Γεμάτη με τη ζωηράδα που της δίνουν οι φοιτητές του εμβληματικού της πανεπιστημίου, αλλά και με τη νοστιμιά που συγκεντρώνεται στην 800 ετών κλειστή αγορά και τα bars όπου σερβιρίστηκε για πρώτη φορά το Aperol, η πόλη του Τζότο και του Γαλιλαίου παραμένει αυθεντική κι ανόθευτη, παρότι βρίσκεται μια ανάσα από τη Βενετία.
Μόλις 40 χιλιόμετρα δυτικά της Βενετίας, η Πάντοβα είναι η πόλη με το πέμπτο παλαιότερο ενεργό πανεπιστήμιο στον κόσμο. Kαι, παρότι οι τοιχογραφίες του Τζότο, η έδρα του Γαλιλαίου, η μεγαλύτερη πλατεία της Ιταλίας και η παλιότερη στεγασμένη αγορά τροφίμων της Ευρώπης βρίσκονται μόλις μερικά μεσαιωνικά στενάκια απόσταση το ένα από το άλλο, η Πάντοβα δεν έχει καταφέρει να βγει απ’ τη σκιά της διάσημης γειτόνισσάς της. Αυτό βέβαια είναι μάλλον για καλό, μιας και η πόλη που κάποτε διατρεχόταν από ένα δίκτυο καναλιών, ακριβώς όπως η Βενετία, σήμερα συγκεντρώνει στα καντούνια, τους δρόμους, τις πλατείες και τις εντυπωσιακές εκκλησίες της όλη την ατμόσφαιρα μιας Ιταλίδας ντίβας στα πιο χαλαρά της, και χωρίς την κοσμοσυρροή που έχει κάνει τη γειτόνισσά της ανυπόφορη.
Για να την προσεγγίσουμε, βέβαια, θα πρέπει να προσγειωθούμε στη Βενετία έτσι κι αλλιώς, κάθε Δευτέρα, Παρασκευή και Κυριακή – ό,τι πρέπει, δηλαδή, για μια απόδραση σαββατοκύριακου με ιταλική φινέτσα…
Ημέρα πρώτη: H Πάντοβα της Αναγέννησης
Espresso στη μεγαλύτερη πλατεία της Ιταλίας
Η μεγαλύτερη πλατεία της Ιταλίας, και μία από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης, είναι το Prato della Valle, το «γρασίδι της κοιλάδας» όπως είναι η ακριβής μετάφραση, κι η 90 στρεμμάτων ανοιχτωσιά καταμεσής της Πάντοβα μοιάζει με αυτό ακριβώς: μια κοιλάδα στο κέντρο της πόλης, περικυκλωμένη μάλιστα από ένα κανάλι που ακολουθεί το σχήμα του αρχαίου ρωμαϊκού θεάτρου που βρέθηκε από κάτω, όταν ξεκίνησαν οι εκσκαφές για την κατασκευή της στα τέλη του 18ου αιώνα. Χαζέψτε την από απόσταση με έναν espresso στα τραπεζάκια του Caffè Diemme στη βόρεια πλευρά της πλατείας, το coffee spot μιας από τις παλιότερες καφεοπαραγωγούς εταιρείες της χώρας, που συγκεντρώνει και καβουρδίζει τους καφέδες της λίγο έξω από την Πάντοβα, για να προμηθεύσει όλη την Ευρώπη με custom made χαρμάνια – ανάμεσά τους κι αυτό του καφέ Cortese, που παρασκευάζεται αποκλειστικά για την ελληνική αγορά εδώ και μία δεκαετία. Την πλατεία περιστοιχίζουν 78 αγάλματα σε διάταξη διπλού δακτυλίου κι ανάμεσά τους θα βρείτε εκείνο του Γαλιλαίου, που είχε περάσει «τα 18 πιο χαρούμενα χρόνια της ζωής του» στην Πάντοβα, όπως αναφέρει στο ημερολόγιό του.
Ο παλιότερος βοτανικός κήπος στον κόσμο
Δυο βήματα από το Prato della Valle, ο Βοτανικός Κήπος της Πάντοβα, ο παλιότερος του είδους του στον κόσμο, αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO ως «το πρότυπο όλων των βοτανικών κήπων απανταχού της Γης». Μία από τις γηραιότερες μανόλιες της Ευρώπης απλώνει τις ρίζες της εδώ, ενώ ο «φοίνικας του Γκαίτε», που φυτεύτηκε το 1585, είναι ίσως το πιο διάσημο μέλος μιας χλωρίδας που περιλαμβάνει ορχιδέες, νούφαρα, αλπικά δέντρα και σαρκοβόρα φυτά, αλλά και φαρμακευτικά ή δηλητηριώδη βότανα ανάμεσα στα 7 χιλιάδες διακριτά ήδη που απλώνονται στα 22 στρέμματα των συλλογών του.
Προσκύνημα στον Il Santo
Βαθιά αφοσιωμένοι στον προστάτη τους Άγιο Αντώνιο της Πάντοβα, ή απλώς τον Il Santo, οι Παντοβέζοι τρέφουν ιδιαίτερη αγάπη για την Basilica di Sant’ Antonio, η κατασκευή της οποίας ξεκίνησε μόλις έναν χρόνο μετά το θάνατο του Αγίου (και λίγους μήνες μετά την αγιοποίησή του) το 1232. Η επιβλητική εκκλησία με τους επτά τρούλους και την πληθώρα αρχιτεκτονικών αναφορών αποτελεί θησαυρό μαρμαρογλυπτικής, με έργα πολυάριθμων Ιταλών καλλιτεχνών στο εσωτερικό της. Ανάμεσα στα λείψανα του Αγίου, γνωστού για τα φλογερά του κηρύγματα, η γλώσσα του είναι ένα από τα πιο σεπτά σκηνώματα, ενώ στην πλατεία της εκκλησίας, το άγαλμα του Βενετσιάνου στρατηγού Gattamelata καβάλα στο άλογό του φτιάχτηκε το 1453 από τον αναγεννησιακό Donatello, ως το πρώτο ιππικό άγαλμα αληθινού μεγέθους που παράχθηκε ποτέ στη σύγχρονη Ευρώπη.
Οι αγιογραφίες του Τζότο
Ένας από τους πάπες της αναγεννησιακής τέχνης στην Ιταλία, ο Τζότο, μεγαλούργησε στη Ρώμη και τη Φλωρεντία (η επιβλητική Madonna d' Ognissanti εκτίθεται στο Uffizi), η περίοδος που πέρασε όμως στην Πάντοβα, στις αρχές του 14ου αιώνα, είναι ίσως η σημαντικότερη και πλέον επιδραστική της διαδρομής του: στις νωπογραφίες του για το παρεκκλήσι Scrovegni, που θεωρείται ότι πυροδότησαν την Αναγέννηση, αποκρυσταλλώνονται τόσο η απέκδυση των βυζαντινών συμβάσεων από την αγιογραφία, όσο και η εισαγωγή εννοιών όπως η προοπτική του χώρου, η αφηγηματική παραστατικότητα και ο εξανθρωπισμός των φιγούρων τους.
Αν έχετε όρεξη για λίγη ακόμη εκκλησιαστική τέχνη, συνεχίστε στην κοντινή Chiesa degli Eremitani (Εκκλησία των Ερημιτών), όπου το 2006 το Mantegna Project επιχείρησε να επαναφέρει τις νωπογραφίες του Andrea Mantegna (έργα του κοσμούν τον Λούβρο και την Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου), οι οποίες είχαν καταρρεύσει μετά το βομβαρδισμό της εκκλησίας από τις συμμαχικές δυνάμεις στον Β’ Π.Π. Ειδικό λογισμικό ανέλυσε 88 χιλιάδες θραύσματα, τα οποία επανατοποθετήθηκαν στον τοίχο συνθέτοντας ένα παζλ με κενά, που καταφέρνει την ίδια στιγμή να συναρπάζει με τη μοναδική τεχνική του «γλύπτη με το πινέλο», αλλά και να συγκλονίζει με τη βίαιη μανία που μπορεί να επιδείξει ο άνθρωπος, καταστρέφοντας ακόμη και τα πιο όμορφα επιτεύγματά του.
Ημέρα δεύτερη: Η Πάντοβα του σήμερα
Πέμπτο παλιότερο της Ευρώπης και δεύτερο της Ιταλίας, το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα ιδρύθηκε το 1222 από μια ομάδα φοιτητών και καθηγητών του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, που ήρθαν εδώ σε αναζήτηση ακαδημαϊκής ελευθερίας. Έκτοτε, το Palazzo Bo, η ιστορική έδρα του πανεπιστημίου (που πήρε το όνομά της από το Πανδοχείο «Ο Βους» στη θέση του οποίου ανεγέρθηκε), αποτελεί όχι μόνο καμάρι της πόλης, αλλά και σημείο αναφοράς της ακαδημαϊκής κοινότητας της Ιταλίας, με ονόματα όπως αυτά του Κοπέρνικου, του Καζανόβα, αλλά και της πρώτης γυναίκας διδάκτορος φιλοσοφίας στον κόσμο, της Eleonora Lucrezia Piscopia, να έχουν περάσει από το διδακτικό του προσωπικό. Η έδρα του Γαλιλαίου (κυριολεκτικά, το γραφείο στο οποίο καθόταν όταν δίδασκε) βρίσκεται εδώ, όπως και το πρώτο αμφιθέατρο ανατομίας στον κόσμο, ενώ ένα αρχιτεκτονικό στολίδι από μόνο της, η κεντρική αυλή φιλοξενεί τις περίτεχνες μαρμάρινες αναμνηστικές πλάκες επιφανών φοιτητών-δωρητών, με αρκετά ελληνικά ονόματα ανάμεσά τους.
Ξεκινήστε τη σημερινή βόλτα σας από εδώ, συνδυάζοντάς τη με μια στάση στο «Caffe Pedrocchi», ένα από τα θρυλικότερα καφέ της Ιταλίας που έγινε γνωστό ως «το καφέ χωρίς πόρτες» – πράγματι, απέκτησε πόρτες στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, αφού μέχρι τότε λειτουργούσε σε 24ωρη βάση για 365 μέρες το χρόνο. Με ιστορία από το 1772, το «καλύτερο καφέ στον κόσμο» σύμφωνα με τον Σταντάλ συνοδεύεται από ακόμα μία φήμη: οι προληπτικοί φοιτητές το αποφεύγουν σαν τον διάβολο, αφού ο θρύλος λέει πως αν πιουν καφέ εκεί πριν πάρουν πτυχίο, δεν θα αποφοιτήσουν ποτέ. Οι ντόπιοι όμως δίνουν καθημερινά ραντεβού στις διαφορετικού ύφους σάλες του, τιμώντας τον signature καφέ του (ένα είδος καπουτσίνο αρωματισμένο με μέντα και πούδρα κακάο), αλλά και τα κοκτέιλ με βάση τον καφέ.
Αέρινο προσούτο και χορταστικό shopping
Οκτώ αιώνες μετρά η κλειστή αγορά τροφίμων της Πάντοβα, το Il Soto Salone, που βρίσκεται στο ισόγειο του παλιού δικαστικού μεγάρου της πόλης – ένα αξιοθέατο από μόνο του, με τις τοιχογραφίες των μπαλκονιών να βρίθουν συμβολιστικών αναφορών για τον κύκλο της ζωής, αλλά και την τεράστια θολωτή του στέγη, που στέκει χωρίς κανένα δοκάρι στήριξης. Λίγο φίνο προσούτο Πάρμας (δοκιμάστε και αυτό από πάπια) και μερικές φέτες μορταδέλας Μπολόνιας απ’ το «La Bottega del Prosciutto», παρέα με μια ολόφρεσκια burrata και ανάλαφρη ρικότα από το διπλανό «Marcolin Gastronomia», θα επιβεβαιώσουν την πίστη σας στην ιταλική γευστική φινέτσα και θα σας δώσουν ενέργεια για χάζι στις βιτρίνες των δυνατών fashion brands που απλώνονται στους τριγύρω πεζόδρομους, από τη Via VIII Febraio μέχρι και τη Via Fermo.
Tramezzini & spritz στη γενέτειρα του Aperol
Το Aperol χρειάστηκε να περιμένει έως το τέλος του Β’Π.Π. για να εδραιωθεί ως signature aperitivo της περιοχής τoυ Veneto, ενώ οι μεγάλες πιένες του ήρθαν στις αρχές των 00s, όταν το brand ενσωματώθηκε στον όμιλο Campari, χαρίζοντας διεθνή ώθηση στην κουλτούρα του spritz εν γένει. Ωστόσο, στην Πάντοβα το απολαμβάνουν σαν να το ήξεραν από πάντα, και λογικό, αφού η συνταγή του καταχωρήθηκε εδώ από τους αδερφούς Barbieri το 1919. Οι ίδιοι οι Παντοβιανοί προτιμούν το δικό τους spritz με ίσα μέρη Aperol και Cynar, και τα τραπεζάκια στην Piazza dei Signori γεμίζουν με το χρυσοκίτρινο χρώμα του σε καράφες από νωρίς το απόγευμα, απαρεγκλίτως δε με μια σειρά από tramezzini να του κάνουν παρέα στο τραπέζι (μικρά ιταλιάνικα σαντουιτσάκια από μαλακό λευκό ψωμί μ’ ένα σωρό καλούδια για γέμισμα). Φυλάξτε αυτή την εμπειρία για το τέλος, διότι διαφορετικά είναι βέβαιο ότι θα περάσετε και τις δυο μέρες σας στην Πάντοβα φωνάζοντας Salut! Εμείς, πάντως, αυτό σκοπεύουμε να κάνουμε την επόμενη φορά…
Πού να φάτε
Το «UVA Ristorante» είναι ένα wine bar αφοσιωμένο στα natural wines της Ευρώπης, ταιριασμένα με μοντέρνες εκδοχές κλασικών ιταλικών γεύσεων (δοκιμάστε προσούτο 30 μηνών, pasta aglio με αβγοτάραχο και φιλέτο fassona ξηρής ωρίμανσης 50 ημέρων) με φόντο το ρολόι των αστερισμών. To «Belle Parti» σερβίρει κλασικά ιταλικά πιάτα με βάση τα φρέσκα θαλασσινά απ’ την περιοχή του Veneto (σουξέ τα ραβιόλι αστακού, αλλά και ο τόνος με φουαγκρά και μυρωδικά) σε μια πανέμορφη ατμοσφαιρική σάλα του ιστορικού Palazzo Prosdocimi. Το «Bar Nazionale» είναι κλασικό lunch spot τον Παντοβέζων δίπλα στην αγορά του Soto Salone κι ίσως το μόνο σημείο της πόλης όπου τα tramezzini περνάνε από τοστιέρα προτού σερβιριστούν.
Ευχαριστούμε τον Cortese Caffè για την πρόσκληση και φιλοξενία στην Πάντοβα.
