Wine trip στο Αμύνταιο και στο «Κτήμα Άλφα»

Με τον Άγγελο Ιατρίδη συναντηθήκαμε στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης και πριν πάρουμε το δρόμο για το Αμύνταιο, περάσαμε από το λιμάνι να δούμε ένα κομμάτι της έκθεσης «Ανεξερεύνητοι Νήσοι». Το κύριο κομμάτι της θα το βλέπαμε στην επιστροφή μας την άλλη μέρα στη Μονή Λαζαριστών· μπροστά στη σκάλα με τα χασαπομάχαιρα της Μαρίνας Αμπράμοβιτς, ο Άγγελος μου διηγήθηκε τις εντυπώσεις του από τη μεγάλη έκθεση που οργάνωσε προς τιμήν της το ΜοΜΑ στη Νέα Υόρκη, και που την είδε τον Μάιο. Μοιραία, λοιπόν, ήρθε η κουβέντα μας στη σχέση του κρασιού με την τέχνη. «Όταν σκέφτεσαι το κρασί που θέλεις να κάνεις, όταν το σχεδιάζεις με το μυαλό και την καρδιά σου, τότε κάνεις τέχνη σαν τον ζωγράφο. Κατόπιν, στην υλοποίηση, αντιμετωπίζεις πιο πρακτικά θέματα. Ειδικά με το απρόβλεπτο Ξινόμαυρο, ο δυναμισμός του μου δίνει το έναυσμα να σκέφτομαι την οινοποίησή του σαν καλλιτεχνική έκφραση· μαζί του είμαι διαρκώς σε εγρήγορση. Μου αρέσει η σύνδεση της προβολής του κρασιού με το χώρο της τέχνης. Επιδιώκουμε, όποτε μπορούμε, παρουσιάσεις του «Κτήματος Άλφα» μέσα σε γκαλερί· το κάναμε στη Ζυρίχη με μεγάλη επιτυχία».

Success story

Μιλώντας για «Κτήμα Άλφα», πρέπει να επισημάνουμε την εντυπωσιακή του επιτυχία, αφού μέσα σε πέντε χρόνια από τότε που άρχισαν οι οινοποιήσεις των κρασιών στο ιδιόκτητο οινοποιείο τους, οι κριτικές είναι διθυραμβικές από ξένους και ΄Ελληνες οινοκριτικούς· ξεφυλλίστε τον «Αθηνόραμα Alpha Wine Guide» και θα καταλάβετε τι εννοώ. Το μεταμοντέρνο κτίριό του βαμμένο σε μια κοκκινωπή σομόν ώχρα βρίσκεται δίπλα στη λίμνη των Πετρών. Από το μπαλκόνι στον πρώτο όροφο χαζεύω τα αμπέλια που το περικυκλώνουν και το βλέμμα χαϊδεύει το νερό λίγο μακρύτερα και τις όμορφες αντανακλάσεις των βουνών μέσα τους· στην αντίθετη μεριά αντικρίζω το χιονισμένο Καϊμάκτσαλαν, ένα από τα δημοφιλέστερα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας. Είναι πανέμορφο εδώ το τοπίο, τα κρασιά πολύ ξεχωριστά, αλλά μέσα στην οινολογική Ελλάδα το Αμύνταιο είναι terra incognita· πολλοί δεν ξέρουν ούτε καν πού πέφτει. Τι ήταν, λοιπόν, αυτό που έκανε τον Άγγελο Ιατρίδη να στραφεί σ’ αυτή την περιοχή;

«Την περίοδο ’91-’94 υπήρχαν έντονα προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή μας (Σκόπια, Κόσοβο κλπ.). Το ΝΑΤΟ, λοιπόν, είχε κάποια προγράμματα Science for Peace and Security και στο πλαίσιό τους κάναμε μελέτες μαζί με το γαλλικό Universite du Vin για να διερευνήσουμε την προσαρμοστικότητα ξένων ποικιλιών στο Αμύνταιο. Τα αποτελέσματα ήταν πολύ θετικά και οι Γάλλοι μας έλεγαν, ‘‘είστε τρελοί· γιατί δεν επενδύετε οινικά σε αυτή την περιοχή;’’ Είναι όντως πρόκληση το Αμύνταιο· οροπέδιο περιτριγυρισμένο από βουνά, πολύ λίγες βροχές το καλοκαίρι, ακόμη και τώρα, βλέπεις, τα σύννεφα ανοίγουν και δημιουργούν μια τρύπα γύρω από τη λίμνη, το οινοποιείο και τα αμπέλια μας: μοιάζει με Αλσατία. Με τον συνέταιρό μου Μάκη Μαυρίδη, που ήταν παλιότερα πρόεδρος του Συνεταιρισμού Αμυνταίου, αρχίσαμε από το 1994 να εγκαθιστούμε τα αμπέλια μας, που σήμερα φτάνουν τα 690 στρέμματα». Περιηγούμενοι τον αμπελώνα, φτάνουμε σε ένα σημείο όπου ο Ιατρίδης έχει δημιουργήσει μια μικρή φάρμα με αγριογούρουνα, άλογα και τράγους. «Μου αρέσουν τα ζώα, αλλά τα έβαλα και για τα παιδιά μου που εξιτάρονται όταν τα βλέπουν, για να έχουν κίνητρο και να έρχονται κοντά στη φύση. Αυτό είναι το αγαπημένο μας σημείο διαλογισμού με τον Μάκη. Ερχόμαστε το απόγευμα και ρεμβάζουμε στη γαλήνη των αμπελιών και της λίμνης. Εδώ κάναμε όλα μας τα σχέδια για το πώς θα φτιάξουμε τον αμπελώνα, το οινοποιείο μας, και τι είδους κρασιά θέλουμε να δημιουργήσουμε».

Κατεβαίνουμε προς το οινοποιείο. Εσωτερικά είναι βαμμένο ανοιχτό πράσινο με μια φυσική μπογιά που δεν μυρίζει (το κουρασάνι, που το έφεραν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία)· για τον ίδιο λόγο η ξύλινη στέγη είναι βαμμένη με λινέλαιο. Κάθε αμπελοτόπι οινοποιείται και μπαίνει σε ξεχωριστή δεξαμενή «για να το παρακολουθούμε ανεπηρέαστο, μόνο του, να το αξιολογούμε και να αποφασίζουμε κατόπιν τι θα κάνουμε· δεν μπλέκουμε το κρασί από διαφορετικά αμπελοτόπια, ακόμη και αν έχουν την ίδια ποικιλία». Τρεισήμισι χιλιάδες στρέμματα καλύπτει το οινοποιείο σε επιφάνεια γης, κι άλλα τόσα για τα βαρέλια που ξεκουράζονται στο υπόγειο. Όταν κατεβαίνω μένω με το στόμα ανοιχτό: 870 δρύινα βαρέλια γεμάτα κρασί από τρεις τουλάχιστον σοδειές παλιώνουν εκεί μέσα, και η ατμόσφαιρα είναι ποτισμένη από μια νόστιμη μυρωδιά ξύλου νοτισμένου σε κρασί.

Οινο-γαστρο-τουρισμός

Μπορεί, παρά τη μεγάλη ιστορία του αμπελιού, το Αμύνταιο μόλις τα τελευταία χρόνια να αναδύεται δυναμικά στο οινικό στερέωμα της Ελλάδας, όμως η ευρύτερη περιοχή αποτελεί στόχο γαστρονομικών εξορμήσεων απ’ όλη την επικράτεια. Με δύο εστιατόρια βραβευμένα ψηλά στην ιεραρχία της ελληνικής κουζίνας από τους Χρυσούς Σκούφους («Θωμάς» και «Κοντοσώρος»), η γαστρονομία αναδεικνύεται σε πόλο έλξης, μαζί με τις ομορφιές του Αμύνταιου, τον «Αρκτούρο» –το πάρκο διάσωσης της αρκούδας, δηλαδή– και τα «αδερφά» ιδρύματα για τους λύκους και τον ποιμενικό σκύλο, εκτός φυσικά από τα διάσημα χιονοδρομικά της κέντρα και τις Πρέσπες πιο πάνω.

Τσιμπολογώντας στον «Θωμά» πιπεριές Φλωρίνης σε μαεστρικό τουρσί, γεμισμένες με λάχανο, και φανταστικά κεφτεδάκια από κατσικάκι, ο Ιατρίδης ξετυλίγει ένα ιδιαίτερο σενάριο τουρισμού που αρχίζει σιγά σιγά να σχηματίζεται στην περιοχή. «Θέλουμε ήπιο θεματικό τουρισμό εδώ· με το συνωστισμό τουριστών στα παραθαλάσσια μέρη, υπάρχουν άνθρωποι που προτιμούν πιο ανθρώπινες συνθήκες και ηρεμία. Στη Χαλκιδική δεν μπορείς πλέον να παρκάρεις, εμείς δεν θέλουμε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, αλλά όμορφες εστίες φιλοξενίας με λίγες κλίνες. Ο γαστρονομικός τουρισμός θεωρείται πια δεδομένος εδώ, εκτός όμως από τα εστιατόρια υπάρχουν και άλλα σημεία ενδιαφέροντος, όπως ο κρόκος Κοζάνης ή το φημισμένο τυροκομικό χωριό της Βλάστης, τα πανηγύρια για την απόσταξη του τσίπουρου.

Τώρα όμως αναπτύσσουν και άλλες δυνατότητες, όπως τις διαδρομές με ποδήλατο γύρω από τις λίμνες, την ιππασία, το bird watching. Σκεφτήκαμε να αξιοποιήσουμε τις λίμνες μας και να κάνουμε μια εξωτική πρόταση στους Αθηναίους: να έρχονται με υδροπλάνο από την πρωτεύουσα στη Βεγορίτιδα που είναι από τις πιο μεγάλες λίμνες της Ελλάδας!» Μου αρέσει πολύ αυτή η ιδέα, μια ώρα πτήση και μετά «προσλίμνωση» σαν νέοι Ιντιάνα Τζόουνς και περιπλάνηση σε ένα μέρος με σχεδόν παρθένα ομορφιά. Λίγη ανάπτυξη ακόμα βεβαίως εδώ χρειάζεται, αλλά αυτά τα γαλήνια τοπία με τα φοβερά χρώματα να αντανακλώνται στα νερά της λίμνης, είναι θησαυρός.

Ανοίγουμε «Alpha One» ’06 100% Τannat, την αγαπημένη ποικιλία του Ιατρίδη από την εξαιρετική κάβα του «Θωμά». Μαυροκόκκινη τρύπα αυτό το κρασί, με άρωμα βελούδινο, παχύ, φουλ στα φρούτα του δάσους, με τανίνες εξαιρετικές και ατέλειωτη επίγευση. «Ξέρεις, το Tannat έχει τέσσερις φορές περισσότερα φαινολικά συστατικά από το Cabernet Sauvignon», ακούω τον Άγγελο να μου λέει, και σκέφτομαι ότι αυτό το κρασί είναι σκέτη συνταγή ζωής με τόσες περιζήτητες αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει. Προλαβαίνει τη σκέψη μου: «Έχουμε κάνει ήδη εδώ και δύο χρόνια τις μελέτες για ένα spa κρασιού ακολουθώντας το παράδειγμα ‘‘Caudalie” στο Μπορντό. Θέλουμε να το συνδυάζουμε με έναν χώρο φιλοξενίας δίπλα στο οινοποιείο, απλώς περιμένουμε να εξελιχθεί καλύτερα η οικονομική κατάσταση για να προχωρήσουμε. Και όταν ρωτώ πώς και αποφάσισε να ασχοληθεί με μια σχεδόν άγνωστη στην Ελλάδα ποικιλία, απαντάει: «Το δοκίμασα για πρώτη φορά όντας φοιτητής στο Μπορντό. Ήταν ένα εξαιρετικό κρασί του Madiran –η πατρίδα του– από παλαιά κλήματα. Το ήπια και τρελάθηκα! Ένιωσα πληρότητα, εντυπωσιάστηκα από τη δομή και το βάθος του. Έκανε δέκα χρόνια να αποδώσει τον πολύ καλό της εαυτό στο Αμύνταιο, αλλά άξιζε τον κόπο».

Την επόμενη μέρα, μετά από βόλτες στα γύρω βουνά και έχοντας αποσβολωθεί από τη θέαση και των δύο λιμνών (Πετρών και Βεγορίτιδα), καταλήγουμε στον «Κοντοσώρο».

Η κάβα του γεμάτη διαμάντια του ελληνικού και του διεθνούς αμπελώνα. Ανοίγουμε «Κτήμα Άλφα» ’07 Ερυθρό· μμμ… είναι πιπεράτο αλλά και γλυκόπιοτο μαζί, γεμάτο με θερμό φρούτο, ωραιότατες τανίνες κι έναν όμορφο απόηχο από άρωμα βαρελιού στο στόμα. Κρασί φαγητού που επιβεβαιώνεται με αυτή τη συγκλονιστική, μελωμένη προβατίνα με ντόπιες πατάτες, που έρχεται από την κουζίνα. «Τι αντιπροσωπεύει αυτό το κρασί για σένα;» ρωτάω τον Άγγελο. «Θέλω τα κρασιά του Κτήματος να μένουν στο μυαλό όσων τα δοκιμάζουν. Στο ‘‘Κτήμα Άλφα’’ Ερυθρό, λοιπόν, το Syrah δίνει το σκελετό, τη δομή και τη σάρκα· το Merlot μαλακώνει την αυστηρότητά του και κατόπιν έρχεται το μαγικό χέρι του Ξινόμαυρου για να δώσει στο χαρμάνι λίγη τσαχπινιά και να το πάει αλλού». Εφαρμόζοντας την τακτική του γαστρονομικού τουρισμού για αισθησιακή γευστική καλοπέραση, ανοίγουμε ένα «Άλφα Ξινόμαυρο Reserve Vieilles Vignes» ’07 δίπλα σε ένα εξαιρετικό ριζότο με συκωτάκια κουνελιού, και… ενθουσιάζομαι! Τόσο από τον όμορφο συνδυασμό τους όσο και από την αξιοθαύμαστη αρχοντιά αυτού του κρασιού· τη χαρίζει η ωραία οξύτητα που ραφινάρει τη σοκολατο-βιολετένια και όλο μαύρο φρούτο γεύση του. Προέρχεται από κάποια 85χρονα αμπέλια που δίνουν υπόσταση στην αξία του Ξινόμαυρου του Αμύνταιου.