Η υποψήφια για Όσκαρ σκηνοθέτρια και σεναριογράφος Σάρα Πόλεϊ, παρέα με μία από τις πρωτοκλασάτες πρωταγωνίστριες της ταινίας Τζέσι Μπάκλεϊ, μιλούν στο "α" και ανοίγουν τα χαρτιά τους για τις "Γυναικείες Κουβέντες". Την ταινία που επιτίθεται κατά μέτωπο στην πατριαρχία, φέρνοντας στη μεγάλη οθόνη τις εμπνευσμένες από αληθινά γεγονότα τραυματικές εμπειρίες των γυναικών μιας απομονωμένης κοινότητας Μενονιτών.
Εκείνο που εκτίμησα ειλικρινά στην ταινία ήταν η έμφαση που δίνει στη σημασία του διαλόγου, ο οποίος μάλιστα γίνεται έχοντας υπόψη τη διαθεματικότητα. Τονίζεται, δηλαδή, πως δεν γίνεται να μιλήσεις για τη σεξουαλική κακοποίηση, για παράδειγμα, χωρίς να εντρυφήσεις στις υπόλοιπες εκφράσεις του σεξισμού και της πατριαρχίας. Επομένως, τι προτεραιότητες είχατε γράφοντας το σενάριο;
Σάρα Πόλεϊ: Οδηγός μου ήταν πρωτίστως το βιβλίο της Μίριαμ Τόους και συγκεκριμένα το πώς χειρίζεται την έννοια της ριζοσπαστικής δημοκρατίας. Εννοώ, μια μορφή του πολιτεύματος η οποία δεν περιορίζεται στο να καταθέσω απλά κάπου τη ψήφο μου, αλλά ταυτόχρονα να αναλάβω άμεσα δράση. Επιπλέον, ένιωσα πως ήταν πάρα πολύ σημαντικό να δοθεί έμφαση στην κρισιμότητα του να κάνεις διάλογο με ανθρώπους που διαφωνείτε βαθιά. Γιατί πιστεύω πως βρισκόμαστε σε ένα σημείο της ιστορίας στο οποίο απλώς ο καθένας μας βρίσκεται σε μια γωνία και φωνάζει στον άλλο την άποψή του, περιμένοντας κάποιος να αλλάξει γνώμη. Κανείς δεν νοιάζεται να ακούσει πραγματικά. Έτσι, ήθελα να γυρίσω μια ταινία στην οποία θα φαίνονται άνθρωποι να αφουγκράζονται και να μετατοπίζουν την άποψή τους σε πραγματικό χρόνο, και μάλιστα ενώ βρίσκονται σε μια εξαιρετικά κρίσιμη συνθήκη.
Πράγματι, αφού οι ηρωίδες δεν καλούνται να αποφασίσουν μόνο τον τρόπο δράσης απέναντι στους κακοποιητές τους, αλλά και ποιο θα είναι το μέλλον της ίδιας της κοινότητας στην οποία ζουν.
Τζέσι Μπάκλεϊ: Προσωπικά, γι’ αυτήν ακριβώς την πολυπλοκότητα που περιγράφετε λατρεύω την ταινία. Μου έχει δώσει πάρα πολλά και ακόμα μαθαίνω από εκείνη. Όπως το γεγονός ότι πλέον έχουμε την ανάγκη να γεννήσουμε δικές μας ιστορίες, νέες, οι οποίες έχουν ιδέες απαγκιστρωμένες από τις αφηγήσεις των προηγούμενων γενεών και μας βοηθούν να προχωράμε παρακάτω.
Σ.Π.: Ακριβώς, διότι δεν πρέπει να συζητάμε μόνο για όσα θέλουμε να γκρεμίσουμε, αλλά και για όσα θέλουμε να φτιάξουμε από την αρχή. Φυσικά, πρέπει οπωσδήποτε να εντοπίζουμε και να αναλύουμε τι ακριβώς μας βλάπτει, αλλά ταυτόχρονα είναι μια πρόκληση να οραματιστούμε με τι θα μπορούσαμε να το αντικαταστήσουμε.
Να τολμήσω να σας ρωτήσω εσείς ποια απόφαση θα παίρνατε αν βρισκόσασταν στη θέση των γυναικών στην ταινία;
Τζ.Μπ.: Κάθε επιλογή προϋποθέτει γενναίες ποσότητες κουράγιου για να εφαρμοστεί στην πράξη. Χωρίς να θέλω να αποφύγω μια άμεση απάντηση, οφείλω να ομολογήσω ότι δεν είναι κάτι στο οποίο μπορείς να τοποθετηθείς χωρίς πρώτα να αφιερώσεις πολύ χρόνο περισυλλογής.
Σ.Π.: Στο ίδιο μήκος κύματος θα κινηθώ κι εγώ, προσθέτοντας ότι σε διαφορετικές φάσεις της ζωής μου θα έκανα και διαφορετικές επιλογές. Ίσως ενστικτωδώς να υποστήριζα το να μείνω στην κοινότητα και να πολεμήσω αυτούς τους άντρες, αλλά δεν αποκλείω την πιθανότητα να άλλαζα γνώμη εντέλει. Επί τη ευκαιρία, θα ήθελα να επισημάνω εδώ πως η θρησκεία των Μενονιτών κηρύττει τον πασιφισμό, έτσι το αν θα επιλέξουν ή όχι τη βία γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο.
Αλήθεια, πώς καταφέρατε να συγκεντρώσετε ένα καστ γεμάτο πρωτοκλασάτους ηθοποιούς;
Σ.Π.: Ήταν μια μακρά διαδικασία, αλλά έχει ενδιαφέρον ότι το πιο απαιτητικό ήταν να αποφασίσουμε ποια θα παίξει ποιον χαρακτήρα. Γιατί κάποια στιγμή ξέραμε πως εκτός από την Τζέσι είχαμε και την Κλερ Φόι και τη Ρούνι Μάρα, αλλά εξαιτίας του τεράστιου ταλέντου τους είναι όλες ικανές να παίξουν κάθε ρόλο. Επομένως, πήραμε το χρόνο μας δοκιμάζοντας διαφορετικούς συνδυασμούς, με απώτερο σκοπό όχι μόνο να βρούμε την πιο ικανοποιητική διανομή, αλλά και η εικόνα όλων μαζί να πείθει πως ανήκουν στην ίδια κοινότητα.
Από τη μεριά σας, κυρία Μπάκλεϊ, πώς θα περιγράφατε τη συνεργασία με τη Σάρα Πόλεϊ;
Τζ.Μπ.: Επιτέλους μου δίνεται η ευκαιρία να μιλήσω για τη Σάρα! Νιώθω τρομερά τυχερή που μπόρεσα να δουλέψω με μια σκηνοθέτρια η οποία είναι ταυτόχρονα ηγετική και συμπονετική. Άλλαξε εντελώς την οπτική μου γύρω από το πώς γυρίζονται οι ταινίες, μόνο και μόνο επειδή δεν εφησυχάζει ποτέ και συνεχώς εξερευνά κάτι καινούργιο. Επίσης, η Σάρα είναι ένα από τα πιο θαρραλέα άτομα που έχω γνωρίσει, είναι ατρόμητη και δεν λυγίζει απέναντι στις προκλήσεις που ξέρει ότι θα αντιμετωπίσει κάνοντας μια ταινία όπως αυτή.
Σ.Π.: Σ’ ευχαριστώ πολύ! Θα ήθελα να προσθέσω, πάντως, ότι για εμένα ήταν πολύ σημαντικό να μην υπάρχει πιεστικό κλίμα στο γύρισμα. Έχω φτάσει τις τέσσερις ταινίες πια, αλλά ουδέποτε ένιωσα πως είμαι η σκηνοθετική διάνοια, η οποία μπροστά στο όραμά της δεν λογαριάζει τις συνθήκες παραγωγής. Στις "Γυναικείες Κουβέντες" το περιβάλλον έπρεπε να είναι ασφαλές για όλους, η δουλειά του καθενός να εκτιμάται, να τηρείται ένα ανθρώπινο ωράριο και το συνεργείο να μπορεί να κάνει διάλειμμα όποτε δεν νιώθει καλά. Σίγουρα δεν τα κατάφερα απόλυτα, ωστόσο ήταν θέμα ουσίας για μένα να το προσπαθήσω.
Υπήρχε κάτι που σας γοήτευσε στο χαρακτήρα σας κυρία Μπάκλεϊ;
Τζ.Μπ.: Η αίσθηση πως κουβαλά μέσα της μια αρχέγονη δύναμη, η οποία άπαξ και απελευθερωθεί είναι ικανή να παρασύρει τα πάντα στο πέρασμά της. Και ακόμα περισσότερο το ότι αντιπροσωπεύει εκείνες τις γυναίκες που μπορεί να μην έχουν φωνή ή όσες αρνούνται να κάτσουν ήσυχα στη θέση τους. Στην τελική, έχουμε κάθε λόγο να μιλάμε για άσχημα πράγματα, όχι μόνο για χαριτωμένα σαν τα… λαγουδάκια! (γέλια)
Τι θα θέλατε να αποκομίσει το κοινό από την ταινία;
Σ.Π.: Θα ήμουν ευχαριστημένη εάν οι θεατές μετά την προβολή ένιωθαν την ανάγκη να συζητήσουν. Να αναγνωρίσει ο καθένας τα δικά του λάθη και να μη διστάσει να διεξάγει δύσκολους και άβολους διαλόγους, μέχρι να βρεθεί μια κάποια συναίνεση.
Με έχει στοιχειώσει η ατάκα "η κατάσταση που ζούμε είναι ταυτόχρονα η Μέρα της Κρίσης και ένα κάλεσμα για προσευχή". Νιώθετε πως ο δυτικός πολιτισμός βρίσκεται σε αυτό το σημείο;
Σ.Π.: Χαίρομαι που κρατήσατε αυτή τη φράση, γιατί είναι μία από αυτές που δε βρίσκονται στο βιβλίο. Για τη συγκεκριμένη ευθύνεται η συνθέτριά μας Χίλντουρ Γκουντναντότιρ, η οποία έτσι περιέγραψε τη μουσική που έφτιαχνε για το σάουντρακ. Αναζητούσαμε κάτι κοντινό στο συναίσθημα που σε διακατέχει όταν οδηγείσαι στο να καταγγείλεις την κακοποίησή σου. Είναι πολύ παράξενη συνθήκη, γιατί δεν είναι απίθανο ξαφνικά να μη θυμάσαι τι συνέβη και να είσαι αποπροσανατολισμένη αλλά και κοκκαλωμένη. Ακούγαμε πολλά διαφορετικά πράγματα, αλλά τίποτα δε λειτουργούσε σωστά. Μέχρι που η Χίλντουρ δοκίμασε κάτι απλό χρησιμοποιώντας απλώς το χτύπο μιας καμπάνας και τελικά ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόμασταν. Μου ήταν αδύνατον, όμως, να εξηγήσω γιατί δουλεύει τόσο καλά. Και τότε η Χίλντουρ αποκρίθηκε "επειδή είναι ταυτόχρονα η Μέρα της Κρίσης και ένα κάλεσμα για προσευχή". Και ναι, νιώθω πως βρισκόμαστε ακριβώς σε αυτό το σημείο.
Περισσότερες πληροφορίες
Γυναικείες Κουβέντες
Κακοποιημένες κατ’ επανάληψη, οι γυναίκες μιας απομονωμένης κοινότητας Μενονιτών καλούνται να αποφασίσουν αν θα συγχωρήσουν τους άντρες τους, αν θα μείνουν να πολεμήσουν για τα δικαιώματά τους ή αν θα φύγουν ομαδικά.
