«Aφού δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό, θα πάει το βουνό στον Μωάμεθ». Ένα χαρακτηριστικότατο και πρόσφατο παράδειγμα στον κόσμο του κρασιού είναι ότι, για πρώτη φορά στα χρονικά, οι απίστευτα μπλαζέ ιδιοκτήτες των grands crus class,s του Bordeaux αποφάσισαν να φορέσουν τις κάλτσες τους για το φλεβίτη και να έρθουν να σταθούν επί πέντε ώρες μπροστά στο ελληνικό οινεμπόριο και να δείξουν τη σοδειά του 2002. Πριν από δέκα μόλις χρόνια, μόνο και μόνο η ιδέα του να διοργανωθεί κάτι τέτοιο, θα σκόρπιζε μειδιάματα σε πολλούς από αυτούς που βγάζουν το ψωμάκι τους από τον οίνο.
Κι όμως, η Ελλάδα αρχίζει πλέον να κάνει αισθητή την οινική παρουσία της διεθνώς. Μάλιστα, κυρίες και κύριοι! Τα grands crus του Bordeaux ήρθαν στην Αθήνα στις 16 Νοεμβρίου, σε μια κλειστή παρουσίαση για δημοσιογράφους, sommeliers και ανθρώπους του εμπορίου του κρασιού, στο πλαίσιο του παγκόσμιου συνεδρίου της πλατφόρμας των Relais & Chateaux. Τα δοκιμάσαμε, κάποια μας άρεσαν, κάποια άλλα δεν μας πολυενθουσίασαν – οπότε κάναμε τις αρμόζουσες παρατηρήσεις στους ιδιοκτήτες, οι οποίοι με τη σειρά τους υποσχέθηκαν να μην το ξανακάνουν, και έφυγαν από το Ζάππειο Μέγαρο με το μπλοκάκι τους γεμάτο σημειώσεις για το πώς θα μπορέσουν να κατακτήσουν την ελληνική αγορά.
Το Bordeaux είναι, με διαφορά, η μεγαλύτερη οινοπαραγωγός περιοχή του κόσμου, που βγάζει οίνους κορυφαίας ποιότητας. Αυτό δεν σημαίνει ότι… όπου Bordeaux και μάλαμα – υπάρχουν πολλά chateaux που είναι κάτω του μετρίου, αλλά ακόμη και αυτά έχουν μια τυπικότητα που είναι πραγματικά συγκλονιστική.
Στην κορυφή του Bordeaux βρίσκονται τα grands crus class,s, και όταν λέμε κορυφή δεν εννοούμε μόνο ποιότητα και τιμή, αλλά και κατάταξη: οι Γάλλοι, από το κρασί μέχρι τα τυριά και τις φακές, έχουν μονομανία με τις κατατάξεις. Αυτό είναι grand, το άλλο είναι premier, το τρίτο «του χωριού». Το σύστημα της κατάταξης στην ευρύτερη περιοχή του Bordeaux είναι τόσο δαιδαλώδες, ώστε παραθέτουμε τις κατηγορίες ξεχωριστά, έτσι, για να μη σας χαλάσουμε τον ειρμό.
Η κάθε είδους κατάταξη είναι πολύ βολική για τον τελικό καταναλωτή, όχι μόνο στο κρασί, αλλά και σε άλλα εδώδιμα – πόσο μάλλον στο συγκεκριμένο προϊόν που είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο. Ακόμα και αν δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε μια μαυροδάφνη από μια σαμπάνια, μπορούμε να σκεφτούμε ότι ένα απλό ch#teau μάλλον θα είναι λιγότερο καλό από ένα grand cru class,. Aν μας πληροφορήσουν ότι το Chateau Latour είναι πρώτο στην κατάταξη, ενώ το Lynch Bages στην πέμπτη κατηγορία, τα πάντα ξεκαθαρίζουν εύκολα στο μυαλό μας. Ένα ιδιότυπο χαρακτηριστικό κάθε κατάταξης είναι ότι, δυστυχώς ή ευτυχώς, αυτοσυντηρείται. Ένα chateau που είναι grand cru class, μπορεί να χρεώσει τα κρασιά του αρκετά ακριβά, μόνο και μόνο επειδή κατέχει αυτή τη θέση.
Αντίθετα, ένα ταπεινό chateau, χωρίς περίοπτη θέση σε μια κατάταξη που μπορεί να έχει γίνει έως και ενάμιση αιώνα πριν, θα δυσκολευτεί υπερβολικά να ανεβάσει τις τιμές του, όποια και αν είναι η ποιότητά του. Στη συνέχεια, οι παραγωγοί που έχουν δικαίωμα στις ακριβές τιμές, έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες για επενδύσεις και για στρατολόγηση συμβούλων που ξέρουν πολύ καλά τη δουλειά τους – αλλά ξέρουν και να χρεώνουν «ένα χέρι και ένα πόδι» ανά ώρα.
Όλα τα παραπάνω φέρνουν την καλύτερη ποιότητα, η οποία δικαιολογεί όχι μόνο τέτοιες υψηλές τιμές, αλλά και ακόμα υψηλότερες. Αυτός ο φαύλος κύκλος –με τον καταξιωμένο να γίνεται ακριβός, άρα πλουσιότερος, και συνεπώς καλύτερος, με αποτέλεσμα ακόμα μεγαλύτερη καταξίωση, ακρίβεια κλπ.– είναι πολύ δύσκολο να σπάσει από κάποιον που δεν έχει μπει στο χορό των grand crus class,s. Η μόνη λύση είναι οι εξωτερικοί επενδυτές – αν και αυτοί θα θελήσουν να συνάψουν σχέσεις με τα γκανιάν κάθε περιοχής, και όχι με τα κουρασμένα άλογα. Τα grands crus class,s του Bordeaux συμπεριλαμβάνουν μερικά από τα πιο ακριβά κρασιά του πλανήτη. Υπάρχει ένας και μοναδικός λόγος για αυτό: χρεώνουν τόσα πολλά, γιατί μπορούν να χρεώνουν τόσα πολλά.
Μην μπαίνετε στο μύθο ότι αυτά τα κρασιά είναι σπάνια! Για παράδειγμα, το Chateau Margaux παράγεται σε περισσότερες από 300.000 φιάλες κάθε χρονιά και χρεώνεται από τον παραγωγό σε τιμές που μια πραγματικά συγκλονιστική grand cru ερυθρή βουργουνδία, η οποία βγαίνει σε ελάχιστες εκατοντάδες φιαλών, δεν έχει δει ούτε σε όνειρο μετά από ένα πολύ βαρύ δείπνο με μπόλικη πίτα Καισαρείας! Όμως τα Bordeaux πουλάνε σε όποιες τιμές θέλουν, γιατί οι άνθρωποι που έχουν πόθο και πάθος για τα συγκεκριμένα κρασιά είναι πάρα πολλοί. Μάλιστα, αρκετοί από αυτούς ανήκουν στη συνομοταξία εκείνων, που ποτέ δεν έχουν νιώσει την ανάγκη να τσεκάρουν τα μηδενικά στο τέλος κάποιου λογαριασμού τους.
Αυτή η μεγάλη ζήτηση έχει δημιουργήσει για τα grands crus class,s του Bordeaux μια σημαντικότατη, «δευτερεύουσα» αγορά. Πολλοί αγοράζουν αυτά τα κρασιά, όχι για να τα παλαιώσουν και κάποια στιγμή να τα ευχαριστηθούν με κάποια φιλαράκια τους σε κάποιο μελλοντικό δείπνο. Πραγματικά, αν είχατε βρεθεί πριν από είκοσι περίπου χρόνια μπροστά σε καμιά εικοσαριά κιβώτια Chateau Lafite από τη χρονιά του 1975 και τα αγοράζατε –μήπως και ξαφνικά σας παρουσιαστεί καμία βάφτιση και δεν προλαβαίνετε τελευταία στιγμή να κάνετε πλάνα για το οινικό μέρος του τραπεζιού– τότε, εν έτει 2004 θα είχατε αβγατίσει το αρχικό σας κεφάλαιο περίπου είκοσι φορές παραπάνω απ’ ό,τι σε σχεδόν οποιαδήποτε άλλη μορφή επένδυσης – εκτός των μετοχών της Microsoft…
Παρακαλούμε, μην αδράξετε το μπλοκ των επιταγών σας και παραγγείλετε μερικά containers με Bordeaux για να βγάλετε τα σπασμένα από το χρηματιστήριο... Λάβετε υπόψη σας περιπτώσεις, όπως αυτή των Bordeaux της χρονιάς του ’97. Όταν τα κρασιά της συγκεκριμένης σοδειάς πρωτοβγήκαν στην αγορά, όλος ο κόσμος έτρεχε σαν παλαβός να αγοράσει, χωρίς ούτε μια δεύτερη ματιά στην τιμή. Μόλις επτά χρόνια αργότερα, όλοι οι μεγαλέμποροι της Ευρώπης πουλάνε τα ίδια κρασιά όσο όσο – έτσι, για να μην τα βλέπουν μπροστά τους και ψυχολογικά τούς παίρνει… από κάτω.
Εντέλει, η τοποθέτηση κάθε σοβαρού ανθρώπου του κρασιού είναι: αγοράζεις Bordeaux για να επενδύσεις σε γεύση, σε αρώματα και σε όμορφες στιγμές, κάποτε μέσα τα επόμενα χρόνια. Οι πιθανότητες του να βγάλεις πολλά χρήματα αγοράζοντας τα grands crus class,s του Bordeaux είναι σχετικά μικρές – χωρίς να αγγίζουμε καθόλου το ακανθώδες θέμα της εξαργύρωσης της όποιας προστιθέμενης αξίας σε αυτά τα κρασιά, που προϋποθέτει γνώσεις, ικανότητες και γνωριμίες.
Αν, τώρα, έχει ξυπνήσει για τα καλά ο οινο-τζογαδόρος μέσα σας η (όλο-δυστοκία) πρότασή μας είναι η εξής: αγοράστε πολύ προσεκτικά τα μεγαλύτερα ονόματα του Bordeaux και μόνο αυτά, δηλαδή Mouton, Lafite, Latour, Margaux, Haut-Brion, Cheval Blanc, Ausone, Petrus, Le Pin, άντε και καμιά δεκαριά άλλα chateaux. Aγοράστε όσο το δυνατόν πιο σύντομα, αφού αυτά μπουν στην αγορά και, αν είναι δυνατόν, προαγοράστε en primeur. Προσπαθήστε να εξασφαλίσετε σπάνιες φιάλες, τριών, έξι ή εννέα λίτρων, και παρακολουθήστε από κοντά τις κριτικές όλων εκείνων που επηρεάζουν την αγορά του φίνου κρασιού, όπως ο Robert Parker και το Wine Spectator, αλλά και των ανθρώπων που ασχολούνται με την εκτίμηση παλαιοτέρων εσοδειών, όπως ο Clive Coates MW στο περιοδικό του «The vine». Για καλό και για κακό, ανάψτε και κανένα κεράκι στην Παναγίτσα, για να εξασφαλίσετε υποστήριξη από όλες τις πλευρές.
Φυσικά, υπάρχει και διαφορετική προσέγγιση στο θέμα: Αγοράστε όσα μπορντολέζικα grands crus classes αντέχει η τσέπη σας. Αν όλα πάνε καλά, τότε θα έχετε βγάλει κάποιο κέρδος, επενδύοντας στις πιο γευστικές μετοχές του κόσμου. Αν, από την άλλη, αυτές σας βγουν «φούσκες», και πάλι μη στενoχωριέστε: σε αυτή την περίπτωση θα έχετε στη διάθεσή σας μια ολόκληρη θάλασσα –πορφυρή, γεμάτη υπέροχα αρώματα και βελούδινο πλούτο– για να πνίξετε τον καημό σας.
Grands crus classes: κατηγορίες
Διαβάστε προσεκτικά, γιατί, λίγες σελίδες παρακάτω, έχει… διαγώνισμα. Στο Μ,doc υπάρχουν γύρω στα πενήντα chateaux, που ονομάζονται grand crus classes. Αυτά χωρίζονται σε πρώτα, δεύτερα, τρίτα, τέταρτα και πέμπτα. Στην κορυφή βρίσκονταν (το 1855 που έγινε και αυτή η κατάταξη) τέσσερα chateaux, τα Lafite Rothschild, Latour, Margaux και Haut-Brion. Tο 1973 προστέθηκε και ένα πέμπτο, το Mouton Rothschild.
Στην περιοχή του Pessac Leognan, το 1987, τα καλύτερα chateaux της περιοχής ονομάστηκαν grand crus class,s – παγκόσμια πρωτοτυπία...
Από την άλλη πλευρά του Bordeaux, στο «δεξί» St. Emilion, έχουμε αρκετά chateaux να λέγονται grand cru: τα καλύτερα από αυτά ονομάζονται grands crus class,s και τα πραγματικά κορυφαία είναι τα premier grands crus class,s – τα οποία μάλιστα χωρίζονται σε premier grand cru class, A, τα Cheval Blanc και Ausone, και τα premier grand cru class, B! Eδώ το σημαντικό σημείο είναι ότι η κατάταξη αναθεωρείται σε τακτά χρονικά διαστήματα, δηλαδή περίπου κάθε δεκαετία.
Τα μεγάλα γλυκά κρασιά του Sauternes και του Barsac έχουν και αυτά τη δική τους κατάταξη. Έτσι, έχουμε τα grands crus classes, που χωρίζονται σε τρεις βαθμίδες: Τα Premier, τα Deuxieme (δεύτερα) και το Chateau dYquem, το οποίο λέγεται premier grand cru class, superieur και έτσι νομοθετικά θεωρείται το κορυφαίο κρασί του Bordeaux. Το μοναδικό χωριό της περιοχής, το οποίο δεν έχει κατάταξη, είναι το Pomerol, όπου όποιος θέλει κάνει ό,τι θέλει.
Tα καλύτερα κρασιά της 16ης Nοεμβρίου
Η γευσιγνωσία στο Ζάππειο ήταν μια πραγματικά πολύ όμορφη –και ελπίζουμε όχι ανεπανάληπτη– γευσιγνωστική εμπειρία για τους ανθρώπους του εμπορίου κρασιού στην Ελλάδα. Τα σχόλια των περισσοτέρων ήταν προς δύο κατευθύνσεις. Πρώτον, κατά πόσον, ακόμα και σε αυτό το επίπεδο, έχει υπάρξει παγκοσμιοποίηση, με τις απαλές ταννίνες, το έντονο γλυκό φρούτο και το διακριτικό βαρέλι να χρησιμοποιούνται για να δώσουν κρασιά έτοιμα προς κατανάλωση, με πολύ λιγότερη παλαίωση από ό,τι συνέβαινε τις δεκαετίες του ’80 και του ’70. «Μην αγγίξεις μπουκάλι με Bordeaux, αν δεν έχει περάσει δωδεκαετία στη φιάλη»: το παλιό αγγλικό απόφθεγμα έχει περάσει πια αμετάκλητα στο παρελθόν. με δεδομένο ότι όλοι πίνουμε κρασιά πενταετίας το πολύ, δεν γνωρίζουμε πόσο σημαντικό είναι το παραπάνω χαρακτηριστικό.
Το δεύτερο σχόλιο αφορούσε το κατά πόσο μια συλλογή κρασιών από κάποια χώρα του Νέου Κόσμου, αντίστοιχης ηλικίας και τιμών, θα περιείχε πολύ πιο συγκλονιστικά κρασιά. Το συγκεκριμένο «σηκώνει» πολύ μεγάλη συζήτηση και φυσικά κάπου εμπεριέχει και την ανάγκη ορισμού τού τι τελικά είναι ποιότητα – θέμα που μπορεί να γεμίσει αρκετά βιβλία. Από την άλλη, όμως, το να γίνεις γνωστός και περιζήτητος είναι ποθητό, γιατί έτσι αποκτάς το δικαίωμα να χρεώνεις περισσότερα απ’ όσα αξίζεις.
Σίγουρα όμως στο Ζάππειο δοκιμάσαμε κάποια κρασιά τα οποία σε λίγα χρόνια θα μας χαρίσουν πολύ όμορφες φιάλες. Μια αυστηρά προσωπική επιλογή θα περιλάμβανε το λευκό Carbonnieux, τα Pichon Baron, Leoville Βarton, Petit Village (αν συμπαθεί κάποιος τα πολύ εξωτικά Pomerol), το εξαίρετο στην τιμή Pontet Canet και το γλυκό Suduiraut. Με το δεδομένο ότι η χρονιά του 2002 στο Bordeaux είναι μία από τις πιο φθηνές των τελευταίων δέκα χρόνων, προτείνουμε να αγοράσετε άφοβα.
