Γεννημένος από πατέρα Αλγερινό και μητέρα Σουδανή, ο 43χρονος Ρασίντ Ντζαϊντανί πέρασε από σαράντα κύματα κι άλλα τόσα επαγγέλματα (μέχρι και σεκιουριτάς στα γυρίσματα του «Μίσους» του Ματιέ Κασοβίτς) ωσότου σταθεί πρώτα μπροστά και κατόπιν πίσω από την κινηματογραφική κάμερα. Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του («Rengaine») τού χάρισε μια υποψηφιότητα για Σεζάρ πρωτοεμφανιζόμενου, ενώ το αντιρατσιστικό road movie του «Μια Βόλτα στη Γαλλία» με τον νεαρό ράπερ Σαντέκ κι έναν Ζεράρ Ντεπαρντιέ σε μεγάλη φόρμα έφτασε ως το «Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών» στις Κάνες και κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο πρόσφατο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου της Αθήνας.
Από επαγγελματίας μποξέρ περάσατε στο σινεμά μέσω της ηθοποιίας. Ποια από τις δυο προηγούμενες ιδιότητές σας αποδείχτηκε πιο χρήσιμη για τη «Βόλτα στη Γαλλία»;
Από μικρός έβλεπα τη ζωή σαν μια διαρκή μάχη, οπότε ο αθλητισμός με βοήθησε να την αντιμετωπίσω πιο θαρραλέα και πιο αποτελεσματικά. Τα χρόνια που δούλεψα ως χτίστης ήταν επίσης πολύ εποικοδομητικά, μιας και έμαθα να σκέφτομαι με τάξη και συγκεκριμένο σχέδιο. Ανακάλυψα πως για να κατασκευάσεις κάτι, χειρωνακτικά ή πνευματικά, πρέπει να έχεις μέθοδο και πλάνο. Αρχίζεις από τα θεμέλια και προχωράς…
Στην ταινία σας ο Σερζ είναι ερασιτέχνης ζωγράφος και ο Φαρούκ ράπερ. Δυο εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι, οι οποίοι αρχίζουν να επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω της τέχνης. Γιατί επιλέξατε οι εκφράσεις της να είναι η ζωγραφική και η μουσική;
Έχω σκηνοθετήσει ντοκιμαντέρ πάνω στη ζωγραφική, στην οποία θαυμάζω την αίσθηση ελευθερίας και αυτοσχεδιασμού που αφήνει στον καλλιτέχνη. Αν κι εγώ είμαι άνθρωπος της οργάνωσης και του προγράμματος, όπως έλεγα πιο πριν… Ο Σερζ δεν είναι όμως ένας τυπικός, ένας ακαδημαϊκός ζωγράφος. Χρησιμοποιεί μυστρί αντί για πινέλο κι αυτό ήταν μια επιλογή που τονίζει τη χειροποίητη διάσταση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, προσγειώνοντάς την σε κάτι «φτωχό» και καθημερινό. Μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία ακόμα και η χλιδή που υπάρχει μπροστά στα μάτια του Σερζ, όλα εκείνα τα γιοτ τα οποία πλημμυρίζουν τις μαρίνες του γαλλικού νότου, παίρνουν στο τελάρο μια μορφή πιο κοντινή στα ανθρώπινα και τα φυσικά μέτρα.
Ο Φαρούκ, από την άλλη, είναι ένας 20άρης που εκφράζεται μέσα από ό,τι πιο άμεσο και λαϊκό υπάρχει αυτή τη στιγμή, που είναι το χιπ χοπ. Κι οι δυο τους, πάντως, δεν θεωρούν τον εαυτό τους καλλιτέχνη και σε καμιά περίπτωση φυσικά διανοούμενο. Κάνουν κάτι που βγαίνει από μέσα τους χωρίς πολλή σκέψη και ανάλυση.
Ο Σαντέκ, ράπερ κι αυτός, γίνεται στην οθόνη ένα με το ρόλο του. Γράψατε τον Φαρούκ έχοντάς τον από πριν στο μυαλό σας;
Κάθε άλλο… Ο ρόλος ήταν γραμμένος όταν ξεκίνησα το κάστινγκ, κατά τη διάρκεια του οποίου είδα εκατοντάδες βιντεοκλίπ, άκουσα άλλα τόσα τραγούδια και συνάντησα αμέτρητους υποψήφιους. Με κάποιους απ’ αυτούς πέρασα δυο τρεις μέρες μαζί για να δω αν ταίριαζαν με το χαρακτήρα. Τελικά είδα στο YouTube τον Σαντέκ, ο οποίος είχε ανακοινώσει πως όποιος έπαιρνε το χιλιοστό CD του θα κέρδιζε ένα μηχανάκι(!), να πηγαίνει να το παραδώσει στον τυχερό. Να κάτι που θα έκανε κι ο Φαρούκ σκέφτηκα και όταν άκουσα τους αυτοσχεδιασμούς του ήμουν σίγουρος. Δουλέψαμε πολύ στις πρόβες κι αποδείχτηκε η τέλεια επιλογή. Γιατί δεν παίζει τον εαυτό του στην ταινία, δούλεψε πολύ για να γίνει ο Φαρούκ. Όπως και τα τραγούδια που λέει είναι μεν δικά του, αλλά διαφορετικά από το αναγνωρίσιμο στιλ του. Είναι προσαρμοσμένα στη ζωή και τις εμπειρίες του ήρωά του.
Οπότε η αίσθηση του αυτοσχεδιασμού που αποπνέει η ταινία είναι όλη «προκατασκευασμένη»;
Όλα, ή σχεδόν όλα για να είμαστε ακριβείς, είναι γραμμένα στο σενάριο. Όσες αλλαγές κρίναμε πως έπρεπε να γίνουν κατά τη διάρκεια των προβών τις περάσαμε στο χαρτί και όταν ξεκινήσαμε τα γυρίσματα μείναμε όλοι πιστοί στο πλάνο.
Ακόμα και ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ υπάκουσε;
Απόλυτα. Ο Ζεράρ είναι δώρο για κάθε σκηνοθέτη. Ένας ζωντανός μύθος που μεταμορφώνεται μπροστά στην κάμερα και σου αποκαλύπτει πράγματα για το χαρακτήρα του που δεν είχες καν σκεφτεί. Κι όχι απαραίτητα εξηγώντας τα στις πρόβες, αλλά πάνω στο γύρισμα ένα του βλέμμα, μια σιωπή ή ο τρόπος που κινεί το σώμα του μπορεί να αποδειχτεί εκπληκτικό κινηματογραφικό εύρημα. Υπήρχαν φορές που έβαλα τα κλάματα καθώς γυρίζαμε μια σκηνή και στεναχωριέμαι που δεν μπόρεσα να βάλω στην ταινία όλες τις λήψεις του. Μιλάμε για έναν πραγματικό θησαυρό…
