλέντι και πολύς χορός, σαν τις πρώτες μέρες μετά τη μεταπολίτευση. Μια «ροκάδικη» αντιμετώπιση του λαϊκού. Μεγάλη κομπανία με επικεφαλής τον Δημήτρη Λεμπέση. Ασματοπωλείον: Νεανικό σχήμα αλλά με πολύ μεράκι, πολλά ξεχασμένα λαϊκά του '70, σε χώρο μίνιμαλ ρουστίκ, χωρίς πήξιμο και με ποιότητα σε όλα τα επίπεδα. Τόσο παλιό όσο και απόλυτα σύγχρονο. Είναι πρόταση. Κοκκινιώτισσα: Φέτος με την Αθηναϊκή Κομπανία (μεγάλη η πείρα τους), που πάντα εγγυάται καλό άκουσμα αλλά και γλέντι. Μαζί τους οι Αναστασία Λιάρου, Γιώργος Τσάπας, Κορίνα Βέη. Ποντίκι: Με τη Νάντια Καραγιάννη, μια φωνή με δημοτικές βάσεις, άψογη σε λαϊκά, ρεμπέτικα, σε όλα. Μαζί της οι Νίκος Καραγιάννης και Δημήτρης Σταματέλος. Τα Παρασευοσάββατα πανικός. Χάρης Καλογερόπουλοςhkalogeropoulos@athinorama.gr Τεύχος 238, 2/12/2004
