Η Lady Gaga «επιστρέφει» στην Αθήνα αυτήν τη φορά μέσα από τα βιντεο-πορτρέτα ενός πολυσυζητημένου project. Ο Ρόμπερτ Ουίλσον μεταμόρφωσε την ποπ σταρ σε ζωγραφικό έκθεμα από το Λούβρο και από τις 9/3 μας συστήνει τις νέες της «μορφές» στην γκαλερί Bernier/Eliades. Λίγο προτού φτάσει στην Αθήνα, ο αλχημιστής του βλέμματος μιλά στο «α» για τη συνεργασία τους, τη δουλειά του και την κρίση. Από την Ιωάννα Γκομούζα
Αυτήν τη φορά δεν θα λανσάρει το στιλ alien, χταπόδι ή παγόνι. Θα έχουν κάτι σκοτεινό –έως μακάβριο– οι μεταμορφώσεις της ποπ λαίδης που θα κατακλύσουν από τις 9/3 το όμορφο νεοκλασικό της γκαλερί Bernier/Eliades στο Θησείο. Με τη χαρακτηριστικά αργή, σχεδόν ανεπαίσθητη στο βλέμμα κινησιολογία του Ρόμπερτ Ουίλσον, η Lady Gaga ποζάρει στο φακό με λευκό φόρεμα και ερμίνα ως «Δεσποινίς Καρολίν Ριβιέρ» από τον ομώνυμο πίνακα του Ζαν-Ογκίστ Ντομινίκ Ενγκρ των αρχών του 19ου αιώνα, θα πρωταγωνιστήσει στη διάσημη εικαστική προσέγγιση για τον «Θάνατο του Μαρά» του Ζακ-Λουί Νταβίντ (1793), σε μια σειρά παραλλαγών βασισμένη στο έργο «Kεφαλή του Ιωάννη του Βαπτιστή σε πιάτο» από τον πίνακα του Αντρέα Σολάρι του 1507 αλλά και σε σιμπάρι περιπτύξεις («Flying»). Ενδιαφέρουσα όμως ακούγεται η ιδέα να παρουσιαστεί άλλο ένα βίντεο, το making of αυτής της συνεργασίας, στο οποίο ο Αμερικανός σκηνοθέτης, εικαστικός, σκηνογράφος, χορογράφος, φωτιστής και ντιζάινερ υπαγορεύει κάθε κίνηση, κάθε στοιχείο του τοπίου και κάθε απόχρωση του φωτισμού.
Πώς όμως γεννήθηκε η εν λόγω καλλιτεχνική συνύπαρξη (σημειωτέον τα συγκεκριμένα βιντεο-πορτρέτα φιγουράρουν και στο υπνοδωμάτιο του δημιουργού τους) και γιατί επικεντρώθηκε στους συγκεκριμένους πίνακες ζωγραφικής που έχουν να κάνουν με το θάνατο και το μακάβριο;
«Η Lady Gaga επικοινώνησε μαζί μου και ήθελε να συναντηθούμε. Βρεθήκαμε στο διαμέρισμά μου στη Νέα Υόρκη την άνοιξη του 2013 και αποφασίσαμε να συνεργαστούμε. Τον Σεπτέμβριο τη βοήθησα με τα σκηνικά και το φωτισμό για την εμφάνισή της στα Video Music Awards του MTV. Όταν μου ζητήθηκε να δείξω τη συλλογή του Watermill και να παρουσιάσω μια αναδρομική της δουλειάς μου στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, ζήτησα από την Gaga να κάνουμε κάποια βιντεο-πορτρέτα της. Κοιτάξαμε μαζί διαφορετικούς πίνακες από το τμήμα κλασικής ζωγραφικής. Ήταν 27 ετών εκείνη την εποχή και την απασχολούσαν πολύ οι ποπ σταρ οι οποίοι είχαν πεθάνει σε αυτήν την ηλικία. Ήθελε λοιπόν να κάνουμε ένα έργο σε σχέση με το θάνατο. Έτσι επιλέξαμε τις εικόνες από τη μόνιμη συλλογή του Λούβρου. Τον Οκτώβριο του 2013 γυρίσαμε τα πορτρέτα σε ένα στούντιο στο Λονδίνο μέσα σε τρεισήμισι μέρες, ξεκινώντας νωρίς το πρωί και δουλεύοντας ως επί το πλείστον κατά τη διάρκεια της νύχτας».
Θα μας δείξετε όμως και το βιντεο-πορτρέτο «Flying», στο οποίο την… κρεμάσατε με την ιαπωνική τεχνική δεσίματος σιμπάρι.
Ήταν δική της ιδέα. Πιστεύαμε ότι θα ήταν καλό να τη δούμε γυμνή, να κρέμεται ανάποδα, σαν αντίστιξη με την εμφάνισή της ως Δεσποινίδας Καρολίν Ριβιέρ από τον ομώνυμο πίνακα του Ενγκρ. Το αυθεντικό πορτρέτο του Ενγκρ δημιουργήθηκε λίγο πριν από το θάνατο της Καρολίν Ριβιέρ.
Πώς ήταν η εμπειρία της συνεργασίας σας; Υπάρχει κάποιο περιστατικό που θα θέλατε να μοιραστείτε;
Μου αρέσει η ιστορία για το πώς πήρε το όνομά της. Όταν ήταν έφηβη, η μητέρα της της είπε ότι ήταν «Gaga» (τρελούτσικη) κι εκείνη της απάντησε: «Όχι, το όνομά μου είναι Lady Gaga και από εδώ και πέρα θα ήθελα να με αποκαλούν Lady Gaga».
Θα της δίνατε κάποιο ρόλο στη δουλειά σας στο θέατρο ή στην όπερα; Και αν ναι, ποιον και γιατί;
Δεν το έχω κάνει μέχρι τώρα, αλλά το σκέφτομαι. Νομίζω ότι θα ήταν εξαιρετική στο μονόλογο του Γκόγκολ «Ημερολόγιο ενός τρελού».
Αν η συνεργασία είναι ένας τρόπος να μαθαίνουμε νέα πράγματα, εσείς τι μάθατε μέσα από τη συγκεκριμένη;
Αυτό που είναι καταπληκτικό με την Gaga είναι η ικανότητά της να κάνει τόσο διαφορετικά πράγματα. Στην εμφάνισή της στα VMA άλλαξε κόμμωση, ρούχα και μακιγιάζ πέντε φορές μέσα σε τριάμισι λεπτά. Για το πορτρέτο της Δεσποινίδας Καρολίν στεκόταν επί σχεδόν έντεκα ώρες σε μια θέση αποπνέοντας βαθιά εσωτερικότητα σε αντίθεση με την εξωστρεφή προσωπικότητα της ποπ τραγουδίστριας. Διαθέτει τεράστιο φωνητικό εύρος κι ένα εξαιρετικό χάρισμα να τραγουδά απαλά, πράγμα το οποίο είναι και το πιο δύσκολο. Πέρα από τη χαρισματική φωνή όμως, είναι και λαμπρή πιανίστρια.
Τα βιντεο-πορτρέτα σας που είδαμε στην Ελλάδα πριν από δύο χρόνια ήταν λούπες που επαναλαμβάνονταν διαρκώς χωρίς αρχή ή τέλος. Από τεχνικής κι αισθητικής άποψης, πόσο διαφορετικά ή κοντά στην προηγούμενη δουλειά σας είναι τα έργα που φέρνετε τώρα στην Αθήνα;
Αυτά τα έργα επικεντρώνονται σε ένα θέμα και μια προσωπικότητα με τις διαφορετικές της όψεις. Είναι σαν ένας πίνακας ή μια φωτογραφία στον τοίχο. Η νεκρή φύση είναι η πραγματική ζωή. Είναι κατά κάποιον τρόπο σαν ένα παράθυρο σε ένα δωμάτιο. Μπορείς να κοιτάξεις έξω από το παράθυρο για λίγο, να φύγεις και να επιστρέψεις, και το φως και ο χώρος θα έχουν αλλάξει. Τα βιντεο-πορτρέτα που έδειξα την προηγούμενη φορά αφορούσαν διαφορετικές προσωπικότητες, ενώ τα συγκεκριμένα εστιάζουν αποκλειστικά στην Gaga.
Τα έργα που πρωτοδημιουργήσατε με αυτό το μέσο τη δεκαετία του ’70 προβλήθηκαν στην τηλεόραση και κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικών αγώνων στην Ευρώπη, ακόμη και σε σταθμούς του μετρό στην Ιαπωνία. Τα τελευταία χρόνια τα βιντεο-πορτρέτα σας έχουν ταξιδέψει σε γκαλερί ανά τον κόσμο. Ποιο είναι για σας το ιδανικό μέρος για να παρουσιάζονται; Πού θα θέλατε η τέχνη σας να συναντά το κοινό;
Δεν υπάρχει ιδανικό μέρος παρουσίασής τους. Θα μπορούσες να τα δεις στην επιφάνεια ενός ρολογιού χειρός, σε μια στάση λεωφορείου, στο φουαγιέ μιας τράπεζας, στο πίσω κάθισμα ενός αεροπλάνου, σε ένα καθιστικό, ένα υπνοδωμάτιο. Πρόσφατα μια σειρά από «Κεφαλές του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή» εγκαταστάθηκε στην τραπεζαρία ενός διαμερίσματος στη Νέα Υόρκη. Συζητάμε να κάνουμε άλλη μία εγκατάσταση με τα πορτρέτα της Gaga σε ένα μπαρ ή εστιατόριο.
Πριν από δύο χρόνια μας είχατε πει για την προηγούμενη έκθεσή σας στην Αθήνα πως πιστεύετε ότι ο ρόλος του καλλιτέχνη δεν είναι να ερμηνεύει, αλλά να θέτει ερωτήσεις. Ποιο είναι λοιπόν το ερώτημα που σας απασχολεί σήμερα;
Εξαρτάται από το θέμα και την κατάσταση. Αυτό το διάστημα σκηνοθετώ τον «Φάουστ» του Γκαίτε, ένα έργο που βρίθει ερωτημάτων. Κάνω ένα πολύ διαφορετικό καινούργιο έργο μουσικού θεάτρου με τον Εσθονό συνθέτη Άρβο Περτ, το οποίο θέτει τελείως διαφορετικά ερωτήματα. Τα πορτρέτα της Gaga ήταν ένας άλλος κόσμος, ένας διαφορετικός κόσμος από αυτόν που ξέρει το κοινό, της ποπ σταρ.
Επισκέπτεστε την Ελλάδα από τη δεκαετία του ’70. Έχετε αγαπημένα μέρη, αξιοθέατα, στέκια στην Αθήνα;
Αγαπώ όλη την πόλη. Μου αρέσει να την εξερευνώ. Δεν έχω κάποιο συγκεκριμένο αγαπημένο μέρος.
Τι πιστεύετε για την τρέχουσα κρίση και την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα;
Νομίζω ότι προσφέρει μια πρόκληση ώστε να γίνει ο καθένας πιο δημιουργικός και να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του για να βρει εναλλακτικούς τρόπους δράσης. Μπορεί να είναι συναρπαστικό.
Περισσότερες πληροφορίες
Wilson Robert
Τα νέα βιντεο-πορτρέτα του διάσημου καλλιτέχνη, με τη Lady Gaga να «ζωντανεύει» διάσημους πίνακες αλλά και σε shibari... περιπέτειες
