Νέος, δημιουργικός, με επιχειρηματικό πνεύμα αλλά και αγάπη για το κρασί, ο Γιώργος Μιχαλάκης βλέπει μέσα από αυτό και τη συνέχεια της οικογένειάς του. Με μεθοδικότητα και με την καθοδήγηση του διευθυντή του οινοποιείου, οινολόγου Δημήτρη Γκουράβα, έφτιαξαν το μεγαλύτερο ενιαίο αμπελοτεμάχιο της Κρήτης, φυτεύοντάς το με τοπικές ποικιλίες. Και απ’ ό,τι φαίνεται, όλα αυτά δεν είναι παρά μόνο η αρχή.
Μιλήστε μου για το κτήμα. Πώς ξεκινήσατε;
Τη δεκαετία του 1950, ο πατέρας μου έφερνε χύμα κρασί από τα Χανιά στο Ηράκλειο. Τη δεκαετία του 1970 πέρασε στο κομμάτι της οινοποίησης και εμφιάλωσης, γιατί –με την άνθηση του τουρισμού– άρχισε πλέον να κινείται το εμφιαλωμένο κρασί στην Κρήτη. Το 1998 αποφάσισα τη δημιουργία του Κτήματος. Ήθελα να κάνω έργο το όνειρο της οικογένειας, που ήταν να «χτίσει» η εταιρεία ένα όνομα ποιοτικό. Όχι με την έννοια του να γίνει η πιο γνωστή στον κόσμο, αλλά να λένε «Είναι του Μιχαλάκη; Άρα είναι καλά κρασιά, ποιοτικά». Ψάξαμε να βρούμε ενιαίους αμπελώνες –μιλάμε για 450 ενιαία στρέμματα–, κάτι πολύ δύσκολο για την Κρήτη, ειδικά στο Νομό Ηρακλείου. Τα βρήκαμε στο κέντρο του νησιού, πολύ κοντά στο μοναστήρι του Αϊ-Γεώργη του Επανωσήφη, σ’ ένα υψόμετρο 600 μέτρων, και τα φυτέψαμε σταδιακά κατά 85%. Πήγαμε λίγο ανάποδα. Πρώτα βρήκαμε τη γη, ελέγξαμε ότι μας κάνει και είπαμε «τώρα επενδύουμε». Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι η σειρά που ακολουθήθηκε ήταν πάρα πολύ καλή. Πρώτα τα αμπέλια, μετά το οινοποιείο και μετά από χρόνια τα κρασιά. Πήραμε φόρα για να βγούμε και όταν ήμασταν έτοιμοι βγήκαμε και κάναμε αισθητή την παρουσία μας.
Κάνατε τεράστια δουλειά στο κομμάτι του αμπελώνα αλλά και του οινοποιείου. Φαίνεται πως έχετε πραγματικό μεράκι.
Κοιτάξτε, μεγάλωσα με το κρασί, παρόλο που η εταιρεία μας είχε δύο αντικείμενα: το εμπορικό και το οινοποιητικό. Εγώ ασχολήθηκα και με τους δύο τομείς, επειδή όμως συσχετίζω πολύ το κρασί με την οικογένεια, τη διαιώνιση του ονόματος, ήθελα να υπάρχει συνέχεια. Θεώρησα πως για μένα και αύριο για τα παιδιά μου ένα μέρος των δραστηριοτήτων μας θα έπρεπε να είναι αφιερωμένο σε αυτό. Όχι το 100%, αλλά ένα μέρος, με όλα τα ρίσκα, αφού πρόκειται για μια αρκετά ακριβή επένδυση, υψηλής κεφαλαιοποίησης – αν θέλεις φυσικά να κάνεις μια δουλειά που να έχει πορεία και προοπτική στο χρόνο και όχι κάτι εφήμερο, για αύριο ή μεθαύριο.
Το αμπέλι, η οινοποίηση, τα χαρμάνια... Τι είναι αυτό που κερδίζει την καρδιά σας γύρω από τη δημιουργία του κρασιού;
Κοιτάξτε, εγώ, ως Γιώργος Μιχαλάκης, ξεκίνησα κάπως ανάποδα. Ξεκίνησα από την πώληση. Και άρχισα να κατευθύνομαι προς τα πίσω... Πέρασα στην οινοποίηση και τώρα στο αμπέλι. Αγαπώ όμως και τις τρεις ενασχολήσεις το ίδιο. Δεν θα μπορούσα δηλαδή να τα ξεχωρίσω. Λόγου χάρη, χωρίς σωστή πρώτη ύλη δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε αξιοπρεπές προϊόν· χωρίς σωστή οινοποίηση, το ίδιο. Εξίσου απαραίτητο και το σωστό ανθρώπινο δυναμικό, αφού δεν γίνεται να είμαστε πάνω απ’ όλα. Ταυτόχρονα, αν δεν υπάρχει σωστό marketing και σωστή τιμολόγηση, είναι δεδομένο ότι θα χάσεις. Γιατί μπορεί το κρασί να είναι μεράκι και παράδοση, πρέπει όμως να το δούμε και ως επιχείρηση και να κάνουμε τις σωστές κινήσεις για να έχει πορεία και διάρκεια. Δεν πρέπει ούτε να κερδίζουμε πολλά, ούτε όμως και να δουλεύουμε με μηδενικό κέρδος. Θέλει κάτι ενδιάμεσο. Γι’ αυτό κι εμείς προσπαθούμε πάντα να διατηρούμε μια πολύ καλή σχέση ποιότητας/τιμής.
Όσον αφορά το θέμα ποιότητας/τιμής, τι κάνετε με τα εστιατόρια που έχουν εξωφρενικές τιμές στα κρασιά;
Αυτό που κάνουμε είναι ότι πηγαίνουμε σε κάθε εστιατόριο και ρωτάμε σε ποια τιμή θα βάλουν το κρασί μας. Εάν είναι πολύ υψηλή, απλά δεν το δίνουμε. Γιατί εμείς δεν θέλουμε να «τιμολογούμε» τα κρασιά μας· θέλουμε να τα πουλάμε, να τα πίνει ο κόσμος. Και γι’ αυτό είμαστε ενάντια στις πολύ υψηλές τιμές. Εάν όλοι έκαναν το ίδιο, θα υπήρχε και ένας έλεγχος αυτής της κατάστασης που παρατηρούμε τώρα στα εστιατόρια και που οδηγεί τον κόσμο στο να μην πίνει κρασί.
Τι σημαίνει για εσάς ποιοτικό κρασί;
Ποιοτικό κρασί είναι αυτό που πληροί τις προδιαγραφές ποιότητας της σημερινής αμπελοοινικής τεχνολογίας. Και δεν μπορείς να βγάλεις ποιοτικό κρασί, εάν δεν έχεις αμπέλια δικά σου. Πώς θα το κάνεις; Χρειάζεσαι έναν αμπελώνα σύγχρονο, και σε αυτόν τον τομέα έχουμε μείνει πίσω στην Ελλάδα. Πρέπει να κάνουμε βήματα για να φτάσουμε το επίπεδο του υπόλοιπου κόσμου. Το ξεχωριστό κρασί προέρχεται από έναν αμπελώνα που έχει χαρακτήρα. Αυτό το χαρακτήρα τον λέμε terroir ή προσωπικότητα. Και βέβαια πρέπει αυτοί που έχουν στα χέρια τους το κρασί, από τον ιδιοκτήτη και τον οινοπαραγωγό μέχρι τους εργαζομένους, να αγαπούν αυτό που κάνουν. Το ποιοτικό κρασί κρύβει μέσα του αγάπη. Το πιστεύω αυτό. Το κρασί είναι ένα προϊόν του ανθρώπου. Δεν είναι αποκλειστικά προϊόν της Φύσης.
Θεωρείτε ότι η Κρήτη έχει εκφράσει το δυναμικό της στον τομέα του κρασιού;
Η Κρήτη είναι ευλογημένος τόπος. Οινικά τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει αρκετά. Πολλοί οινοποιοί έχουν κάνει μεγάλα βήματα. Θεωρώ βέβαια ότι έχει ακόμη περιθώρια. Και αυτός είναι και ο στόχος μας. Το νησί έχει δυνατότητες, οι οποίες σε μεγάλο ποσοστό οφείλονται στο κλίμα. Η βάση όμως είναι οι τοπικές ποικιλίες. Πουθενά στην Ελλάδα δεν υπάρχουν μαζεμένες τόσο πολλές ενδιαφέρουσες ποικιλίες. Επίσης η Κρήτη έχει ανθρώπους με πολύ δυνατό ταμπεραμέντο. Οι Κρητικοί έχουν πολύ ισχυρή προσωπικότητα. Όλοι! Τα κρασιά έχουν κάτι να πούνε. Απλά, εδώ υπάρχει μια ομαδική παραγωγή που είναι μεγάλη, και δύσκολα μπορεί το πράγμα να ισορροπήσει χάρη στις καλές μεμονωμένες προσπάθειες. Χρειάζεται λίγος χρόνος.
Ποιες είναι οι τοπικές ποικιλίες που καλλιεργείτε; Ισχύει ότι κατά βάση «παίζετε» με τοπικές κρητικές ποικιλίες;
Οι ποικιλίες που είναι φυτεμένες τώρα είναι Βηλάνα, Βιδιανό, Πλυτό, Δαφνί, Θραψαθήρι, Μαλβάζια, Κοτσιφάλι, Μαντηλάρι και Μοσχάτο Σπίνας. Πιστεύω πάρα πολύ ότι το μέλλον του κρητικού αμπελώνα βασίζεται στις τοπικές ποικιλίες. Να φτιάξουμε εμείς ένα Chardonnay; Να το πιει ποιος; Εμείς πουλάμε πολύ στην Αμερική. Αλλά ποιος θα πάει στην Αμερική να αγοράσει Chardonnay Μιχαλάκη από την Κρήτη; Ποιον ενδιαφέρει; Υπάρχουν χιλιάδες επιλογές πιο φθηνές. Είπαμε λοιπόν ότι αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι οι κρητικές γηγενείς ποικιλίες. Το Μοσχάτο Σπίνας, για παράδειγμα, είναι εξαιρετική ποικιλία. Δεν υπάρχει πουθενά αλλού, μόνο στην Κρήτη, και πιο συγκεκριμένα στο Ηράκλειο. Προέρχεται από το χωριό Σπίνα που είναι στα Χανιά, αλλά εκεί δεν το έχουν αναδείξει καθόλου.
Αναφέρετε ποικιλίες που ελάχιστα γνωρίζει ο κόσμος. Ποιες από αυτές θεωρείτε κύριες και ποιες βοηθητικές;
Κατ’ αρχάς, αυτές οι ποικιλίες δεν ήταν η αρχική επιλογή του Αμπελώνα. Προέκυψαν αφότου ήρθε ο οινολόγος μας και διευθυντής του οινοποιείου, Δημήτρης Γκουράβας, το 2005. Τότε κάναμε μια μεγάλη αλλαγή στο θέμα των ποικιλιών. Η φιλοσοφία μας ήταν ότι έχουμε τοπικές ποικιλίες οι οποίες είναι αξιοθαύμαστες και δεν τις έχουμε ερευνήσει καθόλου, όχι μόνο εμείς, αλλά κανένας. Οπότε το ψάχνουμε και βλέπουμε εάν υπάρξει ενδιαφέρον. Έτσι, βάλαμε δέκα στρέμματα από καθεμία από αυτές τις ποικιλίες και επί μια τετραετία δουλέψαμε κυρίως αμπελουργικά και μετά οινοποιητικά. Την πρώτη χρονιά ήρθε ένα αποτέλεσμα μέτριο, το αφήσαμε. Τη δεύτερη χρονιά τίποτε, την τρίτη χρονιά βγήκε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα, το εμφιαλώσαμε πειραματικά, δοκιμάσαμε, δώσαμε και σε δέκα ανθρώπους που εκτιμάμε τη γνώμη τους και ανάλογα με τα σχόλια και τις παρατηρήσεις κάναμε βελτιώσεις και αλλαγές.
Διαπιστώσαμε λοιπόν ότι το Μοσχάτο Σπίνας είναι ποικιλία θησαυρός. Μπορεί να κάνει λευκά κρασιά ξηρά, γλυκά κρασιά, αφρώδη, ακόμη και μονοποικιλιακά. Από κει και πέρα, το Δαφνί και το Πλυτό έχουν πάρα πολύ ενδιαφέρον. Το Πλυτό είναι μια ποικιλία αρωματική με καλή οξύτητα, φρέσκια, ευκολόπιοτη, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Είναι σαν να δοκιμάζεις μια Μαλαγουζιά που έχει και λίγο Ασύρτικο μέσα. Δηλαδή, η μυρωδιά είναι γεμάτη, τα αρώματα όμως δεν είναι τόσο αυτά των εξωτικών φρούτων, όσο των εσπεριδοειδών. Το Δαφνί, από την άλλη, είναι σαν να δοκιμάζεις ένα Chardonnay χωρίς το βούτυρο, που έχει περάσει από το βαρέλι χωρίς να έχει πάρει ξύλο. Είναι μια πολύ περίπλοκη ποικιλία, με λιπαρότητα στο στόμα, δεν έχει τόσο πολύ οξύτητα και αρωματικά είναι πιο χαμηλά, δεν είναι τόσο εκρηκτική. Το Θραψαθήρι δεν μας έχει δώσει στοιχεία ακόμη. Αμπελουργικά προσπαθούμε τέσσερα χρόνια να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε. Μήπως θέλει περισσότερη απόδοση, μήπως θέλει άλλο κλάδεμα, το φυτέψαμε κι αλλού, μήπως θέλει άλλη καλλιέργεια. Προσπαθούμε να αναδείξουμε την ποικιλία και δεν εγκαταλείπουμε. Αλλά μέχρι τώρα τα στοιχεία που έχουμε πάρει δεν είναι ενθαρρυντικά. Το κρασί βγαίνει μεν καλό, αλλά δεν έχει προσωπικότητα.
Οι ποικιλίες ενός τόπου πολλές φορές ταιριάζουν –μ’ έναν περίεργο τρόπο– με την τοπική κουζίνα. Ισχύει αυτό για την Κρήτη;
Οι βασικές ερυθρές ποικιλίες –το Μαντηλάρι και το Κοτσιφάλι– ταιριάζουν με την κρητική κουζίνα. Το δε Μαντηλάρι, τέλεια. Αλλά κι ένα καλό φρέσκο Κοτσιφάλι, όχι πολύ βαρελίσιο, στέκει μια χαρά. Στα λευκά, οι ποικιλίες όπως είναι η Βηλάνα και το Δαφνί, ταιριάζουν. Υπάρχει ένα θεματάκι με τις αρωματικές ποικιλίες, γιατί η Κρήτη έχει έντονα φαγητά· πιστεύω όμως ότι και αυτές βρίσκουν επαφή με την κουζίνα.
Τι ανταπόκριση έχουν τα κρασιά τοπικών ποικιλιών που εξάγονται;
Τα ποικιλιακά κρασιά μας πήγαν πολύ καλά στην Αμερική, τη Σουηδία, την Ιταλία. Όποιος τα δοκιμάσει, τα παίρνει ξανά. Δεν έχω χάσει ούτε έναν πελάτη. Το κρασί είναι διαβατήριο.
Τι ποσοστό της παραγωγής εξάγεται;
Στο σύνολο της παραγωγής, περίπου το 25%: ένα νούμερο που εμείς θέλουμε να αυξήσουμε κατά πολύ και έχουμε κάνει κινήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ποια σχέση πιστεύετε ότι έχει ο Έλληνας καταναλωτής με το ποιοτικό κρασί; Το αντιλαμβάνεται; Το εκτιμά;
Ναι! Σε αντίθεση με δέκα χρόνια πριν, ο Έλληνας καταναλωτής σήμερα ενημερώνεται για το κρασί, ξέρει για περιοχές, για ποικιλίες που αγνοούσε, διαβάζει περιοδικά σχετικά με το κρασί, πηγαίνει σε εκθέσεις. Νομίζω ότι ο καταναλωτής και ειδικότερα οι νέες γενιές, άνθρωποι μεταξύ 25 και 40 ετών, έχουν αποκτήσει ένα τεράστιο ενδιαφέρον για το κρασί. Εάν δεν ήταν απαγορευτικό το κόστος κρασιού τη νύχτα –κι αυτό είναι ένα μήνυμα–, θα είχαμε ακόμη μεγαλύτερο κοινό.
Πώς βλέπετε την οικονομική συγκυρία να επηρεάζει τον κόσμο του κρασιού;
Έχει επηρεάσει πολύ. Η επίπτωση της κρίσης είτε είναι ψυχολογική, φαινομενική, είτε πραγματική, είναι μεγάλη στο κρασί, γιατί ακόμη θεωρείται προϊόν πολυτελείας. Δεν έχει περάσει στον Έλληνα ως καθημερινή διατροφική ανάγκη, όπως συμβαίνει με άλλους λαούς. Αυτό σημαίνει ότι θα το αγοράσει για ένα καλό τραπέζι, και όχι καθημερινά. Ταυτόχρονα, νομίζω ότι η κρίση σε ό,τι αφορά το κρασί έχει να κάνει και με το γεγονός ότι πάρα πολλοί, μη-επαγγελματίες οινοποιοί, μπήκαν στο χώρο. Έχει δημιουργηθεί μια κατάσταση ανισόρροπη που κάνει την κρίση πιο εμφανή. Βέβαια η κρίση κάνει και ξεκαθαρίσματα· θα επιβιώσουν οι επαγγελματίες, όσοι κινούνται με στρατηγική αλλά και με οικονομική δυνατότητα, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι το κρασί είναι ακριβό χόμπι.
Βρίσκεστε σε μια φάση εξέλιξης και αλλαγών. Ποιοι είναι οι στόχοι και με τι πλάνο προτίθεστε να τους επιτύχετε;
Έχουμε στόχους πολλούς και εφικτούς. Ένας από αυτούς είναι να κρατήσουμε ψηλά τον πήχη της ποιότητας στα επίπεδα που έχουμε φτάσει. Είναι δύσκολο, γιατί και οι συνθήκες των αμπελώνων αλλάζουν: η Κρήτη ζεσταίνεται, γίνεται Αφρική· αυτό θα είναι πρόβλημα για τα αμπέλια, αφού θα έχουμε πρόβλημα με το νερό. Ένας άλλος στόχος είναι να κρατάμε τον καταναλωτή αλλά και την αγορά σε εγρήγορση. Έτσι αναζητάμε συνεχώς τις μελλοντικές μας κινήσεις, είτε σε επίπεδο νέων ποικιλιών είτε σε επίπεδο νέων κρασιών, χωρίς να αυξάνουμε το συνολικό αριθμό τους, αλλά επιφέροντας μια αλλαγή. Έχουμε δε σχεδιάσει να φυτέψουμε του χρόνου άλλα 60 στρέμματα με ποικιλίες της ίδιας ποικιλιακής σύνθεσης, όπως και να αποκτήσουμε άλλα 150 στρέμματα και να φτάσουμε στα 600. Εκεί θα είναι και το τέρμα αμπελουργικά, προς το παρόν. Επίσης βελτιώνουμε αμπελουργικά πολύ τη δουλειά μας και προσπαθούμε να εδραιώσουμε συνεργασίες με εξειδικευμένους γεωπόνους τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, να μας βοηθήσουν να πάμε ένα βήμα παραπέρα.
Το οινοποιείο σας είναι επισκέψιμο;
Το οινοποιείο είναι καινούριο και μεγάλο, χωρητικότητας οκτώ εκατομμυρίων λίτρων. Είναι τεχνικά και τεχνολογικά άριστο, αλλά δεν έχει το στιλ και την εμφάνιση. Δεν έχουμε επενδύσει τόσο στην εμφάνιση και στο μουσειακό του χαρακτήρα, όσο στον τεχνολογικό εξοπλισμό. Είναι κτίριο βιομηχανικό, όχι μοντέρνο ή εντυπωσιακό στην εμφάνιση, αλλά φτιάχτηκε ώστε να εξυπηρετεί πλήρως τις ανάγκες μιας οινοποιητικής μονάδας μέσω της τεχνολογίας. Εάν αργότερα έχουμε τη δυνατότητα, μπορεί να το κάνουμε και πιο ωραίο. Έχει βέβαια κανονικά κάβες παλαίωσης βαρελιών, φιαλών, και αίθουσα γευσιγνωσίας 55 ατόμων. Κατόπιν συνεννόησης υπάρχει δυνατότητα επίσκεψης.
Ποια θεωρείτε εμβληματικά σας κρασιά;
Τα δύο Gold Cuvee, το κόκκινο και το λευκό, βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας, καθώς αντιπροσωπεύουν το στιλ του Κτήματος. Το ερυθρό είναι Syrah και Μαντηλάρι και το λευκό είναι Μοσχάτο Σπίνας, Malvasia aromatica και Chardonnay. Είμαστε όμως περήφανοι και για ένα νέο απόκτημα στην ομάδα μας, το πρώτο γλυκό κρασί που κάναμε, που έχει δείξει πολύ καλά αποτελέσματα. Είναι ένα φινετσάτο πολύ ισορροπημένο λευκό γλυκό κρασί από Μοσχάτο Σπίνας, το οποίο βγαίνει σ’ ένα εξαιρετικό packaging, σ’ ένα πολύ ωραίο μπουκάλι. Το ονομάζουμε Kyr, που σημαίνει «καρδιά» στην ουγγρική γλώσσα.
Κτήμα Μιχαλάκη
Ταυτότητα αμπελώνα
Περιοχή
Μεταξοχώρι Ηρακλείου Κρήτης.
Υψόμετρο
600 μ.
Έκταση
450 στρέμμ.
Ποικιλίες
Βηλάνα, Βιδιανό, Πλυτό, Δαφνί, Θραψαθήρι, Μαλβαζία, Κοτσιφάλι, Μαντηλάρι, Μοσχάτο Σπίνας, Chardonnay, Syrah, Cabernet Sauvignon, Merlot και Sauvignon Blanc.
Επισκεψιμότητα οινοποιείου
Κατόπιν συνεννόησης (2810741222).
Αξιοθέατα της περιοχής
Το μοναστήρι του Άι-Γεώργη του Επανωσύφη, από τα παλιότερα μοναστήρια της Κρήτης, διατηρεί κι έναν πολύ σημαντικό μουσειακό χώρο. Το Ηράκλειο απέχει από το
Μεταξοχώρι 34 χλμ., άρα η Κνωσσός βρίσκεται σε ακτίνα βολής.
Πληροφορίες
michalakis.gr
Κτήμα Μιχαλάκη / ετικέτες
• Gold Cuvee Λευκός (Malvasia Aromatica, Μοσχάτο Σπίνας & Chardonnay)
• Gold Cuvee Ερυθρός (Syrah & Μαντηλάρι)
• Κτήμα Μιχαλάκη Merlot (100% Merlot)
• Κτήμα Μιχαλάκη Δαφνί (Λευκός)
• Κτήμα Μιχαλάκη Chardonnay (100%)
• Κτήμα Μιχαλάκη Βηλάνα (Λευκός)
• Κτήμα Μιχαλάκη Μαντηλάρι (Ερυθρός)
• Κτήμα Μιχαλάκη Chardonnay (παλαιωμένο σε βαρέλι που του προσδίδει μπουκέτο αρωμάτων)
• Κτήμα Μιχαλάκη Cabernet (100 %)
• Κτήμα Μιχαλάκη Πλυτό (Λευκός)
• Κτήμα Μιχαλάκη Κοτσιφάλι (Ερυθρός)
• Ευανθής (Πλυτό 45% - Sauvignon Blanc 35% - Βηλάνα 20%)
• Ατάραχος Ροζέ (Μαντηλάρι)
• Ατάραχος Ερυθρός (Κοτσιφάλι 50% - Cabernet Sauvignon 50%)
• Blue Passion (100% Chardonnay)
• Green Passion (100% Sauvignon)
• Ruby Passion (100% Merlot)
• Dark Passion (100% Cabernet)
• Μεράστρι Λευκό (Malvasia Di Candia 50% - Βηλάνα 20% - Δαφνί 30%)
• Μεράστρι Ερυθρό (Κοτσιφάλι 50% - Μαντηλάρι 15% - Syrah 35%)
