Follow us

Στην υγειά της λάβας!

Το σπάνιο γεωλογικό τοπίο-«δώρο» του ηφαιστείου δεν έχει κάνει τη Σαντορίνη μόνο όνειρο για εκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη μας αλλά έχει βάλει τις βάσεις για την παραγωγή μοναδικών κρασιών που κερδίζουν διαρκώς έδαφος. Ακολουθούν οι σημαντικότερες ποικιλίες, οι οινοπαραγωγοί του νησιού και τα καλύτερα κρασιά τους.

Στην υγειά της λάβας!

Τα είδη των κρασιών

Το Σαντορίνη είναι λευκό ξηρό κρασί με μεσαίο αρωματικό δυναμικό που ανάλογα με την ωρίμανση μπορεί να βρούμε αρώματα λουλουδιών, εσπεριδοειδών λεμονιού και φρούτων, τσαγιού πετρελαϊκές και ορυκτές νότες. Αν και μπορεί να φτάσει σε υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλη κρατάει ισχυρή την οξύτητα του και σπάνια θα το βρούμε να μην είναι πλούσιο στο στόμα.

Το Νυχτέρι, είναι παραδοσιακός τύπος σαντορινού ξηρού κρασιού,. Η ονομασία Νυχτέρι φαίνεται να οφείλεται στο ότι για το κρασί αυτό τα σταφύλια παραδοσιακά συλλέγονται νωρίς και υφίστανται επεξεργασία αυθημερόν . Οι απασχολούμενοι στην παραγωγή αυτού του κρασιού έφταναν έως αργά τη νύχτα να δουλεύουν στις κάβες για να πιέσουν τα σταφύλια. Κάνουν δηλαδή αυτό που στην ελληνική γλώσσα λέγεται «νυχτέρι». Σήμερα η νομοθεσία επιβάλει παλαίωση 6 μηνών σε δρύινο βαρέλι

Το Βινσάντο (Vinsanto), γλυκό κρασί, οφείλει το όνομά του στην ιταλική φράση Vino Santo (άγιο κρασί), αν και από άποψη ουσίας το Vinsanto της Σαντορίνης είναι πολύ παλαιότερο από την εποχή των Βενετσιάνων. Το Vinsanto, παράγεται από σταφύλια, που, αφού έχουν ωριμάσει πολύ καλά - απλώνονται στον ήλιο για μια έως δυο εβδομάδες. Δεν προστίθεται αλκοόλη όπως σε άλλα γλυκά κρασιά. Μειονέκτημά του είναι ότι η ξήρανση προκαλεί αύξηση της πτητικής οξύτητας κάτι που θα πρέπει να παραβλέψουμε μπροστά στη πολλά προτερήματα του. Συμφώνα με την νομοθεσία απαιτείται παλαίωση 2 ετών σε βαρέλι. Στο εμπόριο κυκλοφορούν συνήθως με πολύ μεγαλύτερη παλαίωση.

Το μέτζο (mezzo) είναι ένα συνήθως κόκκινο, λιγότερο γλυκό κρασί από το Vinsanto. Δεν έχει νομοθετηθεί η παράγωγη του με αποτέλεσμα να το βρίσκουμε σε διαφορετικές παλαιώσεις και χρώματα. Η περιεκτικότητα σε ζάχαρα είναι μικρότερη από αυτή του βινσάντο.

Επίσης έχουν νομοθετηθεί, αν και μάλλον δεν παράγονται, αφού την πρωτοκαθεδρία έχει το βινσάντο, ο λευκός γλυκός (Vin de Liqueur), λευκός γλυκός φυσικός (Vin doux naturel) και ο λευκός φυσικώς γλυκός (vin naturellement doux).

Το μπρούσκο (ιταλική λέξη brusco που σημαίνει τραχύ), δριμύ κρασί είναι παραδοσιακό προϊόν της Σαντορίνης, που έχει πρακτικά εκλείψει αν και ανάγεται στην εποχή της βενετσιάνικης κυριαρχίας στο νησί.

Στην υγειά της λάβας!

Τα κρασιά της Σαντορίνης δεν μπορούν να συγκριθούν με κανένα άλλο κρασί, στην Ελλάδα ή την Ευρώπη, γιατί είναι μοναδικά. Απόδειξη το γεγονός ότι η ποικιλία Ασύρτικο καλλιεργημένη σε άλλες περιοχές δίνει διαφορετικά κρασιά. Βασικοί συντελεστές αυτής της μοναδικότητας είναι το ηφαιστειακό έδαφος και το κλίμα που οδηγεί σε χαμηλές αποδόσεις της τάξης των 300-500 κιλών. Το έδαφος είναι μεν ασβεστολιθικής και σχιστολιθικής προελεύσεως, αλλά είναι καλυμμένο από τέφρα, λάβα, ελαφρόπετρα που προήλθαν από τις διαδοχικές εκρήξεις του ηφαιστείου.

Το κλίμα χαρακτηρίζεται από ξηρό και ζεστό καλοκαίρι, με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια στην Ελλάδα. Οι καλοκαιρινές ομίχλες που δημιουργούνται από τη θάλασσα οι οποίες πολλές φορές σκεπάζουν όλο το νησί με υγρασία που πιστεύεται ότι απορροφάται από τα πορώδη ηφαιστειακά εδάφη, προσφέροντας κάποια μικρή υγρασία Ο χειμώνας είναι ήπιος με σχετικά λίγες αλλά ισχυρές βροχοπτώσεις. Όλο το χρόνο φυσούν ισχυροί άνεμοι.

Καλλιέργεια

Η τουριστική ανάπτυξη μετά τη δεκαετία του ’70 λειτουργεί σε αλληλοσυγκρουόμενες κατευθύνσεις. Από τη μια έχει συντελέσει στη σταδιακή μείωση των αμπελώνων στο νησί: από 34.000 στρέμματα το 1950 στα 12.000 σήμερα. Από την άλλη έφερε πελάτες με υψηλά εισοδήματα με αποτέλεσμα οι καλές τιμές για το σταφύλι να καταφέρουν να σώσουν την αμπελοκαλλιέργεια στο νησί. Σήμερα αποτελεί πρακτικά μονοκαλλιέργεια αφού το ντοματάκι έχει σταματήσει να καλλιεργείται.

Ποικιλίες

Καλλιεργούνται κυρίως λεύκες ποικιλίες (80%). Η σημαντικότερη ποικιλία του νησιού είναι το Ασύρτικο και, σε μικρότερο ποσοστό, καλλιεργούνται Αθήρι και Αϊδάνι. Το 18 % καλύπτει η ερυθρές ποικιλίες όπως η Μανδηλαριά ενώ έδαφος κερδίζει το μοδάτο Μαυροτράγανο. Καλλιεργούνται επίσης Βοϊδόματο, Κατσανό, Γαϊδουριά και ορισμένες ακόμη. Τα αμπέλια της Σαντορίνης είναι φυτεμένα σε μεγαλύτερες αποστάσεις μεταξύ τους και διευθετούνται στο έδαφος, έτσι ώστε να μην παίρνουν ύψος αλλά να σχηματίζουν ένα «καλάθι», που προφυλάσσει τα σταφύλια από τον αέρα (οι ντόπιοι το λένε στεφάνι). Η πρόσφατη έναρξη καλλιέργειας σε υποστυλώματα έχει προκαλέσει διαμάχη μεταξύ των παραγωγών.

Η Σαντορίνη, συμπεριλαμβανομένης και τη Θηρασία, είναι ζώνη ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) για λευκά ξηρά ή γλυκά κρασιά που παράγονται από τις ποικιλίες Ασύρτικο, Αηδάνι και Αϊδάνι. Μπορούν να παραχθούν λευκά, ρόζε η κόκκινα Π.Γ.Ε. (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη) Αιγαίου πελάγους ή Κυκλάδων.

Οι παραγωγοί και τα καλύτερα κρασιά τους

Αργυρός

Επισκοπή Γωνιά, 22860-31489
Ο Ματθαίος Αργυρός, 8η γενιά αμπελουργών, εκφράζει την παράδοση, αλλά και τη σύγχρονη δυναμική των κρασιών της Σαντορίνης. Το οινοποιείο του χρονολογείται από το 1903 και είναι το παλαιότερο του νησιού σε συνεχή λειτουργία. Τα αμπέλια του, συνολικής έκτασης 310 στρεμμάτων, βρίσκονται στην περιοχή Επισκοπή στο κέντρο του νησιού σε υψόμετρο μέχρι 150 μέτρα Από τις λευκές ποικιλίες καλλιεργεί κατά κύριο λόγο Ασύρτικο και από τις ερυθρές Μαυροτράγανο. Η γκάμα των κρασιών του κτήματος, όπως είναι φυσικό, στηρίζεται κυρίως στα λευκά από τοπικές ποικιλίες. Ταυτόχρονα εμβληματική είναι η παρουσία και των επιδόρπιων κρασιών του. Το οινοποιείο του είναι επισκέψιμο όλο το χρόνο. Τα δύο κρασιά που ξεχωρίσαμε είναι:

ΚΤΗΜΑ ΑΡΓΥΡΟΥ ΒΑΡΕΛΙ 2010
Λευκό ξηρό με σύνθετα αρώματα, φρέσκα και ώριμα. Πλούσιο στόμα, με ισχυρή οξύτητα.
(Ενδεικτική τιμή: € 12,40)

VINSANTO 1990
Γλυκό με πληθωρικά αρώματα ωριμότητας. Πολύ πλούσιο στόμα, με εξαιρετική ισορροπία.
(Ενδεικτική τιμή: €45)

Γαβαλάς

Μεγαλοχώρι, 22860-82552
Ο Γιώργος Γαβαλάς γεννήθηκε στην Σαντορίνη από μια οικογένεια με μεγάλη παράδοση και ιστορία στο κρασί που αρχίζει από τα τέλη του 19ου αιώνα. Το 1998 ο πρόσθεσε μέσα στον χώρο του οικογενειακού οινοποιείου, 30 μόλις μέτρα από την πλατεία του χωριού, μια σύγχρονη εγκατάσταση για την εμφιάλωση των κρασιών του. Στο ιδιόκτητα αμπέλια 35 στρεμμάτων καλλιεργεί Ασύρτικο, λίγο Αϊδάνι, Αθήρι και σε 6 στρέμματα Μαυροτράγανο και Βουδόματο για την παραγωγή ερυθρών κρασιών. Με τον παραδοσιακό τρόπο απλώνει και λιάζει τα σταφύλια για την παραγωγή του βινσάντο Το καλοκαίρι στην Σαντορίνη πρόθυμα υποδέχεται επισκέπτες από Απρίλιο μέχρι Οκτώβριο. Τα δύο κρασιά που ξεχωρίσαμε είναι:

ΝΥΧΤΕΡΙ 2010
Λευκό ξηρό με ώριμα αρώματα και στόμα μεσαίου όγκου.
(Ενδεικτική τιμή: € 12-14)

VINSANTO 2005
Γλυκό με αρώματα παλαίωσης. Γεμάτο στόμα με τονισμένη γλυκύτητα και αρκετή οξύτητα
(Ενδεικτική τιμή: €25)

Santo

(Σαντορίνη Συνεταιρισμός) Πύργος, 22860-22233
Ο συνεταιρισμός της Σαντορίνης ιδρύθηκε το 1947 και συγκεντρώνει 1.500 ενεργούς Σαντορινιούς αμπελουργούς, που συνεχίζουν με τον καλύτερο τρόπο μια παράδοση 3.500 ετών αμπελοκαλλιέργειας και οινοποίησης. Το 1987 κατασκευάστηκε ένα καινούργιο οινοποιείο, στην περιοχή Άγιου Ανδρέα Πύργου, 5 χλμ. έξω από τα Φηρά. Είναι διαμορφωμένο σε πέντε διαφορετικά επίπεδα και εφαρμόζει τη σύγχρονη τεχνολογία ώστε να αναδείξει όλα τα χαρίσματα του σταφυλιού. Δένει αισθητικά με το αιγιοπελαγήτικο περιβάλλον και διαθέτει επιβλητική θέα στη καλδέρα. Δέχεται επισκέψεις όλο το χρόνο. Οι ειδικά διαμορφωμένες ταράτσες του οινοποιείου επιτρέπουν το λιάσιμο των σταφυλιού για τη δημιουργία του Vinsanto. Τα δύο κρασιά που ξεχωρίσαμε είναι:

ΝΥΧΤΕΡΙ 2011
Λευκό ξηρό με πυκνά αρώματα. Στόμα πλούσιο, με οξύτητα που του δίνει νεύρο.
(Ενδεικτική τιμή: €9,30)

VINSANTO 8 ETΩΝ
Γλυκό με σύνθετα αρώματα παλαίωσης Στόμα με γλυκήτητα αλλά και καλή ισορροπία
(Ενδεικτική τιμή: €45)

Γαία

Βραχειές, Έξω Γωνιά, 210-8055642, 22860-34186
Ο Λέων Καράτσαλος, γεωπόνος, και ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, επίσης γεωπόνος και Διδάκτορας Οινολογίας του Πανεπιστημίου του Bordeaux μετά την δημιουργία του ιδιόκτητου οινοποιείου τους στο Κούτσι της Νεμέας το 1997 δημιούργησαν το δικό τους χώρο και στην Σαντορίνη. Είχαν ήδη στο ενεργητικό τους το Θαλασσίτη, που δημιούργησε αίσθηση με την τολμηρά υψηλή και ανέπαφη οξύτητά του. Μετέτρεψαν ένα πετρόκτιστο βιομηχανικό χώρο, παλιό ντοματάδικο, σε ένα όμορφα διαμορφωμένο οινοποιείο που συνδυάζει τη λειτουργικότητα με την εντυπωσιακή αισθητική. Το νέο αυτό οινοποιείο τους έδωσε ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητες στην διαδικασία της οινοποίησης. Βρίσκεται στη θέση Βραχειές στην Έξω Γωνιά, ανάμεσα σε Καμάρι και Μονόλιθο δίπλα στη θάλασσα. Είναι επισκέψιμο από Μάο ως Οκτώβριο. Τα δύο κρασιά που ξεχωρίσαμε είναι:

ΘΑΛΑΣΣΙΤΗΣ ΒΑΡΕΛΙ 2009
Λευκό με έντονα και σύνθετα αρώματα παλαίωσης. Πλούσιο στόμα, με γλυκύτητα και έντονη οξύτητα
(Ενδεικτική τιμή: € 15)

ΘΑΛΑΣΣΙΤΗΣ 2011
Λευκό ξηρό με φρέσκα και ώριμα αρώματα. Στόμα με όγκο και ιδιαίτερα έντονη οξύτητα
(Ενδεικτική τιμή: € 13)

Μπουτάρης Κώστας (Μπουτάρης Οινοποιητική)

Μεγαλοχώρι, 22860-81011
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, η εταιρεία Μπουτάρη κάνει ένα ακόμη μεγάλο βήμα στη διείσδυση της παραγωγής της βάσης στη νότιο Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό κατασκευάζει ένα εξαιρετικά καλαίσθητο οινοποιείο, προσαρμοσμένο στο φυσικό περιβάλλον, το οποίο συνοδεύεται από έναν εξίσου όμορφο χώρο υποδοχής - μαγνήτη για τους χιλιάδες επισκέπτες του νησιού. Το οινοποιείο δημιουργήθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1989 στο Μεγαλοχώρι, μερικά μόλις μέτρα από την Καλντέρα. Λίγο αργότερα, δημιουργεί ένα ιδιόκτητο κτήμα στα Σελλάδια, στο δρόμο προς την περιοχή Φάρος, μετά το χωριό Ακρωτήρι, σε συνολική έκταση 60 στρεμμάτων. Οι φυτεύσεις, που άρχισαν το 1992, έγιναν με τις τοπικές λευκές ελληνικές ποικιλίες Ασύρτικο, Αηδάνι, Αθήρι, την ερυθρή Μανδηλαριά και τις άλλες τοπικές. Τα δύο κρασιά που ξεχωρίσαμε είναι:

ΚΑΛΛΙΣΤΗ RESERVE 2007
Λευκό ξηρό με έντονα αρώματα παλιώσεις. Στόμα με πλούτο και γλυκύτητα που εξισορροπείται από την οξύτητα.
(Ενδεικτική τιμή: € 14,50)

VINSANTO 2007
Γλυκό με αρώματα παλαίωσης. Στόμα γεμάτο με καλή ισορροπία
(Ενδεικτική τιμή: €16,60)

Σιγάλας

Οία, 22860-71644
Ο μαθηματικός Πάρης Σιγάλας ξεκίνησε την οινοποιητική του δραστηριότητα το 1991. Σταδιακά απέκτησε ένα αμπελώνα που αποτελείται από 70 ιδιόκτητα στρέμματα. Επί πλέον νοικιάζει 140 στρ. με μακροχρόνια συμβόλαια και τα καλλιεργεί σε γραμμική υποστυλωμένη διαμόρφωση, με πυκνή φύτευση, κάτι που αποτελεί νεοτερισμό για την Σαντορίνη. Νοικιάζει επιπλέον 70 ακόμη στρέμματα που καλλιεργούνται με το παραδοσιακό καλάθι της Σαντορίνης. Όλα βρίσκονται στην Οία, τον πιο βορινό από τους οικισμούς της Σαντορίνης. Στο οινοποιείο του ακολουθεί όλες τις σύγχρονες τεχνολογικές πρακτικές. Πειραματίζεται διαρκώς στη βελτίωση του παραδοσιακού λιαστού γλυκού κρασιού της Σαντορίνης αλλά και των κόκκινων από Μαυροτράγανο. Το οινοποιείο του είναι επισκέψιμο από Απρίλιο μέχρι Νοέμβριο. Τα δύο κρασιά που ξεχωρίσαμε είναι:

ΑΣΥΡΤΙΚΟ - ΑΘΗΡΙ 2011
Λευκό ξηρό με πυκνή μύτη με φρεσκάδα και ωρίμανση. Στόμα πλούσιο με γλυκύτητα, με τονισμένη τραγανή οξύτητα.
(Ενδεικτική τιμή: €8,50)

VINSANTO 2004
Γλυκό με σύνθετα αρώματα ωρίμανσης Στόμα παχύ, με γλυκύτητα, αλλά και έντονη οξύτητα
(Ενδεικτική τιμή: €25)

Χατζηδάκης

Πύργος, 22860-32552
Ο Χαρίδημος Χατζηδάκης απόφοιτος από το Τμήμα Οινολογίας του ΤΕΙ Αθήνας, οινοποιεί στον Πύργο. Το οινοποιείο του είναι βασισμένο στην αρχιτεκτονική της Σαντορίνης με άξονα ένα παραδοσιακό υπόσκαφο (δηλαδή σκαμμένο στον ηφαιστειακό πέτρωμα) που έχει ενταχθεί λειτουργικά χρησιμεύοντας ως χώρος οινοποίησης και παλαίωσης. Τα νέα αμπέλια που φυτεύει σταδιακά είναι γραμμικά και σε πολύ χαμηλό κύπελλο ώστε να προστατεύονται από τους δυνατούς ανέμους. Από τις λευκές ποικιλίες καλλιεργούν κατά κύριο λόγο Ασύρτικο και από τις ερυθρές επενδύει στην ντόπιες ποικιλίες Μαυροτράγανο και Βουδοματο. Είναι οπαδός των υψηλόβαθμων κρασιών. Τα δύο κρασιά που ξεχωρίσαμε είναι:

ΝΥΧΤΕΡΙ 2009
Λευκό ξηρό με σύνθετα αρώματα ωρίμανσης. Στόμα με πληθωρικό αλκοόλ και ικανοποιητική οξύτητα.
(Ενδεικτική τιμή: € 16)

ΑΣΥΡΤΙΚΟ ΜΥΛΟΣ 2009
Λευκό ξηρό με προχωρημένη παλαίωση. Στόμα πλούσιο με άφθονη γλύκα και την ανάλογη οξύτητα.
(Ενδεικτική τιμή: €19)


updated: 11/6/2013
ημερομηνία α' δημοσίευσης: Σεπτέμβριος 2012