Το φαινόμενο Κουρεντζή: Γητευτής ή πλάνος;

Όταν πριν από ενάμιση μήνα ξεκίνησε ηλεκτρονικά η προπώληση για τις δύο συναυλίες που θα δώσει στο Μέγαρο Μουσικής (14-15/11) ο Θεόδωρος Κουρεντζής με την ορχήστρα "Ουτοπία", ουδείς αμφέβαλε ότι αυτές θα γίνονταν ταχύτατα sold out! Αλλά ποιος μπορούσε να φαντασθεί ότι για σχεδόν 4.000 θέσεις θα πραγματοποιούνταν σε 10 μόλις λεπτά περισσότερα από …23.000 "χτυπήματα";

Πολύ λίγοι θα συνέδεαν ένα τέτοιο ενδιαφέρον με την παρουσίαση του "Δαχτυλιδιού χωρίς λόγια", δηλ. μιας μεγάλης διαδοχής των σημαντικότερων αμιγώς ορχηστρικών -και όχι μόνο- αποσπασμάτων από το "Δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ" του Ρίχαρντ Βάγκνερ, που οργάνωσε ο διάσημος αρχιμουσικός Λόριν Μααζέλ. Καθώς η περίφημη βαγκνερική Τετραλογία δεν έχει ανεβεί σκηνικά ή έστω ακουσθεί στο σύνολό της στη χώρα μας από το …1938 (όταν πρωτοπαρουσιάσθηκε από την Όπερα της Φρανκφούρτης), η απόλαυση της εξαίσιας μουσικής αποτελεί ιδανική ευκαιρία μύησης σε μία από τις σημαντικότερες παρακαταθήκες στην ιστορία του πολιτισμού. 

Στην πραγματικότητα όλοι σπεύδουν για τον 53χρονο αρχιμουσικό, οι αθηναϊκές συναυλίες του οποίου εδώ και μία δεκαετία αποτελούν μείζον γεγονός! Πάνε σχεδόν 30 χρόνια από τότε που ο ψηλόλιγνος νεαρός από τον Βύρωνα μεταβαίνει στην Αγία Πετρούπολη για να συνεχίσει τις μουσικές σπουδές του στη διεύθυνση ορχήστρας κοντά στον περίφημο παιδαγωγό Ίλια Μούζιν, του οποίου θα αποτελέσει τον τελευταίο μαθητή.

Η καριέρα του ξεκινά το  2004 στη Σιβηρία και την Όπερα του Νοβοσιμπίρσκ, όπου ιδρύει την ορχήστρα "MusicAeterna". Μαζί μετακομίζουν το 2011 στην Όπερα του Περμ στα Ουράλια, κεντρίζοντας σταδιακά το ενδιαφέρον με πρωτότυπες δουλειές και αξιόλογες ηχογραφήσεις. Το 2014 του απονέμεται και η ρωσική υπηκοότητα, ενώ το 2019 εγκαθίσταται με τα σύνολά του στην Αγία Πετρούπολη. Ένα χρόνο πριν είχε αναλάβει τη διεύθυνση της πρώτης εκτός Ρωσίας ορχήστρας, της Συμφωνικής της Ραδιοφωνίας της Νοτιοδυτικής Γερμανίας.

Η διεθνής καριέρα του απογειώνεται. Όλοι θέλουν να ακούσουν τον πολυτάλαντο αρχιμουσικό με τις ιδιοσυγκρασιακές προσεγγίσεις σε ευρύτατη  γκάμα ρεπερτορίου, από τη συμφωνική μουσική μέχρι την όπερα αλλά και το μπαρόκ. Η "ροκ" εμφάνιση (στενά μαύρα παντελόνια, αμάνικες μπλούζες), η εμμονή στο να παίζουν όρθιοι οι περισσότεροι από τους μουσικούς του, η προετοιμασία σε βάθος λεπτομέρειας των προγραμμάτων του ιντριγκάρουν. 

Αν ο Αγγλοσαξονικός χώρος παραμένει μέχρι σήμερα ερμητικά κλειστός, ο κεντροευρωπαϊκός και δη γερμανόφωνος θέλγεται. Για τους φανατικούς υποστηρικτές του (μεταξύ των οποίων οι μουσικοί του) πρόκειται περί ενός ιδιοφυούς γητευτή, που μπορεί να ξαναπροσελκύσει κόσμο -και δη νεανικό- στις αίθουσες συναυλιών, να φέρει φρέσκο αέρα στη θεωρούμενη συντηρητική κλασική μουσική. Αυτό δεν εξηγεί την επί μακρόν εμπιστοσύνη του σημαντικότερου φεστιβάλ του πλανήτη (Σάλτσμπουργκ), που του αναθέτει οπερατικά projects με σκηνοθέτες, όπως οι Καστελούτσι και Σέλλαρς; 

Για τους πολέμιους του (μεταξύ των οποίων η πλειοψηφία των κριτικών) πρόκειται περί ενός πλάνου, που διαρρηγνύει ειρμούς και ισορροπίες των έργων, διευθύνοντας θυελλωδώς τα γρήγορα μέρη και βασανιστικά αργά τα πιο αργά! Οι  ηχογραφήσεις του δεν ηχούν, εξάλλου, τεχνολογικά "πειραγμένες"; Γιατί δεν τον ξαναπροσκάλεσε η περίφημη Φιλαρμονική της Βιέννης μετά τη μοναδική τους σύμπραξη;

Οι φορτισμένες συζητήσεις καλά κρατούσαν -εκτός Ελλάδος, φυσικά!- μέχρι τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Έκτοτε, ενώ αρκετοί διάσημοι Ρώσοι καλλιτέχνες εξοστρακίσθηκαν από την ευρωπαϊκή μουσική ζωή λόγω των στενών σχέσεων με το πουτινικό καθεστώς, ο Κουρεντζής έμεινε αρκετό διάστημα στο απυρόβλητο. 

Ξαφνικά, όμως, οι πιέσεις -ιδίως στην Αυστρία- αυξήθηκαν, με κυμαινόμενα αποτελέσματα. Μολονότι "κόπηκε" από κάποιους θεσμούς, στο Σάλτσμπουργκ παραμένει σταρ, ενώ τις προάλλες σάλο προκάλεσε η απόφαση να του απονεμηθεί η ύψιστη πολιτιστική διάκριση της χώρας!

Η συνεχιζόμενη σιωπή του για τον πόλεμο στην Ουκρανία ή οι παραλληλισμοί με την ελληνική χούντα για τις πιέσεις που του ασκούνται στη Δύση συνοδεύθηκαν από ένα νέο εγχείρημα, την -εξαιρετική- ορχήστρα "Ουτοπία". Οι Ρώσοι χορηγοί αντικαταστάθηκαν από δυτικοευρωπαϊκά ιδρύματα και εταιρείες κολοσσούς, διασφαλίζοντας στον Κουρεντζή την παρουσία στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας.

Μετά από μία παλιότερη συμμετοχή σε ρωσική κινηματογραφική ταινία, ο αμφιλεγόμενος αρχιμουσικός εξέδωσε πρόσφατα μια -δύσκολα προσπελάσιμη- ποιητική συλλογή στα ελληνικά, ετοιμάζεται να λανσάρει τη δική του δισκογραφική εταιρεία, συνεχίζει να ονειρεύεται και να δημιουργεί. Ποιος μπορεί να τον ψέξει γι’αυτό;