Η Σαντορίνη είναι ένας μοναδικός προορισμός και ένας από τους πιο δημοφιλείς διεθνώς. Όσοι την έχουμε επισκεφτεί και έχουμε γευτεί τα κρασιά και τα νόστιμα τοπικά προϊόντα της, την έχουμε σίγουρα αγαπήσει. Το τοπικό κρασί ειδικά, το οποίο εκφράζει με συγκλονιστικό τρόπο, το ηφαιστειακό έδαφος, το ιώδιο και όλα τα χαρακτηριστικά αρώματα του νησιού σε κάθε γουλιά. Παράλληλα τα Σαντορινιά κρασιά είναι πάντα στο επίκεντρο του παγκόσμιου οινικού ενδιαφέροντας αποσπώντας διαρκώς βραβεία ή διακρίσεις, σε όλους τους σημαντικούς διεθνείς διαγωνισμούς και υψηλές βαθμολογίες, από όλους τους διάσημους γκουρού της οινοκριτικής. Όσοι, λοιπόν, αγαπάμε το κρασί σίγουρα έχουμε δοκιμάσει Σαντορίνες, αλλά οι περισσότεροι γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα για αυτό το περίεργο έδαφος και τις μοναδικές γηγενείς ποικιλίες που σπάνε το φράγμα του χρόνου… Με αφορμή επομένως τον Σαντορινιό αμπελώνα, «ταξιδέψαμε», γεμίσαμε τα ποτήρια μας με τα καλύτερα κρασιά του και σας καλούμε να μας ακολουθήσετε.
Σαντορίνη… ένας μυθικός αμπελώνας
Για να ξετυλίξουμε το κουβάρι από την αρχή, θα τονίσουμε ότι ο αμπελώνας της Σαντορίνης, είναι ένας από τους πιο παλιούς. Σύμφωνα με έρευνες μάλιστα η αμπελουργία στο νησί υφίσταται εδώ και 3500 χρόνια. Εν τούτοις δεν είναι αυτός ο βασικός λόγος για τον οποίο ο συγκεκριμένος οινικός προορισμός είναι τόσο ξεχωριστός. Ο Σαντορινιός αμπελώνας είναι ένας από τους μετρημένους αμπελώνες παγκοσμίως, που δεν προσβλήθηκε από την γνωστή μάστιγα της φυλλοξήρας. Επομένως έχει την ευλογία να αποτελείται μόνο από αυτόριζα κλίματα, που έχουν κρατήσει αυτούσια όλα τους τα πρωτογενή χαρακτηριστικά τους, χωρίς αλλοιώσεις.
Για να συναντήσουμε τους αυτόριζους αμπελώνες, αρκεί να περιδιαβούμε το νησί κυρίως στο νότιο και στο νοτιοδυτικό του τμήμα. Εκεί ανάμεσα στα γραφικά κάτασπρα χωριουδάκια συναντάμε άλλοτε συγκεντρωμένους και άλλοτε διάσπαρτους τους αμπελώνες, που «στολίζονται» με τις μικρές καλαθούνες. Οι καλαθούνες, που στην τοπική διάλεκτο ονομάζονται αμπελιές, στην πραγματικότητα είναι τα κλήματα. Ονομάζονται έτσι γιατί καλλιεργούνται σε σχηματισμό καλαθιού, σε επαφή σχεδόν με το έδαφος. Αυτός ο τρόπος καλλιέργειας είναι μια χαρακτηριστική αποκλειστικότητα του Σαντορινιού αμπελώνα, και έχει σαν κύριο στόχο να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα των υψηλών θερμοκρασιών κατά τους θερινούς μήνες, αλλά και της ξηρασίας και των έντονων ανέμων.
Η δεύτερη αποκλειστικότητα του αμπελώνα είναι το έδαφος, ένας μαύρος χρυσός, που τοπικά λέγεται άσπα και σημαίνει το ηφαιστειογενές χώμα. Αυτή η εδαφολογική σύνθεση «εμβολιάζει» τα σταφύλια με οργανοληπτικά στοιχεία, που παραπέμπουν σε ορυκτά, σε πετρέλαιο ή μεταλλικό θείο. Επίσης ειδικοί υποστηρίζουν ότι η χαρακτηριστική ομίχλη του νησιού, το «καθούρι», μεταφέρει τους ατμούς της θάλασσας πάνω στα αμπέλια και τα σταφύλια και αυτό είναι που προσδίδει στα κρασιά τους προσδίδει την εμφανή πικάντικη, αλμυρή και ιωδιούχα γεύση.
Σε αυτό το έδαφος της λάβας και χάρη στα ιδιόρρυθμα καλάθια και τα ιδιαίτερα εδαφολογικά στοιχεία, ευδοκιμεί η εμβληματική λευκή ποικιλία, του νησιού, μια εκ των τεσσάρων ελληνικών ποικιλιών πρεσβευτών, το Ασύρτικο.
Η ποικιλία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα του τοπικού αμπελώνα (περίπου 7000 στρέμματα) και φέρει την σφραγίδα του terroir και της ιδιαιτερότητας του σε κάθε γουλιά κρασιού που παράγεται από αυτή. Σε ολόκληρο το νησί, στις ταβέρνες και τα εστιατόρια με θέα την καλντέρα ή το ηλιοβασίλεμα στην Οία, μπορούμε να βρούμε ετικέτες από όλους τους παραγωγούς και να δοκιμάσουμε όλες τις εκδοχές του Σαντορινιού κρασιού. Την φρέσκια, αυτή που έχει περάσει από βαρέλι ή αυτή όπου το ασύρτικο συνδυάζεται με τις άλλες γηγενείς ποικιλίες, το αθήρι και το αιδάνι. Έχει ενδιαφέρον να ψάξουμε και να βρούμε παλιότερες χρονιές, γιατί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ποικιλίας, εκτός από την αιχμηρή οξύτητα και τις ορυκτές νύξεις, είναι η ενδιαφέρουσα εξέλιξη με τον χρόνο. Για να τις ξεχωρίσουμε οι ετικέτες αναφέρουν το όνομα της Σαντορίνης με ή χωρίς βαρέλι. Υπάρχουν και πολλές ετικέτες με την ονομασία Νυχτέρι. Το νυχτέρι παράγεται από ασύρτικο, αθήρι και αιδάνι, και το κρασί ωριμάζει σε δρύινα βαρέλια για αρκετό καιρό πριν δοθεί στην κατανάλωση. Παραδοσιακά, τα σταφύλια για το νυχτέρι μαζεύονταν και πατιούνταν όλη τη νύχτα γι αυτό και ονομάστηκε έτσι.
Μπορεί η οινική Σαντορίνη να είναι λευκή και να είναι διάσημη για το Ασύρτικο. Για να την γνωρίσουμε όμως σε βάθος αξίζει να γευτούμε και τα κόκκινα κρασιά της από Μανδηλαριά ή Μαυροτράγανο.
Το μαυροτράγανο, που χαρακτηρίζεται από βαθύ χρώμα, υψηλή οξύτητα και έντονες ταννίνες, είχε σχεδόν εξαφανιστεί. Σήμερα όμως χάρη στη δυναμική προσπάθεια αρκετών τοπικών οινοπαραγωγών δίνει πάλι το παρόν σχεδόν όλοι παράγουν ένα κρασί από αυτήν την ποικιλία, με όλο και καλύτερα δείγματα χρόνο με το χρόνο. Η μανδηλαριά (κύρια κόκκινη αιγαιοπελαγίτικη ποικιλία) χρησιμοποιείται περισσότερο για την παραγωγή γλυκών κρασιών ή και ξηρών σε συνδυασμό με το μαυροτράγανο.
Το ταξίδι στα κρασιά της Σαντορίνης ολοκληρώνεται με ένα μεγάλο κρασί που κάνει ακόμα πιο εμβληματική την οινική Σαντορίνη. Το γλυκό Vinsanto. H ποικιλιακή του σύνθεση αποτελείται κατά τουλάχιστον 51% από Ασύρτικο και το υπόλοιπο ποσοστό είναι αθήρι και αιδάνι. Τα σταφύλια λιάζονται και το κρασί που προκύπτει από τον συμπυκνωμένο και πλούσιο σε σάκχαρα μούστο ηρεμεί για πολλά χρόνια στο βαρέλι. Είναι πληθωρικό, εκρηκτικό, πλούσιο και απόλυτα απολαυστικό. Μεγάλη εμπειρία είναι να επισκεφτούμε τα οινοποιεία του νησιού και να δοκιμάσουμε vinsanto μέσα από το βαρέλι από διαφορετικές χρονιές.
Μπορεί αυτό το μικρό ταξίδι στους αμπελώνες και τις ποικιλίες του νησιού να τελείωσε. Εμείς όμως συνεχίσαμε το ψάξιμο, μιλήσαμε με τους οινοπαραγωγούς και δοκιμάσαμε τα κρασιά τους. Σας παρουσιάζουμε (συνοπτικά είναι η αλήθεια) τις εντυπώσεις μας.
Στις "κάναβες" της Σαντορίνης
Ανοίγουμε την πόρτα στα οινοποιεία της Σαντορίνης και γεμίζουμε το ποτήρι μας με το καλύτερο κρασί τους…
ΚΤΗΜΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Το Κτήμα Αργυρού ιδρύθηκε το 1903 από τον Γεώργιο Αργυρό και μέχρι σήμερα αποτελεί οικογενειακό στοίχημα και συνέχεια. Κάθε γενιά πρόσθεσε τις δικές της εμπειρίες, μαζί με το πάθος και την αγάπη για το κρασί. Οι ιδιόκτητοι αμπελώνες, από τα 20 στρέμματα έφτασαν τα 260 και το μικρό οινοποιείο επεκτάθηκε και εκσυγχρονίστηκε. Παράλληλα εξελίχθηκαν τα κρασιά, που σήμερα χαίρουν μεγάλης αναγνώρισης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με πολλές διακρίσεις και βραβεύσεις. Εμείς από τα κρασιά που δοκιμάσαμε ξεχωρίσαμε μεταξύ των άλλων το Vinsanto «20» 1990 από αθήρι, ασύρτικο και αιδάνι.
Vinsanto «20» 1990 : Ένα κρασί με κεραμιδί χρώμα και ζηλευτά αρώματα καφέ, σοκολάτας, δαμάσκηνου, σταφίδας και έντονου πικραμύγδαλου. Στο στόμα η έντονη οξύτητα ισορροπεί με την γλυκύτητα και η επίγευση έχει μεγάλη διάρκεια.
93/100 (Εξαιρετικό)
http://www.estate-argyros.com
ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ ΓΑΒΑΛΑ
Στο Μεγαλοχώρι της Σαντορίνης, από το 19 αιώνα, οι Αμπελώνες Γαβαλά διαγράφουν την δική τους οικογενειακή και οινική ιστορία. Το οινοποιείο, που υποστηρίζει τρεις αιώνες παράδοσης, παντρεύει τα σύγχρονα μέσα με την ιστορική σαντορινιά κάναβα. Από την πρότυπη αυτή μονάδα δημιουργούνται κρασιά που αναδεικνύουν τα χαρακτηριστικά των γηγενών ποικιλιών. Εμείς από τα κρασιά που δοκιμάσαμε ξεχωρίσαμε μεταξύ των άλλων το Vinsanto 2005 από ασύρτικο, αθήρι και αιδάνι.
Vinsanto 2005 : Εξαιρετικά αρώματα καμένης καραμέλας, αποξηραμένων φρούτων και κανέλας. Το στόμα είναι γεμάτο, με τονισμένη γλυκύτητα και πολύ καλή οξύτητα. Η πτητική είναι ελεγχόμενη και καλά ενσωματωμένη.
87/100 (Πολύ καλό)
http://www.gavalaswines.gr
ΓΑΙΑ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ
Ένα βιομηχανικό κτίριο ντομάτας, στο Μονόλιθο, μεταμορφώθηκε σε οινοποιείο. Οι αλλαγές έγιναν το 1994 και ήταν εντυπωσιακές. Το εγκαταλειμμένο πέτρινο κτίσμα του προηγούμενου αιώνα, είναι σήμερα μια σύγχρονη οινοποιητική μονάδα, πλήρως εξοπλισμένη και οργανωμένη. Η Γαία οινοποιητική εξασφαλίζει τις ιδανικές συνθήκες για την παραγωγή κρασιών υψηλής ποιότητας. Εμείς από τα κρασιά που δοκιμάσαμε ξεχωρίσαμε μεταξύ των άλλων το Θαλασσίτη 2012 από Ασύρτικο.
Θαλασσίτης 2012: Αρώματα λευκών φρούτων, κυρίως εσπεριδοειδών ανακατεύονται με νότες βουτύρου και τσαγιού σε φόντο ορυκτού. Το στόμα έχει όγκο και κοφτερή οξύτητα. Γενικά το σύνολο είναι λεμονάτο και καλά δομημένο.
88/100 (Πολύ καλό)
http://www.gaia-wines.gr
ΑΡΤΕΜΗΣ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ
Η οικογένεια έχει αφιερώσει τη ζωή, την δράση και το πάθος της στην παραγωγή κρασιών από το 1952. Ο Αρτέμης Καραμολέγκος και τα υπόλοιπα μέλη της ασχολούνται σχολαστικά με το αμπέλι, στα 250 ιδιόκτητα στρέμματα και φροντίζουν για την υψηλή ποιότητα των σταφυλιών. Τα κρασιά στηρίζουν την ποιότητά τους στην καλή πρώτη ύλη και ακολουθούν σαφή ανοδική πορεία μέσα στα χρόνια. Εμείς από τα κρασιά που δοκιμάσαμε ξεχωρίσαμε μεταξύ των άλλων τη Σαντορίνη 2012 από ασύρτικο, αθήρι και αιδάνι.
Σαντορίνη 2012 : Στη μύτη ξεχωρίζουν αρώματα λεμονιού, με φλούδες εσπεριδοειδών και ορυκτές νύξεις. Το στόμα έχει όγκο, γλυκύτητα και εμφανή οξύτητα που το προικίζει
88/100 (Πολύ καλό)
http://artemiskaramolegkoswine.homestead.com
ΜΠΟΥΤΑΡΗΣ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ
Πηγαίνοντας στο δρόμο προς το Φάρο βρίσκεται το οινοποιείο του ομίλου Μπουτάρη. Πρόκειται για ένα από τα πιο χαρακτηριστικά και πιο όμορφα κτίσματα του νησιού σε σχέση με το κρασί. Κύριο χαρακτηριστικό του ο εντυπωσιακός λευκός θόλος και η άρτια διαρρύθμιση σε ό,τι αφορά την λειτουργικότητα της παραγωγής του κρασιού. Οι ιδιόκτητοι αμπελώνες, έκτασης περίπου 60 στρεμμάτων απλώνονται κοντά στο οινοποιείο. Εμείς από τα κρασιά που δοκιμάσαμε ξεχωρίσαμε μεταξύ των άλλων τον Αμπελιαστό 2003 από μανδηλαριά
Αμπελιαστός 2003: Μοσχοβολάνε αρώματα ξηρών φρούτων, καφέ, σοκολάτας και βερίκοκου. Πολύ καλό σώμα με γλύκα, που το κάνει δροσερό και ευκολόπιστο πάρα την λίγη πτητική .
85/100 (Πολύ καλό)
http://www.boutari.gr
CANAVA ΡΟΥΣΣΟΣ
Είναι το παλιότερο οινοποιείο της Σαντορίνης, και πρωτολειτούργησε το 1836 στην Μέσα Γωνιά. Ο επισκέπτης στην Canava Ρούσσος έχει την μοναδική εμπειρία να επισκεφτεί την διατηρητέα παραδοσιακή κάναβα με τους λινούς και να δοκιμάσει τα κρασιά που προέρχονται από την αξιοποίηση των τεχνικών του χθες και του σήμερα. Εμείς από τα κρασιά που δοκιμάσαμε ξεχωρίσαμε μεταξύ των άλλων το Μαυράθηρο 2002.
Μαυράθηρο 2002 : Μετά από μακρά ωρίμανση το σκούρο γλυκό κρασί έχει αναπτύξει αρώματα ιδιαίτερων μπαχαρικών, όπως μοσχοκάρυδου, κανέλας και γαρίφαλου. Στο στόμα είναι έντονη η παρουσία του φρούτου, των μαρμελάδων και του ξερού σύκου. Γενικά είναι πλούσιο, γλυκό, με καλή οξύτητα και μεγάλη αρωματική διάρκεια.
92/100 (Εξαιρετικό)
http://www.canavaroussos.gr
SANTO WINES
Ο Συνεταιρισμός Σαντορίνης ιδρύθηκε το 1947 και είναι πολύ δραστήριος αλλά και δημιουργικός. Συγκεντρώνει το μεγαλύτερο αριθμό σταφυλιών στο νησί, έχει δημιουργήσει τράπεζα γονιδιακού υλικού για την διάσωση των τοπικών ποικιλιών και έχει εγκαταστήσει μια σύγχρονη αίθουσα προβολής, της ιστορίας του Σαντορινιού αμπελώνα. Σε αυτά βέβαια προστίθεται και η συνεχής προσπάθεια βελτίωσης των παραγόμενων οίνων. Εμείς από τα κρασιά που δοκιμάσαμε ξεχωρίσαμε μεταξύ των άλλων τη Σαντορίνη Νυχτέρι 2012 από Ασύρτικο, αθήρι και αιδάνι.
Σαντορίνη Νυχτέρι 2012: Πυκνά αρώματα που παραπέμπουν σε λεμόνι, τσάι, μέλι, κίτρινο φρούτο και νότες βουτύρου και ορυκτού. Το στόμα είναι γεμάτο με σωστή γλυκύτητα και οξύτητα που του δίνουν νεύρο και ζωντάνια. Η επίγευση είναι έντονη και με διάρκεια.
91/100 (Εξαιρετικό)
http://www.santowines.gr
ΚΤΗΜΑ ΣΙΓΑΛΑ
Το οινοποιείο ξεκίνησε την λειτουργία του το 1991 στην παραδοσιακή κάναβα της οικογένειας, του Πάρι Σιγάλα. Το 1998 ο Σιγάλας δημιούργησε μια νέα μονάδα, με ειδικούς χώρους, παραγωγής και παλαίωσης καθώς και αίθουσες επισκέψεων και δοκιμών στην περιοχή Μπαξέδες στην Οία. Το Κτήμα Σιγάλα είναι περιτριγυρισμένο από αμπελώνες στους οποίους στηρίζεται η φιλοσοφία των κρασιών, που εκφράζουν με ακρίβεια το μοναδικό terroir. Σήμερα τα κρασιά του κτήματος έχουν ηγετική θέση στην Ελληνική αγορά και έχουν επεκταθεί και στο εξωτερικό. Εμείς από τα κρασιά που δοκιμάσαμε ξεχωρίσαμε μεταξύ των άλλων το Σιγάλας Σαντορίνη βαρέλι 2012 από ασύρτικο.
Σιγάλας Σαντορίνη βαρέλι 2012: Φρέσκα αρώματα, κυρίως λεμονιού, συνυπάρχουν αρμονικά με λευκόσαρκο φρούτο, φρέσκο τσάι, αμύγδαλο, και έντονη ορυκτή αίσθηση τσακμακόπετρας. Το βαρέλι, κάνει αισθητή την παρουσία και φανερώνεται κυρίως ως βανίλια. Στόμα πλούσιο, με γλυκιά αρχή, που σταδιακά καλύπτεται από την οξύτητα δημιουργώντας, μια άψογη ισορροπία. Πολύ καλή επίγευση και μεγάλη λεμονάτη διάρκεια.
94/100 (Εξαιρετικό)
http://www.sigalas-wine.com
ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ
Ο Χαρίδημος και η Κωνσταντίνα Χατζηδάκη το 1997 ανέλαβαν ένα παρατημένο οικογενειακό αμπελώνα, στον Πρύργο Καλλίστης και κατάφεραν να τον εξελίξουν σε πρότυπο αμπελώνα βιολογικής καλλιέργειας. Συγχρόνως ανακάλυψαν μια απλή σπηλιά κοντά στον αμπελώνα και πέτυχαν να την μετατρέψουν σε πανέμορφο, ατμοσφαιρικό και λειτουργικό οινοποιείο. Με την ίδια αγάπη και πάθος προσεγγίζουν και τα κρασιά τους. Εμείς από τα κρασιά που δοκιμάσαμε ξεχωρίσαμε μεταξύ των άλλων το Νυχτέρι 2011 από ασύρτικο, αθήρι και αιδάνι.
Νυχτέρι 2011: Κομψά αρώματα τσαγιού και χαμομηλιού, με φρούτο και αισθητή βανίλια. Στόμα με πληθωρικό αλκοόλ, που δίνει γλυκύτητα και ικανοποιητική οξύτητα. Επίγευση με ελαφριά τραχύτητα.
89/100 (Πολύ καλό)
http://www.hatzidakiswines.gr