Τα ενιαία κτήματα και τα chateaux της περιοχής του Bordeaux, με τη μορφή που τα γνωρίζουμε και σήμερα, πρωτοεμφανίστηκαν μόλις τον 17ο αιώνα. Ήδη από το 1855 που δημιουργήθηκαν τα σημερινά Grands Crus του Bordeaux, φάνηκε ποιος θα ήταν ο παγκόσμιος πρεσβευτής του μύθου των γαλλικών κρασιών.
Ποτέ κανένας τύπος κρασιών δεν έγινε τόσο επίζηλο αντικείμενο μυθικών σε μέγεθος και κόστος συλλογών, αλλά και δημοπρασιών με απίστευτες τελικές τιμές απόκτησης. Ουδέποτε grand restaurant ολόκληρης της υφηλίου διανοήθηκε να μη διαθέτει και προσφέρει έναν επαρκή αριθμό εκπροσώπων της αριστοκρατίας του Bordeaux, των Grands Crus. Και δεν υπάρχει σοβαρός οινόφιλος που να μην έχει δοκιμάσει τουλάχιστον μερικές από τις καλύτερες φιάλες του Bordeaux!
Ίσως γιατί οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ήταν πολύ μεγαλύτερες από άλλες περιοχές της Γαλλίας, ίσως επειδή οι αριστοκράτες και μεγαλοαστοί γαιοκτήμονες ήξεραν να διαχειρίζονται καλύτερα τα αμπέλια τους, πιθανόν επειδή η αλματώδης άνοδος της ποιότητας των κρασιών του Bordeaux συνέπεσε με την εμφάνιση των ενιαίων κτημάτων και των πρώτων chateaux, είναι γεγονός ότι το Bordeaux κατάφερε από την αρχή να συγκεντρώσει τους προβολείς της δημοσιότητας.
Αν δεν υπήρχαν οι οινέμποροι (negociants), πιθανόν το Bordeaux να μην είχε αποκτήσει τόση φήμη και λάμψη. Γιατί η ιδιαίτερη αυτή ράτσα ανθρώπων (προτεστάντες βρετανικής, ολλανδικής και γερμανικής καταγωγής οι περισσότεροι – μαζί με ελάχιστους Σκανδιναβούς και γηγενείς Γάλλους) είχαν ξεχωριστές ικανότητες και εκμεταλλεύτηκαν κάθε ευκαιρία, πουλώντας τα κρασιά του Bordeaux μέχρι την άκρη του κόσμου και διατηρώντας δίκτυα στενών δεσμών με τους πελάτες τους. Είναι απίστευτη η φιλοξενία και η γενναιοδωρία που ακόμη και σήμερα επιφυλάσσουν οι οινέμποροι του Bordeaux και ο τρόπος με τον οποίο περιποιούνται τους πελάτες τους. Αρκετοί από τους τελευταίους, ακόμη και οι σημαντικότεροι και οι πιο ισχυροί, ονειρεύονται τη χλιδή και τη λάμψη που απολαμβάνεις στα μεγαλύτερα chateaux, τα τόσα σπουδαία γεύματα συνοδευμένα από τα μεγαλύτερα κρασιά. Όλοι ονειρεύονται το επόμενο ταξίδι στο Bordeaux….
Οι οινέμποροι πρόσφεραν με τη σκληρή δουλειά τους στους αριστοκράτες γαιοκτήμονες-ιδιοκτήτες των chateaux χρήμα, φήμη και δόξα και τη δυνατότητα να επενδύσουν στα κτήματα, τα crus και τα ίδια τα chateaux τους, να κάνουν δουλειά σε βάθος στο αμπέλι και να «ανακαλύπτουν» τη σύγχρονη κάθε φορά οινοποίηση – ώστε να αξιοποιήσουν το πραγματικό δυναμικό τους. Με άλλα λόγια, ο δυναμισμός του οινεμπορίου στο Bordeaux δημιούργησε και συντήρησε την υψηλή ποιότητα των καλύτερων κρασιών του και διατήρησε τη φήμη τους ανέπαφη, πάντα στην κορυφή.
Επειδή μάλιστα ο δυναμισμός των οινεμπόρων συγκεντρώθηκε κυρίως και είχε περισσότερη επιτυχία στην περιοχή της «Αριστερής Όχθης», η πρώτη και επίσημη κατάταξη των καλύτερων chateaux (που έγινε το 1855) αφορούσε μόνο εκείνα που βρίσκονται στην Αριστερή Όχθη. Ξεχωρίζοντας πέντε «βαθμούς» αξιολόγησης και παραμένοντας εξ ορισμού άκαμπτη και απαράλλαχτη, η κατάταξη του 1855 από τη μία δημιούργησε πέντε κατηγορίες Grands Crus Class,s στα ξηρά κρασιά και από την άλλη εκτίναξε τη φήμη και τις τιμές στα ύψη. Η κατάταξη αφορά τα Grands Crus Chateaux των Ονομασιών Προελεύσεως Pauillac, Saint- Estephe, Saint Julien, Margaux, Pessac-Leognan και φυσικά τα γλυκά κρασιά των Ονομασιών Προελεύσεως Sauternes και Barsac.
H κατάταξη των Chateaux της «Δεξιάς Όχθης» ήρθε μόλις το 1955, αφορά μόνο την Ονομασία Προελεύσεως Saint Emilion και είναι αρκετά ελαστική, αφού αναθεωρείται κάθε δέκα περίπου χρόνια. Σήμερα στο Saint Emilion υπάρχουν 15 Premiers Grands Crus Class,s (δύο Α και δεκατρία Β), αρκετά Grands Crus και πολλά απλά Saint Emilion. Στην Ονομασία Προελεύσεως Pomerol, παρά την ύπαρξη του μεγαλειώδους και απλησίαστου στο κόστος Petrus, δεν υπάρχει καμία κατάταξη.
Η Αριστερή Όχθη αποτελεί επικράτεια της ποικιλίας σταφυλιού Cabernet Sauvignon, ενώ στη Δεξιά κυριαρχεί το Merlot. Αποτέλεσμα, ο επαγγελματίας και ο έμπειρος οινόφιλος διακρίνουν τις θεμελιώδεις διαφορές ιδιοσυγκρασίας και συμπεριφοράς μεταξύ των κρασιών από τα chateaux της Δεξιάς και εκείνων από την Αριστερή Όχθη. Άλλου είδους χάρη τα κρασιά της Αριστερής και άλλου της δεξιάς Όχθης...
Μάθε νωρίς, δράσε εν καιρώ..
Στην κορυφή είσαι πάντα μόνος ή με μικρή συντροφιά. Για να διατηρηθείς εκεί, πρέπει το βλέμμα σου και όλες οι προσπάθειές σου να είναι διαρκώς προσανατολισμένες στην ποιότητα. Στο κρασί όμως, ακόμη και στο πιο σπουδαίο, η ποιότητα δεν είναι ποτέ η ίδια και εξαρτάται άμεσα από το επίπεδο της κάθε εσοδείας. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη οινοποιητική περιοχή και επίπεδο κρασιών, ακόμη και της ίδιας της Γαλλίας, η εκάστοτε τιμή ενός Grand Cru του Bordeaux ακολουθεί τις ποιοτικές διακυμάνσεις της εσοδείας.
Αν επιπλέον ένα chateau παραμελήσει την ποιοτική δουλειά του, δεν κινδυνεύει μόνο από το «επιτίμιο» των πολύ χαμηλών τιμών, αλλά και με επικίνδυνη για το μέλλον του απώλεια φήμης. Γι’ αυτό οι προσπάθειες των chateaux και οι επενδύσεις τους είναι μόνιμα στραμμένες στην ποιότητα και έχουν τεράστιο κόστος. Ιδιοκτήτες και regisseurs (διαχειριστές) γνωρίζουν πολύ καλά πόσο ακριβά θα τους κοστίσει, πολύ περισσότερο από χρήματα, το παραμικρό στραβοπάτημα.
Οι ιδιοκτήτες λοιπόν είναι ο ένας πόλος της στρατηγικής παραμονής στην κορυφή. Αυτοί αναγγέλλουν τις πρώτες ενδεικτικές τιμές, μόλις η εσοδεία δείξει το ποιοτικό δυναμικό και τις πρώτες δυνατότητές της, αυτοί εκφράζουν και τις θεμελιώδεις κατευθύνσεις της επικοινωνιακής στρατηγικής. Σε μόνιμη επαφή και σχέση αλληλεξάρτησης, τη σκυτάλη κρατά ταυτόχρονα και ο άλλος πυλώνας της φήμης των Grand Crus του Bordeaux, οι negociants (οινέμποροι).
Αριστοτέχνες στο παιχνίδι με τις τιμές, τα αποθέματα, την κατευθυνόμενη διάθεσή τους και όλες τις κινήσεις στην εμπορική σκακιέρα, δεν εξασφαλίζουν μόνο καλές τιμές και έσοδα. Υπερασπίζοντας με έξυπνες κινήσεις τα συμφέροντά τους, δημιουργούν και συντηρούν το φόντο πάνω στο οποίο οι ιδιοκτήτες θα εφαρμόσουν το επόμενο στάδιο του απαιτητικού image making που χρειάζεται, για να διατηρηθούν στην κορυφή και στο προσκήνιο της διασημότητας.
Η γευσιγνωσία En Primeur (πρώιμη) των Grands Crus προέκυψε τα τελευταία χρόνια από την ανάγκη να βρεθεί μια κοινή formula που να συνδυάζει εμπορικά με επικοινωνιακά στοιχεία. Γύρω στα τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου κάθε άνοιξης (όταν τα κρασιά έχουν μόλις λίγους μήνες στα βαρέλια), εξειδικευμένοι δημοσιογράφοι κρασιού και έμποροι από όλα τα μέρη του κόσμου συρρέουν στο Bordeaux για να επιδοθούν στην κοπιαστική δουλειά της αξιολόγησης των πρώιμων δειγμάτων. Οι ιδιοκτήτες περιμένουν τις πρώτες εντυπώσεις αλλά κυρίως τις πρώτες αξιολογήσεις των διασημότερων wine writers, για να αναγγείλουν τις πρώτες, ενδεικτικές, τιμές.
Η συνέχεια αποτελεί πεδίο δράσης των negociants, οι οποίοι θα εφαρμόσουν το επόμενο στάδιο διαμόρφωσης των τιμών εκκίνησης και θα προσπαθήσουν να κατευθύνουν την προκαταβολική διάθεση των «κοιμώμενων» αποθεμάτων σε συμφωνίες με οινεμπόρους του εξωτερικού. Όλα είναι εύκολα, όταν η εσοδεία είναι ποιοτικά καλή. Ακόμη και αν οι τιμές εκτιναχτούν λόγω υψηλής ποιότητας στα ύψη (όπως με το 2005 και παλαιότερα με την εσοδεία του 2000), δεν θα μείνει τίποτα χωρίς να διατεθεί. Όταν όμως η ποιότητα της εσοδείας παρουσιάζει πρόβλημα, όχι μόνο οι τιμές εκκίνησης θα είναι χαμηλές, αλλά μπορεί να υπάρξουν αδιάθετα αποθέματα και στο μέλλον οι τιμές, αντί να ανέβουν (και λόγω παλαίωσης), να κατέβουν σημαντικά.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται ο παράδεισος του καταναλωτή, ο οποίος έτσι κι αλλιώς δεν πρέπει ποτέ να βιάζεται να αγοράσει En Primeur. Με λίγη υπομονή μπορεί να πετύχει αληθινές ευκαιρίες, όταν η εσοδεία δεν είναι κορυφαία.
Το σκηνικό και η διαδικασία της γευσιγνωσίας En Primeur έχει αποδειχθεί άριστο επικοινωνιακό εργαλείο. Η αίγλη των Grands Crus του Bordeaux παραμένει τόσο ισχυρή, ώστε κάθε χρόνο η Ένωση των Grands Crus δυσκολεύεται να ικανοποιήσει τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό οινεμπόρων του εξωτερικού και εξειδικευμένων δημοσιογράφων που συμμετέχουν στην πενταήμερη διαδικασία. Έχει δε «παρασύρει» εδώ και λίγα χρόνια και τους ιδιοκτήτες των Chateaux της Δεξιάς Όχθης (αρκετοί συμμετέχουν και στην Ένωση των Grands Crus), από μείζονες και ελάσσονες Ονομασίες Προελεύσεως, να σχηματίσουν τη δική τους Ένωση.
Χάρη σε μια εξίσου αποτελεσματική επικοινωνιακή πολιτική, ο «Cercle Rive Droite» μάς προσφέρει λίγες μέρες νωρίτερα μια το ίδιο ενδιαφέρουσα και κουραστική γευστική δοκιμή. Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: η επαφή του κοινού με πολύ ενδιαφέροντα κρασιά και η επικέντρωση της προσοχής σε μια περιφέρεια που έχει ανάγκη τη δημοσιότητα που πραγματικά αξίζει.
Πρόοδος και outsiders
Αρκετά χρόνια παρακολούθησης και συμμετοχής στη διαδικασία En Primeur μάς έχουν προσφέρει πολλές και ενδιαφέρουσες ενδείξεις, καθώς επιπλέον προσπαθούμε διαρκώς να ακολουθήσουμε κι άλλες γευσιγνωσίες – εκτός από της Ένωσης των Grands Crus και του Cercle Rive Droite.
• Xρόνο με το χρόνο βλέπεις ότι ακόμα και όταν η χρονιά δεν είναι σπουδαία, τα κρασιά του Bordeaux συνολικά βελτιώνονται: γίνεται δουλειά σε βάθος.
• Η «σπέκουλα» με τις τιμές γίνεται κυρίως με μερικά από τα πρωτοκλασάτα Grands Crus. Θα περάσουν όμως αρκετά χρόνια, μέχρι οι εμπλεκόμενοι να καταλάβουν ότι το περιβάλλον τους θα κινδυνεύσει αν οι τιμές συνεχίζουν να αγγίζουν τόσο αστρονομικά επίπεδα.
• Είτε η χρονιά είναι καλή είτε όχι, πολύ συχνά μερικές Ονομασίες Προελεύσεως δίνουν καλύτερο συνολικά ποιοτικό επίπεδο από των γειτόνων τους, ακόμη και στο πλαίσιο της ίδιας «Όχθης». Εννοείται ότι λόγω της μεγάλης χιλιομετρικής απόστασης ανάμεσα στις δύο «Όχθες», υπάρχει διαφοροποίηση συνολικής ποιότητας μεταξύ των δύο. Για να υπάρξει τέτοια ποιοτική ομοιομορφία, πρέπει οι καιρικές συνθήκες σε όλη την περιφέρεια του Bordeaux να είναι ίδιες για μεγάλο διάστημα.
• Οι πραγματικά μεγάλες χρονιές είναι εξαιρετικά σπάνιες και τα κρασιά τους από την πρώτη στιγμή πανάκριβα.
• Τα τελευταία χρόνια οι πιο εντυπωσιακές ποιοτικές βελτιώσεις δεν έχουν παρατηρηθεί ούτε στα Grands Crus ούτε στα Crus Bourgeois ούτε στις λεγόμενες «Ονομασίες Προελεύσεως-Δορυφόρους», που βρίσκονται δίπλα στις διάσημες συγγενείς τους. έχουν επιτευχθεί σε πολλά Ch#teaux των «μικρών» και παραγνωρισμένων Ονομασιών Προελεύσεως («Bordeaux», «Bordeaux Superieur», «Premieres Cotes de Bordeaux», «Entre Deux Mers»), των οποίων οι τιμές παίζουν μεταξύ 6-15 ευρώ το πολύ η φιάλη. Οι ιδιοκτήτες τους κατάλαβαν ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την «αριστοκρατία» μόνο με το όνομα Bordeaux και ότι εκεί όπου δεν υπάρχουν τίτλοι ευγενείας, μόνη λύση και τρόπος ύπαρξης είναι η απόλυτη προσήλωση στην ποιότητα.
• Ακόμα κι αν η θέση και το prestige τους έχουν κλονιστεί αρκετά από το διεθνή ανταγωνισμό, τα κρασιά του Bordeaux είναι σχεδόν αδύνατο να χάσουν τη θέση τους στην κορυφή της διεθνούς οινοποιίας.
Προβλέψεις για την εσοδεία του 2006
Η εσοδεία του 2005 αποδείχτηκε εξαιρετική και οι τιμές της εκτινάχτηκαν σχεδόν αμέσως στη στρατόσφαιρα. Χωρίς να διαθέτει τη μαγεία του υπέροχου 2000, οι κλιματικές συνθήκες ήταν τόσο καλές και ομοιόμορφες, που έδωσαν σταφύλια εξαιρετικής ποιότητας. Έτσι «επιτεύχθηκε η πρώτη εξαιρετική χρονιά του 21ου αιώνα», όπως μας είχαν δηλώσει η Florence Geny και ο Dennis Dubourdieu της Σχολής Οινολογίας του Πανεπιστημίου του Bordeaux. Από τις μέχρι τώρα ενδείξεις, δεν φαίνεται ότι μπορούμε να ελπίζουμε στο επίπεδο ποιότητας του 2005. Ίσως όμως το 2006 αποδειχτεί τελικά μια ενδιαφέρουσα χρονιά με συμφέρουσες τιμές. Σε επόμενο τεύχος, όταν επιστρέψουμε από την En Primeur γευσιγνωσία του 2006, θα σας έχουμε εκτιμήσεις και προτάσεις.
