Σε χρόνια πολύ μακρινά -σίγουρα πριν από τον 6ο αι. π.Χ.- οι Μινωίτες έφεραν ένα παράξενο φρούτο από την Εγγύς Ανατολή και το καλλιέργησαν στην Κυδωνία της Κρήτης.Το "κυδώνιον μήλον", όπως έγινε γνωστό, με το ξεχωριστό άρωμα και την εξαιρετική γεύση, έφτασε να συμβολίζει την αγάπη και την ευτυχία. Λίγο παραγνωρισμένο, θα λέγαμε, στην εποχή μας, για έναν και μόνο λόγο: δεν τρώγεται ωμό, άρα δεν συναγωνίζεται τα συγγενή του φρούτα μήλο και αχλάδι. Μόλις ψηθεί και μαλακώσει, όμως, αποκτά ένα γλυκύτατο ροζέ χρώμα, ελευθερώνει αρώματα φρούτων και μπαχαρικών μαζί, ενώ η γεύση του είναι πιο ενδιαφέρουσα και πολύπλοκη από του μήλου. Πέρα από αυτά, έχει και ένα ακόμα προσόν, που εκτιμήθηκε δεόντως στα βάθη της γαστρονομικής ιστορίας: διαθέτει άφθονη πηκτίνη, που το βοηθάει να δέσει σε μαρμελάδα, ζελέ, πελτέ. Μπορεί να ακούγεται παράξενο, αλλά μέχρι τον 18ο αιώνα μαρμελάδα γινόταν μόνο από κυδώνι (marmelo στα πορτογαλικά, το κυδώνι)! Το περίφημο κυδωνόπαστο, που έφτιαχναν στα περισσότερα σπίτια παλιότερα, έχει καταγωγή που χάνεται μέσα στο χρόνο. Στην Ισπανία, όπου το συνηθίζουν ακόμα, το κυδωνόπαστο ονομάζεται membrillo και συνοδεύει το πρόβειο τυρί manchego, το hamon Serrano σε εκλεκτά τάπας - μια ξεχωριστή ιδέα για ορεκτικό, με αντίστοιχα ελληνικά προϊόντα... Πώς απολαμβάνουμε το κυδώνι; Το γλυκό του κουταλιού με τη μυρωδιά της αρμπαρόριζας συγκαταλέγεται στις πιο χαρακτηριστικές ελληνικές γεύσεις. Μελώνει υπέροχα στο φούρνο, δημιουργώντας ζελέ από τους χυμούς του, σ' ένα απλό, αλλά εξαιρετικό επιδόρπιο, που σερβίρεται σκέτο ή με σαντιγί. Γίνεται ζελέ, πελτές μαρμελάδα. Συνοδεύει όλα τα κρέατα, δίνοντας άλλη γευστική διάσταση σε ένα κοινό φαγητό. Αποτελεί εκλεκτό συνοδευτικό για εδέσματα γιορτινά, όπως η πάπια, η φραγκόκοτα ή τα πιτσούνια. Οι προτάσεις μας είναι μια αρχή για να ανακαλύψετε ένα ξεχωριστό υλικό.
