© Vangelis Patsialos
Από το 2016, όταν ξεκίνησαν, τα St Paul's Sessions μας έχουν χαρίσει πολλές συναυλιακές συγκινήσεις, φέρνοντας στην πόλη ονόματα που καταπιάνονται με τη σύγχρονη, πιο πειραματική/ριζοσπαστική όψη των μουσικών πραγμάτων, άρα και με τα όριά τους, όπως τα αντιλαμβανόμαστε στο δεδομένο σημείο του 21ου αιώνα. Προσκαλώντας τον Dave Holland να εμφανιστεί στην Αθήνα με το νέο του τρίο, όμως, ίσως και να υπερέβησαν εαυτόν. Και το κοινό το αντάμειψε αυτό με ενθουσιώδη προσέλευση, η οποία λίγο έλειψε να γεμίσει κάθε διαθέσιμη θέση στο αμφιθέατρο "Ιωάννης Δεσποτόπουλος" του Ωδείου Αθηνών.
Εν μέρει, βέβαια, η υπέρβαση σημειώνεται και μόνο που ακούς το "βαρύ" όνομα του Holland και πληροφορείσαι τον ερχομό του, καθώς αναλογίζεσαι τις δόξες του με το δεύτερο κουιντέτο του Miles Davis (αυτό που ηχογράφησε το "Bitches Brew"), τις διάφορες καθοριστικές συνεργασίες και, φυσικά, το ολόδικό του δημιουργικό στίγμα, όπως αποτυπώθηκε, λ.χ., σε συζητημένους δίσκους σαν το "Conference Of The Birds" (1973). Δεν μπορείς να αποφύγεις τέτοιες σκέψεις και αναφορές: δεν πρόκειται για εγκυκλοπαιδισμό, αλλά, πολύ απλά, για τους λόγους για τους οποίους οι περισσότεροι από μας κλείνουν εισιτήρια, όταν ανακοινώνται συναυλίες.
Αλλά ο τζαζ θρίαμβος που τόσο μέθυσε τους παρευρισκόμενους στο Ωδείο Αθηνών δεν έχει να κάνει με το παρελθόν, μα με το εδώ και τώρα. Μπορεί, δηλαδή, ο Holland να έχει φτάσει (αισίως) τα 77, όμως πάνω στη σκηνή δεν στάθηκε ως βετεράνος νοσταλγός παλαιών, "χρυσών" εποχών. Αντιθέτως, έπαιξε ως ενεργός, θαλερός καλλιτέχνης, ταγμένος σε μια μουσική περιπέτεια για την οποία δεν έχει επέλθει κανένα τέλος αναζήτησης μέσα στο διάβα του χρόνου. Το κέφι, το χαμόγελό του, οι αντοχές του –ακούσαμε 1,5 ώρα καθαρής μουσικής, δίχως επαναλήψεις, συν ένα σύντομο encore– ήταν όλοι παράγοντες που τόνωσαν κι ενίσχυσαν το παικτικό δαιμόνιο του Holland, συμβάλλοντας στο κλίμα ενθουσιασμού που δημιουργήθηκε.
Μάλιστα, η "χημεία" μεταξύ του Βρετανού κοντραμπασίστα και του κοινού φανερώθηκε αμέσως μόλις τον είδαμε να βγαίνει στη σκηνή, παρέα με τους Αμερικανούς συνοδοιπόρους του: τον Jaleel Shaw (άλτο σαξόφωνο) και τον Eric Harland (ντραμς). Το χειροκρότημα που έπεσε ήταν του είδους που τα δημοσιογραφικά κλισέ θέλουν "ζεστό" και ο Holland πήρε το μικρόφωνο να πει δυο λόγια, επισημαίνοντας τόσο τη χαρά του που βρισκόταν ξανά σε μια πόλη με την οποία έχει δεσμούς (λόγω συγγενών που μένουν εδώ), όσο και το συναισθηματικό βάρος της συγκεκριμένης βραδιάς, αφού η Αθήνα είχε οριστεί ως τερματικός σταθμός της ευρωπαϊκής περιοδείας του νέου τρίο. Μας τόνισε, επίσης, ότι, όταν ξεκινούν να παίζουν, τους αρέσει να διατηρούν αδιάκοπη τη ροή, οπότε δεν θα είχαμε περαιτέρω διάδραση, μέχρι το τέλος του "ταξιδιού" –όπως το χαρακτήρισε.
Αυτό, τώρα, το δεχτήκαμε μεν σιωπηλά, μα δεν το πολυτηρήσαμε, γιατί τα όσα εκπέμπονταν από τη σκηνή αποδείχθηκαν τόσο καταπληκτικά, ώστε ήταν απλά αδύνατον να μην ξεσπάμε σε ζητωκραυγές μετά από διάφορα απίθανα σόλο σημεία ή σε παρατεταμένα παλαμάκια, κάθε που αντιλαμβανόμασταν ότι ολοκληρωνόταν κάποιο κομμάτι. Ευτυχώς κάτι τέτοιο διόλου δεν επηρέασε τους Holland, Shaw & Harland. Ίσα-ίσα, φάνηκε να το διασκεδάζουν που αντιδρούσαμε με τόσο πάθος. Στο φινάλε, λίγο αφότου είχαν αποχωρήσει, τελειώνοντας το προγραμματισμένο set, ξαναγύρισαν ενώπιόν μας για ένα ακόμα κομμάτι, με τον Holland να λέει ότι δεν γινόταν να έχουν καλύτερο κοινό για την έσχατη βραδιά της περιοδείας τους.
Στο αμιγώς μουσικό κομμάτι, τώρα, απολαύσαμε μια τζαζ που θα την περιέγραφα ως "διαχρονική". Οι παρτιτούρες που διακρίναμε επί σκηνής προϊδέαζαν ότι ένα τμήμα των κομματιών του τρίο ήταν προϊόν σύνθεσης, ενώ δεν αργήσαμε να παρατηρήσουμε ότι υπήρχε και μια λίγο-πολύ δουλεμένη δομή σε όσα παίζονταν. Ταυτόχρονα, όμως, είχαν εξασφαλιστεί και τα απαραίτητα περιθώρια για τον ζωογόνο αυτοσχεδιασμό ("ουσία της μουσικής" τον έχει αποκαλέσει ο Holland), όπως και για την ελευθερία του κάθε μέλους του τρίο.
Το όλο πράγμα αποδείχθηκε ευέλικτο και ευκίνητο ήδη από το ξεκίνημα, αποτυπωνόμενο ως κάτι σύγχρονο μαζί και παλιό, με σαφείς ρίζες στη "μαύρη" Αμερική και στην πολύτιμη παρακαταθήκη της: η προαναφερθείσα δομή ήθελε τον Holland να εκκινεί μόνος, με τα χέρια του να ανεβοκατεβαίνουν στις χορδές του κοντραμπάσου, παράγοντας παλλόμενες νότες (μόνο προς το τέλος θα τον βλέπαμε να παίζει με δοξάρι), λίγο μετά να μπαίνει στο παιχνίδι και ο Harland με μια ποικιλία ήχων από τα κρουστά και τα (μικρά και μεγάλα) πιατίνια του, με τη διαδρομή να ολοκληρώνεται έπειτα στις δυναμικές του άλτο σαξοφώνου του Shaw, οι οποίες συνήθως προσθέτονταν θεαματικά, οδηγώντας το τρίο σε εξάρσεις και κορυφώσεις.
Ο Holland αποτυπώθηκε εκπληκτικός, με τεχνική δακτύλων για σεμινάριο. Μάλιστα, τον ένιωθες να παραμένει πρωταγωνιστής ακόμα και στα σημεία όπου τα ηνία περνούσαν στους δύο συμπαίκτες, αφού χρησιμοποιούσε το κοντραμπάσο για να επιφέρει λεπτές τροποποιήσεις στο ρυθμικό ηχόχρωμα που πήγαζε από τη συλλογική προσπάθεια. Ο Eric Harland, με τη σειρά του, στάθηκε εντυπωσιακός, παραδίδοντας σύνθετο και πολυεπίπεδο παίξιμο στα ντραμς, που δεν έχασαν στιγμή την επαφή τους με τα άλλα δύο όργανα –ούτε καν όταν τα άκουγες να αναζητούν καινούριους συνδυασμούς τροφοδότησης της κοινής ενέργειας. Ο δε Jaleel Shaw αποδείχθηκε φοβερός βιρτουόζος, με ανάσες σιδερένιες και απόδοση πωρωτική και συνάμα υπερβατική, ο οποίος κέρδισε από την αρχή το ακροατήριο, που δεν έχανε ευκαιρία να τον αποθεώνει. Είναι καλό να συμβαίνουν αυτά τα πράγματα, ώστε να ακούγονται ευρύτερα και τέτοια ονόματα, γιατί ζούμε σε εποχές όπου ο διεθνής εναλλακτικός Τύπος νομίζει πως τζαζ σαξόφωνο είναι μόνο ό,τι ακούει από τον Kamasi Washington και τον Shabaka Hutchings, δημιουργώντας, έτσι, ένα hype που συχνά (ειδικά στην περίπτωση του πρώτου) αποδεικνύεται δυσανάλογο με ό,τι, τελικά, ακούς.
Από εκεί και πέρα, φυσικά κι έχουμε ξαναδεί τον Dave Holland να παίζει με τον Eric Harland στην Αθήνα, συν τους Kevin Eubanks & Craig Taborn: ήταν θαυμάσια κι εκείνη η βραδιά του Μαΐου 2015 στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, η οποία μετέδωσε, μάλιστα, ένα παρόμοιο μήνυμα υπέρ της ώθησης της σύγχρονης μουσικής προς τα μπροστά. Στο Ωδείο Αθηνών, όμως, η συνολική αίσθηση ήταν, θεωρώ, ακόμα πιο μεστή και ολοκληρωμένη, γιατί η εξερεύνηση του τζαζ ωκεανού συνδυάστηκε πιο απτά, όπως γράφτηκε και πιο πάνω, με τις "μαύρες", αμιγώς αμερικάνικες ρίζες του είδους (και το σαξόφωνο του Shaw έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτό). Παράγοντας ένα ασυναγώνιστο groove, που δημιούργησε μια εκπληκτικά φινετσάτη ισορροπία μεταξύ του όποιου παλιού και του όποιου επίκαιρου.
